Kişilik Hakkı İhlalinin ve Borca Aykırılığın Bir Türü Olarak İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)

Yerli ve yabancı literatürde mobbing kavramı, işyerinde belli bir çalışana karşı sistematik bir biçimde gerçekleştirilen, dışlayıcı, özgüveni sarsıcı, kimi zaman aşağılayıcı, haksız söz ve davranışlardan oluşan psikolojik bir yıldırma sürecini ifade etmek üzere kullanılmaktadır. Böyle bir psikolojik yıldırma sürecinin, gerek mağdur kişi üzerinde yarattığı tahribat, gerek ülke ekonomisine verdiği zararlar, konuya hukukçuların da duyarsız kalamayacağı bir yüksekliktedir. Nitekim günümüzde birçok gelişmiş ülkenin, işyerinde psikolojik tacizin teşhis ve sonuçlarına yönelik araştırmalar yaptıkları, ayrıca sözkonusu türde tacizlerin önlenmesi ve mevcut taciz eylemlerinin yol açtığı bireysel ve ekonomik zararların giderilmesi için hukuki tedbirler aldıkları görülmektedir. Ülkemizde ise mobbing kavramı, işletme ve psikoloji literatüründeki gelişmelere paralel olarak, hukuk çevrelerince de son yıllarda telaffuz edilmeye başlanmıştır. Türk hukukunda konuya ilişkin son gelişme, Borçlar Kanunu Tasarısı ile işverene, işçilerin psikolojik tacize uğramamaları için gerekli önlemleri alma yükümlülüğünün getirilmesidir. Ancak bunun dışında da işyerinde psikolojik tacizin kişilik hakkının ve borç ilişkisinden doğan bir yükümlülüğün ihlâli olarak değerlendirilmesi mümkündür

Anahtar Kelimeler:

İşyerinde psikolojik taciz, Psikolojik Yıldırma, Mobbing, Kişilik hakkı, Borç ilişkisinin ihlâli

Mobbing concept, in local and foreign literature, is used to express a psychological terrorization process constituting of excluding, shocking self-conŞ dence, sometimes insulting unjust words and behaviors against an employee in workplace. Either destruction on the aggrieved person or damages to the economy of the country caused by such psychological terrorization process are so high that jurists can not be insensitive to the subject. Likewise, it is perceived that today so many developed countries make researches on emotional abuse in the workplace; furthermore they take judicial measures to prevent such abuse and to eliminate individual and economical damages. Mobbing concept has also been started to be mentioned in our country in the recent years by judicial environment in parallel with the developments in business and psychological literature. The most recent development in Turkish law about the subject is that the liability of the employer to take necessary measures in the workplace in order to prevent emotional abuse of employees which is set under the Code of Obligations draft. However, besides that it is possible to evaluate emotional abuse in the workplace as violation of personality and breach of contractual relationship

Keywords:

Emotional abuse in the workplace, Psychological terrorization, Mobbing, Personality right, Breach of contractual relationship.,

PDF

___

AKINTÜRK Turgut, Medeni Hukuk, İstanbul 2004.
AKİPEK Jale / AKINTÜRK Turgut, Türk Medeni Hukuku, C. I, İstanbul 2002.
AKYOL Şener, Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı, İstanbul 2006.
AYAN Mehmet / AYAN Nurşen, Kişiler Hukuku, Konya 2007.
AYDIN Ufuk, İş Hukukunda İşçinin Kişilik Hakları, Eskişehir 2002.
AYDINLI İbrahim, İşverenin Sosyal Temas ve İş İlişkisinden Doğan Edimden Bağımsız Koruma Yükümlülükleri ve Sonuçları, Ankara 2004, (AYDINLI, Edimden Bağımsız Koruma Yükümlülükleri).
AYDINLI İbrahim, “İşçinin Kişiliğinin Korunmasına Yönelik Düzenlemeler ve Borçlar Kanunu Tasarısının Konuyla İlgili Maddelerinin Değerlendirilmesi”, İş Hukuku ve İktisat Dergisi 2005, C.19, S. 6, s. 21 vd, (AYDINLI, İşçinin Kişiliğinin Korunması).
BAHÇE ÇİSEM,Mobbing Oluşumunda Örgüt Kültürünün Rolü: Bir Örnek Uygulama, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara 2007.
BAYRAM Fuat, “Türk İş Hukuku Açısından İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi 2007, S. 14, s. 552 vd, (BAYRAM, Mobbing).
BAYRAM Fuat, “Borçlar Kanunu Tasarısı Işığında İşverenin, İşçinin Kişiliğini Koruma Borcu”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi 30. Yıl Armağanı, Ankara 2006, s. 11 vd, (BAYRAM, 30. Yıl Armağanı).
BOZBEL Savaş / Serap PALAZ, “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Hukuki Sonuçları”, TISK Akademi, 2007/I, s. 67 vd.
ÇELİK Nuri, İş Hukuku Dersleri, İstanbul 2006.
ÇOBANOĞLU Şaban, Mobbing, İstanbul 2005.
DANGAÇ Gönül,“İşyerinde Yıldırma ve Hukuki Çevresi”, http://www. mobbingturkiye.net/index.php?option=com_content&task=view &id=95&Itemid=96, (18.02.2009).
DAVENPORT Noa/SCHWARTZ Ruth Distler/
ELLIOTT Gail Pursell, Mobbing Emotional Abuse in the American Workplace, Ames, Iowa 2005.
DEMİRCİOĞLU H. Reyhan, Güven Esası Uyarınca Sözleşme Görüşmelerindeki Kusurlu Davranıştan Doğan Sorumluluk, Ankara 2009.
EREN Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2006.
GÜZEL/Ertan, “İşyeri Sendikası Temsilcisine Yönelik Psikolojik Taciz ve Kötüniyet Tazminatı (Karar İncelemesi), Çalışma ve Toplum Dergisi, 2008/I, S. 16, s. 149 vd, (GÜZEL/ERTAN, Karar İncelemesi), internet baskısı için bkz. www.calismatoplum.org/ sayi16/karar_inceleme_guzel_ertan.doc (20.02.2009).
GÜZEL Ali/ ERTAN Emre, “İşyerinde Psikolojik Tacize (Mobbinge) Hukuksal Bakış:Avrupa Hukuku ve Karşılaştırmalı Hukuk”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi 2007, S. 14, s. 509 vd, (GÜZEL/ ERTAN, Mobbing).
HELVACI Serap, Türk ve İsviçre Hukuklarında Kişilik Hakkını Koruyucu Davalar, İstanbul 2001.
HERRIOT Peter (editor), Mobbing and Victimization at Work, Exeter 1996.
KARABEY Yüksel,“Mobbing Tipolojisi”, http://www.rehabilitasyon.com/action/ makale/1/Mobbing_Tipolojisi-1986 (19.02.2009).
KILIÇOĞLU Ahmet, Şeref Haysiyet ve Özel Yaşama Basın Yoluyla Saldırılardan Hukuksal Sorumluluk, Ankara 1982.
LEYMANN Heinz,Mobbing-Encyklopedia, http://www.leymann.se/deutsch/frame. html (19.02.2009).
MOLLAMAHMUTOĞLU Hamdi, İş Hukuku, Ankara 2008.
ÖNERTOY Cem, Mobbing İşyerinde Duygusal Taciz, İstanbul 2003.
ÖZTAN Bilge, Medeni Hukukun Temel Kavramları, Ankara 2002.
SAVAŞ Fatma Burcu, İşyerinde Manevi Taciz, İstanbul 2007.
SÜZEK Sarper, İş Hukuku, İstanbul 2008.
TANDOĞAN Haluk, Türk Mes’uliyet Hukuku, Ankara 1961.
TINAZ Pınar, İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), İstanbul 2006.
TINAZ Pınar /Fuat BAYRAM/Hediye ERGİN, Çalışma Psikolojisi ve Hukuki Boyutlarıyla İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), İstanbul 2008.
TUTAR Hasan, İş yerinde Psikolojik Şiddet, Ankara 2004.
VELİDEDEOĞLU Hıfzı Veldet, Türk Medeni Hukuku Umumi Esaslar, C. I, İstanbul 1956.
ZEVKLİLER Aydın, Giriş ve Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku, Aile Hukuku, Ankara 1995.