ANONİM ŞİRKET HUKUKUNDA RÜÇHAN HAKKININ SINIRLANDIRILMASI VE KALDIRILMASINDA HAKLI SEBEP ŞARTI

Anonim şirkette sermaye artırımı ile mevcut pay sahiplerinin şirketteki durumunun korunması amacıyla rüçhan hakkı tanınmıştır. Ancak haklı sebeplerin varlığı halinde pay sahiplerine tanınan rüçhan hakkının sınırlandırılması veya kaldırılması söz konusu olabilir. Haklı sebep, somut olaya göre değişiklik göstermektedir. Bu nedenle öğretide üzerinde uzlaşılmış bir haklı sebebin tanımı bulunmamaktadır. Haklı sebep konusunda gösterilen sebeplerin haklı olup olmaması ile ilgili bazı kriterler ise öğretide kabul edilmektedir. Bahsedilen kriterler; anonim şirketin menfaati, sosyal gerekçeler ve ekonomik stratejisidir. Haklı sebep konusunda Türk mevzuatında bir tanım yapılmamış olmakla birlikte birtakım örnekler verilmiştir. Bunlardan bazıları; halka arz, işletmelerin, işletme kısımlarının, iştiraklerin devralınması ve işçilerin şirkete katılmalarıdır. Anonim şirkette rüçhan hakkının sınırlandırılması ve kaldırılması için şart olan haklı sebebin dürüstlük kuralı haricinde üç önemli sınırı bulunmaktadır. Bu sınırlar; eşitlik ilkesi, alınan kararın gerekli ve orantılı olmasıdır.

Anahtar Kelimeler:

Anonim şirket, rüçhan hakkı, haklı sebep, sınırlandırma, kaldırma.

FAIR CAUSE FOR LIMITATINON AND ABROGATION OF SUBSCRIPTION RIGHT IN JOINT-STOCK COMPANY LAW

With the capital increase in the joint stock company, the subscription right has been granted to protect the status of the current shareholders in the company. However, in the presence of just cause, the subscription right granted to the shareholders may be limitation or abrogation. The just cause varies according to the concrete event. Therefore, there is no definition of a justified reason agreed upon in the doctrine. Some criteria about whether the reasons given for the just cause are just or not are accepted in the doctrine. The mentioned criteria; The interest of the joint stock company is social reasons and economic strategy. Although there is no definition of just cause in Turkish legislation, some examples are given. Some of those; public offering is the takeover of businesses, business parts, subsidiaries and the participation of workers in the company. There are three important limits to the rightful reason, which is a prerequisite for the limitation and abrogation of the subscription right in a joint stock company, except for the integrity rule. These limits are; The principle of equality is that the decision taken is necessary and proportionate.

Keywords:

Joint-stock company, subscription right, fair cause, limitation, abrogation.,

PDF

___

Adıgüzel B, “Anonim Şirketlerde Rüçhan Hakkının Sınırlanması veya Kaldırılması”, 2014, 18(1), Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 1-48.
Akın Y M, “Kayıtlı Sermayede Rüçhan Hakkının Sınırlandırılması veya İlgilinin Bu Hakkı Kullanımdan Yoksun Bırakılmasındaki Kıstaslar”, 1995, Prof. Dr. Reha Poroy’a Armağan, İÜHF s. 7-37.
Akünal T, “Anonim Ortaklıkta Pay Sahiplerinin Yeni Pay Alma Hakkı”, 1969, 3(5), Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, s. 257-278.
Apfelbacher G/ Niggemann G, Aktiengesetz Kommentar (Hrsg. Holters W), 3. Auflage, CH Beck Verlag, 2017.
Aytaç Z, “Anonim Ortaklıklarda Rüçhan Hakkı”, 1985, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu II, s. 297-340.
Azarkan N, Die Kapitalerhöhung in der AG nach deutschem und türkischem Recht, Dis., Peter Lang, 2008.
Bahtiyar M, Anonim Ortaklıkta Kayıtlı Sermaye Sistemi ve Sermaye Artırımı, Beta Basım, 1996.
Bilgili F/ Demirkapı E, Şirketler Hukuku, 3. Baskı, Dora, 2013.
Böckli P, Schweizer Aktienrecht mit Fusionsgesetz, Börsengesellschaftsrecht, Konzernrecht, Corporate Governance, Recht der Revisionsstelle und der Abschlussprüfung in neuer Fassung - unter Berücksichtigung der angelaufenen Revision des Aktien - und Rechnungslegungsrechts, 4. Auflage, Schulthess, 2009.
Bühler R, Kapitalerhöhung aus Eigenkapital nach Art. 652d OR, Dis., Universität St. Gallen, 2019.
Cenkci E, “Kayıtlı Sermaye Sisteminde Yeni Pay Alma (Rüçhan) Hakkının Sınırlandırılması Bağlamında Genel Kurulun Yetkileri -Alman ve İsviçre Hukuku ile Karşılaştırmalı”, 2016, 122, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, s. 315-336.
Cramer C, Allgemeine Bestimmungen, Art. 620-659b OR Die Aktiengesellschaft (Hrsg. Handschin L), 2. Auflage, Schulthess, 2016.
Eminoğlu C, “Anonim Şirket Pay Sahipleri Açısından Eşit Şartlarda Eşit İşlem İlkesi”, 2015, 1(1), Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, s. 79-88.
Epçeli S, “Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’ nın Yeni Pay Alma Hakkı ile İlgili Olarak Getirdiği Düzenleme, Eleştiriler ve Öneriler”, 2010, 84(6), İstanbul Barosu Dergisi, s. 3589-3625.
Göksoy C Y, “Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Yeni Pay Alma Hakkının Kaldırılması”, 2003, Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal Tekinalp’e Armağan, s. 363-440.
Grechenig K, Bezugsrechtsausschluss und Ausgabepreis nach Art. 652b OR, Schweizerische Zeitschrift für Wirtschafts- und Finanzmarktrecht, SZW, Schulthess, 2008.
Hermanns M, Gesellschaftsrecht (Hrsg. Henssler M/ Strohn L), 4. Auflage, 2019.
Koch J/ Hüffer U, Aktiengesetz, 14. Auflage, CH Beck Verlag, 2020.
Korkut Ö, “Anonim Şirketlerde Şirket Menfaati Kavramının Somutlaştırılması”, 2007, 11(2), Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, s. 1-9.
Krämer, H J, Das Unternehmensinteresse als Verhaltensmaxime der Leitungsorgane einer Aktiengesellschaft im Rahmen der Organhaftung- in Abgrenzung zum Gesellschaftsinteresse und unter Berücksichtigung US- amerikanischer Rechtsprechung und Literatür, Tenea, Bayreuth, 2002.
Müller W, Personengesellschaften und Aktiengesellschaft Art. 530-771 OR (Hrsg. Roberto V/ Trueb H R), 2. Auflage, Schulthess, 2012. Lambert C/ Dieter G, OR Kommentar Schweizerisches Obligationenrecht (Hrsg. Kostkiewicz J K/ Wolf S/ Amstutz M/ Fankhauser R), 3. Auflage, Orell Füssli Verlag, 2016.
Ott E, Das Bezugsrecht der Aktionäre, Diss., 1962.
Pulaşlı H, Şirketler Hukuku Genel Esaslar, 4. Baskı, Adalet Yayınevi, 2016.
Rieder M S/ Holzmann D, Aktiengesetz Kommentar (Hrsg. Grigoleit H C), CH Beck Verlag, 2013.
Schaller P/ Kessler M A, Aktienrecht Kommentar Aktiengesellschaft, Rechnungslegungsrecht, VegüV, GeBüV, VASR (Hrsg. Wimbmer J K) - Zürich, 2016.
Schürnbrand J, Münchener Kommentar zum AktG (Hrsg. Göette W/ Habersack M/ Kalss S), Bd. 4, 4. Auflage, CH Beck Verlag, 2018.
Servatius W, Kommentar zum Aktiengesetz (Hrsg. Spindler G/ Stilz E), Bd. 2, 4. Auflage, 2019.
Sickinger M/ Küthe T, Münchener Anwaltshandbuch Aktienrecht (Hrsg. Schüppen M/ Schaüb B), 3. Auflage, CH Beck Verlag, 2018.
Şener O H, Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2017.
Üçışık G/ Çelik A, Anonim Ortaklıklar Hukuku, C. I, Adalet Yayınevi, 2013.
Yıldız Ş, “6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda Rüçhan Hakkı Konusunda Getirilen Değişiklikler”, 2012, 18(2), 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nu Beklerken Sempozyumu, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, s. 809-818 (anılış: Yıldız, Değişiklikler).
Yıldız Ş, Anonim Ortaklıkta Yeni Pay Alma Hakkı, Beta Basım, 1996.
Yıldız Ş, Anonim Ortaklıkta Pay Sahipleri Açısından Eşit İşlem İlkesi, Seçkin Yayıncılık, 2004 (anılış: Yıldız, Eşit İşlem).