ÇEŞİTLİ PARLAMENTER HÜKÜMET SİSTEMİ UYGULAMALARINDA VE TÜRKİYE’DE BAŞBAKANIN GÖREVE GELMESİ

Başbakanın tayinine ilişkin olarak anayasal ya da yasal düzenleme nasıl olursa olsun, sağlıklı işleyen bir parlamenter hükümet sisteminde Başbakanın kim olacağına ilişkin kararı verecek olan, genel seçimleri kazanan siyasi parti ya da koalisyon hükümeti ortağı siyasi partiler olacaktır. Hal böyle olmakla birlikte, Başbakan adayının, bir başka deyişle parlamentoda çoğunluğun desteğini sağlama ihtimali olan parti genel başkanının birden fazla olması durumunda problemle karşılaşılmaktadır. Anayasanın Başbakanı seçme yetkisini devlet başkanına verdiği durumlarda, devlet başkanının tarafsızlığına gölge düşürmeden, hükümeti kurma yetkisini hangi alternatife vereceği hususu son derece önemlidir

Anahtar Kelimeler:

başbakan, parlamenter sistem, hükümet sistemleri, başbakanın atanması, yürütme

(Consuming Office of the Prime Minister in Different Applications of Parliamentary Government Systems and in Turkey)

Regardless of the legal or constitutional arrangement relating to the assignment of the Prime Minister, in an operational parliamentary government system, it is the political party or those composing a coalition government who won the election to determine the prime minister. Nonetheless, some problems arise when there is more than one candidate for Prime Ministry, that is, more than one political party leaders who have the possibility to build up the following of the majority of the parliament. When a constitution entitles the head of the state with electing the Prime Minister, it is quite impotant which of the alternatives the head of the state will authorize for erecting a new government, without shading his/her impartiality

Keywords:

prime minister, parliamentary system, government systems, appointment of prime minister, executive,

PDF

___

ALDIKAÇTI, Orhan: Modern Demokrasilerde ve Türkiye’de Devlet Başkanlığı, Doçentlik Tezi, İstanbul, 1960.
ALLEN, Graham: The Last Prime Minister: Being Honest About the UK Presidency, 2003.
ARMAĞAN, Servet: 1961 Anayasası ve Bakanlar Kurulu, İÜHF Yayınları, İstanbul, 1978.
ARSEL, İlhan: Türk Anayasa Hukukunun Umumi Esasları, AÜHF Yayını, Ankara 1965.
ATAY, Ender Ethem: İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2006.
BULL, Martin J.- NEWELL, James L.: Italian Politics: Adjustment Under Duress, Blackwell Publishing, 2005.
ÇAM, Esat: Devlet Sistemleri, İstanbul, 1993.
ELGIE, Robert: “Cohabitation: Divided Government French Style”, in: Divided Government in the Comparative Perspective., Robert ELGIE ed., Oxford University Press, 2001.
ERDOĞAN, Mustafa (1993):Anayasacılık Parlamentarizm Silahlı Kuvvetler, Siyasal Kitabevi, Ankara, 1993.
ERDOĞAN, Mustafa (1989): “Başbakanlık Hükümeti mi?”, AÜSBF Dergisi, C.XLIV, 3-4, 1989.
EROĞUL, Cem : Çağdaş Devlet Düzenleri, İmaj Yayınevi, Ankara, 2001.
GÖZLER, Kemal (2000): Türk Anayasa Hukuku, Ekin Kitabevi, Bursa, 2000.
GÖZLER, Kemal (2000a): Cumhurbaşkanı-Hükümet Çatışması, (Cumhurbaşkanı Kararnameleri İmzalamayı Reddedebilir mi?), Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa, 2000.
GÖZÜBÜYÜK, Şeref: Anayasa Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 1999.
GÖZÜBÜYÜK, Şeref-KİLİ, Suna: Türk Anayasa Metinleri, Ankara, 1982.
GÜLCAN, Tuvana: 1958 Fransız Anayasasının Öngördüğü Hükümet Modeli, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2003.
GÜNEŞ, Turan : Parlamenter Rejimin Bugünkü Manası ve İşleyişi, İstanbul, İstanbul ÜniversitesiYayınları, 1956.
HOWARTH, David-VAROUXAKIS, Georgias: Contemporary France: An Introduction to French Politics and Sociaty, Oxford University Press, London, 2003.
JONSTON, Larry-EAGLES Munroe: Politics: An Introduction to Modern Democratic Government, Broadview Press, 2004.
KALAYCIOĞLU, Ersin : “Başkanlık Rejimi: Türkiye’nin Diktatörlük Tehdidiyle Sınavı”, Başkanlık Sistemi, Türkiye Barolar Birliği Yayını, Ankara, 2005.
KERSE, Ahmet : Türkiye’de 1961 Anayasasına Göre Cumhurbaşkanı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 1973.
KERSE, Ahmet : Türkiye’de 1961 Anayasasına Göre Cumhurbaşkanı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 1973.
KORTMANN, Constantijn A. J.- BRANDHOF, J. C. E, Van den – PRAKKE, Lukas – BRANDHOF, Hans van den: Constitutional Law of 15 EU Member States, Kluwer, 2004.
LIJPHART, Arend (1994): “Presidentialism andMajoritarian Democracy: Theoretical Observations.”, in: The Failure of Presidential Democracy, Comparative Perspective, Vol.1., Juan J. Linz-Arturo Valenzuela ed., The John Hopkins University Press, Baltimore and London, 1994.
LINZ, Juan J.: “Presidential or Parliamentary Democracy: Does It Make a Difference?”, The Failure of Presidential Democracy, Comparative Perspective, Vol.1., Juan J. Linz-Arturo Valenzuela ed., The John Hopkins University Press, Baltimore and London, 1994.
MATTILA, Mikko- RAUNIO, Tapio: “Does Winning Pay? Electoral Success and Government Formation in 15 West European Countries.”, European Journal of Political Resourch, Vol. 43., 2004.
OKANDAN, R. Galip: Umumi Amme Hukuku, İstanbul, İÜHF Yayınları, 1976.
ONAR, Erdal (2005): “Türkiye’nin Başkanlık veya Yarı-Başkanlık Sistemine Geçmesi Düşünülmeli midir?”, İçinde: Başkanlık Sistemi, Türkiye Barolar Birliği Yayını, Ankara, 2005.
ONAR, Erdal (2003): İsrail’in Kendine Özgü Bir Hükümet Sisteminden Eskisine Geri Dönüşü, Ankara, 2003.
ÖNDER, Salih: Türk Parlamenter Sisteminde Cumhurbaşkanının Rolü, Turhan Kitabevi, Ankara, 2007.
ÖZBUDUN, Ergun (1998): Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 1998.
ÖZER, Attila (2003): Anayasa Hukuku, Ankara, Turhan Kitabevi, 2003.
ÖZER, Attila (2002): Türklerde Devlet Anlayışı ve Demokratik Rejim, Ankara, 2002.
ÖZER, Attila (1981): Batı Demokrasilerinde ve Türkiye’de Hükümetin Kuruluş Yöntemleri, Ankara 1981.
ÖZTÜRK, Kemal N.: “Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı Geleneği”, AİD, C.25., S.1., Mart 1992.
PARTRIDGE, Hilary: Italian Politics Today, Manchester University Press, 1998.
SARTORI, Giovanni: “Neither Presidentialism Nor Parliamentarism”, The Failure of Presidential Democracy, Comparative Perspective, Vol.1., Juan J. Linz-Arturo Valenzuela ed., The John Hopkins University Press, Baltimore and London, 1994.
SIAROFF, Alan : “Comparative Presidencies: The Inadequacy of the Presidential, Semi-Presidential and Parliamentary Distinction”, Eurepean Journal of Political Research, Vol. 42., Issue 3., Mayıs 2003.
SULEIMAN, N. Ezra : “Presidentialism and Political Stability in France”, LINZ, Juan J-VALENZUELA, Arturo eds., in: The Failure of Presidential Democracy: Comparative Perspectives, Vol.1 (Baltimore and London: The John Hopkins University Pres, 1994)
TEZİÇ, Erdoğan : Anayasa Hukuku, İstanbul, Beta Yayınevi, 2001.
TURHAN, Mehmet (1995): Siyaset ve Anayasa, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1995.
TURHAN,Mehmet (1993): “Başbakan Seçimi ve Atanması”, AİD., C.26., S.3., (Eylül 1993.)
TURHAN, Mehmet(1989): Hükümet Sistemleri ve 1982 Anayasası, Diyarbakır 1989.
ULUŞAHİN, Nur: İki Başlı Yürütme Yapılanması, Yetkin Yayınları, Ankara, 2007.
UZ, Abdullah: Parlamenter Hükümet Sisteminde ve Türkiye’de Devlet Başkanının Başbakanı Atama Yetkisi ve Görevi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1998.
VILLONE, Massimo: Siyasal Sistemler (Demokratik Parlamenter Sistem, BaşkanlıkYarı Başkanlık Sistemi, Tek-Çift Meclis) Konulu konferansta sunduğu tebliğ, Uluslar arası Anayasa Hukuku Kurultayı, Ankara 2001
WALDRON, Jeremy: The Law, Routhledge (UK), 1990.