“İDARİ MERCİ TECAVÜZÜ” MÜ? “ZORUNLU BAŞVURUNUN YAPILMAMASI” MI?

İdari bir dava açılmadan önce idareye başvurmanın zorunlu tutulması, idarenin yargısal denetimi bakımından önemli bir konudur. Bu konunun kanunlarla açık bir şekilde düzenlenmesi, “hak arama hürriyeti” ile dolayısıyla hukuk devleti ilkesi ile doğrudan ilgilidir. Bu zorunluluğun yerine getirilmemesi durumunda, idari yargı yerince ilk inceleme gereği “idari merci tecavüzü” kararı verilmektedir. Hukuk dili, hukuki düşüncenin varlığı ve gelişimi için yaşamsaldır. Bir hukuki durumu Türkçe’de tam ve doğru açıklayan ve dilimizdeki güzel duyu ile de örtüşen sözcüklerin seçimi, hukukun uygulanmasına, hukuk eğitimi-öğretimine ve halktaki hukuk algılamasına etkisi yönleriyle de aynı derecede yaşamsaldır. Bu konudaki uğraşı ve başarı hukuki güvenlik ilkesinin gerçekleşmesi açısından da bir zorunluluktur. Biz de bu amaçla çalışmamızda öncelikle, hukuki durumun içeriği ve anlamı konusunda belirli somut örnekler üzerinden bir “hukuk üst-dili” değerlendirmesi yapmaktayız. Sonrasında hukuki durumu Türkçe’de karşılayan ve algılama, anımsama ve bağlantılama kolaylığı sağlayacağını düşündüğümüz, yalın bir sözü kavram olarak önererek çalışmamızı sonuçlandırmaktayız.

Anahtar Kelimeler:

Hukuk devleti, idarenin yargısal denetimi, zorunlu idari başvuru, idari merci tecavüzü, Türk hukuk dili

“ADMINISTRATIVE AUTHORITY EXCEEDANCE”? OR “NOT TO BE DONE OF OBLIGATORY APPEAL”?

To be subjected to obligatory appeal to administration before an administrative süit is filed, is an significant issue in respect to judicial supervision of administration. Regulation of this issue by laws definitively, is related to “freedom to claim rights,” consequently related to the rule of law directly. In case of unfulfilling of this obligation, “administrative authority exceedance” judgement is rendered by the administrative court due to the preliminary examination. Law language is vital for entity and development of thought of law. Choice of words that explain a legal situation completely and correctly in Turkish and also correspond to esthetic in our language is vital as well, in views of its effect through law practice, law education–training and law perception of the public. The occupation and the achievement on this issue is an obligation of realization of the principle of legal security. For that purpose, first of all we are making an assessment of “law metalanguage”, through some concrete examples in point of context and meaning of this legal situation. Afterwards we finalize our article by suggesting a simple word as a term which we think that is equal to this legal situation in Turkish and will provide convenience for perception, for recalling and for connection.

Keywords:

Rule of law, judicial sepervision of administration, obligatory administrative appeal, administrative authority exceedance, Turkish law language,

PDF

___

Atatürk M K, “TBMM 1.11.1932 tarihli 1. Birleşim’inde yaptığı konuşma, TBMM Tutanakları”, Erişim Tarihi 24.01.2022.
Akıllıoğlu T, Hangi Hukuka Giriş? Hukuk Üstdili İncelemesine Giriş, 3. Bası, İmaj Yayınevi, 2017.
Akyılmaz B / Sezginer M / Kaya C, Açıklamalı-İçtihatlı Türk İdari Yargılama Hukuku, Savaş Yayınevi, 2019.
Aldemir H / Aldemir M, Türkçe-İngilizce Hukuki Terimler Sözlüğü, Adalet Yayınevi, 2018.
Aşçıoğlu Ç, “Dil ve Hukuk Ya Da Türkçem Benim Ses Bayrağım”, Ankara Barosu Dergisi, (4), 2002, s. 45-55.
Atalay A, “İngilizce ve Türkçe Hukuk Dillerinin Özellikleri: Karşılaştırmalı Bir Çalışma”, (İngilizce ve Türkçe Hukuk Dillerinin) Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19 (2), 2021, s. 13-32.
Atalay Ö, “Dil Devrimi ve Yargı”, Ankara Barosu Dergisi, (5), 1978, s. 771-773.
Ayanoğlu T, Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlarına Göre İdari Eylemin Tanımlanması, Legal Yayınevi, 2004.
Çağlayan R, “İdari Eylemden Doğan Tam Yargı Davalarında Dava Açma Süreleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9 (3-4), 2005, s. 17-42.
Çiftpınar B, “Toplumsal Kuralların Metni Olan Hukuk ve Hukuk Dili”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1 (5), 2008, s. 180-191.
Demirkol S / Bereket Baş Z, İdari Yargıda Dava Açma ve Davaların Takip Usulü, 6. Basım, Beta Yayınevi, 2006.
Erguvan D D, Yargı Kararları Işığında İdari İşlemin Geriye Yürümezliği İlkesi ve Geri Alma İstisnası, Adalet Yayınevi, 2017.
Eroğul C, “Tüzede Arı Dilin Önemi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (49), 2003, s. 45-48.
Gözübüyük Ş, Yönetsel Yargı, 35. Bası, Turhan Kitabevi, 2016.
Gözübüyük Ş / Tan T, İdare Hukuku Cilt II (İdari Yargılama Hukuku), 8. Bası, Turhan Kitabevi, 2016.
Grünberg T / Onart A / Grünberg D / Turan H, Mantık Terimleri Sözlüğü, 3. Basım, Metu Press, 2003.
Gündoğan A O, Dil, “Düşünce ve Varlık İlişkisi” Erişim Tarihi 17.01.2022.
Hızır N, “Bilimler Karşısında Felsefe”, Türk Dili Dergisi, (352), Nisan 1981, s. 585-588.
Hızır N, Bilimin Işığında Felsefe, 1. Basım, Kırmızı Kedi, 2019.
İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun Kabul Edilişinin 35. Yıl Dönümü Sempozyumu, Ahmet Kürşat Ersöz/Oğuzhan Güzel (Ed.), Onikilevha Yayıncılık, 2017. İşçi J, İdari Merci Tecavüzü, Seçkin Yayınevi, 2019.
Kağıtçıoğlu M, “İdari İşlem Teorisi Çerçevesinde İdari Merci Tecavüzü Kavramının Değerlendirilmesi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (30), Nisan 2017, s. 237-271.
Kalabalık H, İdari Yargılama Usulü Hukuku, 12. Baskı, Sayram Yayınevi, 2018.
Kaplan G, İdari Yargılama Hukuku, 3. Bası, Ekin Yayınevi, 2018.
Kaplan G, İdari Yargıda Dava Açma Süreleri, 2. Bası, Turhan Kitabevi, 2009.
Kutlu M, “İdari Yargılama Hukukunda Süreler”, Manisa Barosu Dergisi, (27), 1988, s. 6-19.
Onar S S, İdare Hukukunun Umumi Esasları, 3. Basım, İsmail Akgün Matbaası, 1966.
Özay İ H, Gün Işığında Yönetim, 2. Basım, Filiz Kitabevi, 2004.
Öztürk B, Hak Arama Özgürlüğü Çerçevesinde Zorunlu İdari İtiraz, Yetkin Yayınevi, 2015.
Redhouse Büyük Elsözlüğü, İngilizce-Türkçe/Türkçe- İngilizce, 36. Bası, Sev Yayınevi, 2013.
Seyit G, Türkiye’de Hukuk Dilinin Dönüşümü, Onikilevha Yayıncılık, 2018.
Sezer Y, Bilgin H, “Danıştay Kararlarında İdari Başvurular”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 57 (4), 2008, s. 337-366.
Şener O, İngilizce-Türkçe, Türkçe-İngilizce, Hukuk Sözlüğü, Nazan An (Ed.), Beta Yayınevi, 2018.
Tuğlacı P, İngilizce-Türkçe İktisadi, Ticari, Hukuki Terimler Sözlüğü, 6. Bası, ABC Yayınevi, 1996.
Türk Hukuk Lûgatı, Başbakanlık Basımevi, 1991, Erişim Tarihi 14.01.2022.
Uslu A (Hazırlayan), Yeni Hukuk Lûgatı ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Site Kitabevi, 1964.
Yılmaz E, Hukuk Sözlüğü, 8. Bası, Yetkin Yayınevi, 2021.