AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’NDE PİYASA DOLANDIRICILIĞINA İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER VE BU FİİLE UYGULANAN YAPTIRIMLAR

Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) 1920’lerin başından itibaren, finansal piyasaların kötüye kullanılması problemi baş göstermiştir. Bu kapsamda, bilgi suiistimali (insider trading) ve piyasa dolandırıcılığını (market manipulation) da kapsayan ve üst bir başlık olarak adlandırılan piyasanın kötüye kullanılması (market abuse) fiili hem federal seviyede hem de tüm eyaletlerde yasaklanmıştır. Özelikle eyalet düzeyinde piyasanın kötüye kullanılması fiilinin yasaklanmasına ilişkin düzenlemeler, ABD’deki finansal piyasalardaki hukuka aykırı faaliyetlerin önlenmesinde hayati bir rol üstlenmiştir. Öğretide “piyasa dolandırıcılığı” ile “manipülasyon” aynı anlamda kullanıldığından, çalışmamızda her iki terminolojiye de yer verilecektir. Bu çalışmada öncelikle Kaliforniya, Delaware ve Vaşington eyaletlerindeki düzenlemelere kısaca değinildikten sonra federal düzeyde piyasa dolandırıcılığı fiilinin düzenleme yaklaşımı üzerinde durulacaktır. ABD’de hem federal seviyede hem de eyalet seviyesindeki düzenlemeler, bugün öğretide tartışılan finansal piyasalarda piyasanın kötüye kullanılmasının yasaklanmasına yönelik yaklaşımların temelini oluşturmaktadır. ABD’de piyasa dolandırıcılığı fiilini işleyen kişiler hakkında cezai ve idari yaptırımların yanı sıra, hukuki tazmin sorumluluğu da doğmaktadır. Ayrıca, bu fillerin tüzel kişi yetkilileri tarafından işlenmesi halinde, halka açık ortaklığın yönetim kurulu üyeliğinden men edilme, yerine bağımsız bir yönetim kurulu üyesi atanması, tesis edilecek para cezasının zarar gören yatırımcılara dağıtılması gibi etkili ve caydırıcı mekanizmalar öngörülmüştür. Dolayısıyla, piyasanın kötüye kullanılmasının yasaklanmasına ilişkin ABD düzenlemelerinin Türk hukukundan bağımsız olarak incelendiği bu çalışmada yer verilen değerlendirmeler, Türk sermaye piyasası hukukunda piyasa dolandırıcılığına ilişkin mevcut yasal düzenleme değişiklikleri bakımından yol gösterici olabilecek niteliktedir.

Anahtar Kelimeler:

Piyasanın Kötüye Kullanılması, Manipülasyon, Piyasa Dolandırıcılığı, Muhbirlik Sistemi, Sermaye Piyasası Hukuku

MARKET MANIPULATION REGULATIONS AND SANCTIONS FOR THIS ACT IN THE UNITED STATES OF AMERICA

The problem of market abuse has emerged in the United States of America (USA) since the early 1920s. In this context, market abuse, which includes insider trading and market manipulation, and is called as the main heading, is prohibited both at the federal level and in all states. Especially the regulations on the prohibition of market abuse at the state level have played a vital role in preventing illegal activities in the financial markets in the USA. Since the concept of “manipulation” is used synonymously with the concept of “market manipulation” in the doctrine, both terminologies will be included in our study. In this study, first, the regulations in California, Delaware and Washington will be briefly mentioned, and then the regulatory approach to market manipulation at the federal level will be emphasized. The regulations at both the federal and state levels in the USA form the basis for the approaches to prohibit market abuse in the financial markets, which are discussed in the doctrine today. A legal liability for damages as well as criminal and administrative sanctions arises for any person who commits market manipulation in the USA. Also, if such act is committed by a legal entity official, effective and deterrent mechanisms such as disqualifying such person from being a member of the board of directors of the publicly-held corporation, replacing such person with an independent member of the board of directors, and distributing the fine to injured investors, are stipulated. Thus, the evaluations in this study to review the US regulations on the prohibition of market abuse irrespective of the Turkish law can be a guide for the amendments of legal regulations to be issued regarding market manipulation in the Turkish capital market law.

Keywords:

Market Abuse, Market Manipulation, Market Fraud, Whistleblowing, Capital Markets Law.,

PDF

___

Referans1 Aksoy Z, Türk Sermaye Piyasası Hukukunda İçerden Öğrenenlerin Ticareti Suçu, 1. Bası, Seçkin Yayınevi, 2018.
Referans2 Avgouleas E, The Mechanics and Regulation of Market Abuse, A legal And Economic Analysis, 1. Bası, Oxford University Press, 2005.
Referans3 Bebchuk L A / Hamdani A, “Federal Corporate Law: Lessons From History”, 2006, (106), Columbia Law Review, s. 1793-1839, Erişim tarihi 8 Ocak 2019.
Referans4 Cassim R, “An Analyses of Market Manipılation Under The Securities Services Act 36 of 2004 (Part2)”, 2008, 20(2), SA Merc LJ, s. 177-198.
Referans5 Chitimira H, Market Abuse Regulation In South Africa, The United States Of America And The United Kingdom, 1. Bası, Vernon Press Series In Law, 2018.
Referans6 Coffee J C, “Law And The Market: The Impact Of Enforcement”, 2007, 156(2), University of Pennsylvania Law Review, s. 229-311, Erişim tarihi 10 Eylül 2021.
Referans7 Çete E, Yatırımcı Mağduriyetinin Giderilmesinde ABD Fair Fund Uygulamasının Türkiye İçin Analizi, Sermaye Piyasası Kurulu Yeterlik Etüdü, 2013.
Referans8 Çikot Ö, “Emtia Borsaları”, 2010, (90), Sermaye Piyasasında Gündem, s. 7-32, Erişim tarihi 27 Ağustos 2019.
Referans9 Çoşkun S, Sermaye Piyasası Hukukunda Piyasa Dolandırıcılığı (6362 Sayılı SPKn Md.107), 1. Bası, On İki Levha, 2021.
Referans10 Crandall M S, “State Securities Regulation and Internet”, 2001, 5(23), Legislation&Public Policy, s. 23-31, Erişim tarihi 9 Eylül 2021.
Referans11 Ersan İ, Finansal Türevler-Futures, Options, Swaps, 2. Baskı, Literatür, 1998.
Referans 12 Evik A H, Sermaye Piyasası Araçlarının Değerini Etkileyebilecek Aldatıcı Hareketler Yapma (Manipülasyon) Suçları, 1. Bası, Seçkin Yayınevi, 2004.
Referans13 Ferrarini G A, “The European Market Abuse Directive”, 2004, 41(3), Common Market Law Review, s. 711-741.
Referans14 Fischel D R / Ross D J, “Should the Law Prohibit ‘Manipulation’ in Financial Markets?”, 1991, (105) Harward Law Review, s. 503-553, Erişim tarihi 30 Aralık 2018.
Referans15 Fletcher G G S, “Benchmark Manipulation”, 2017, (102), Iowa Law Review, s. 1929-1982, Erişim tarihi 9 Eylül 2021.
Referans16 Foerster M, “Frequently Asked Questions About Regulation M” Erişim tarihi 20 Ocak 2019.
Referans17 Hurwitz M H / Kovacs J “An Overvıew Of The SEC’s Whıstleblower Award Program”, 2016, 21(3), Fordham Journal Of Corporate & Financial Law, s. 531-580.
Referans18 Işık O, “Hukuki Açıdan Borsa ve Türleri”, 2012, (1), Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 216-258, Erişim tarihi 24 Ocak 2019.
Referans19 İhtiyar M, Sermaye Piyasası Hukukunda Kamuyu Aydınlatma İlkesi, 1. Bası, Beta, 2006.
Referans20 Garner A B / Campbell H, Black’s Law Dictionary, 9. Bası, St. Paul MN, 2009.
Referans21 Karabacak S, Açığa Satış İşlemleri, Sermaye Piyasası Kurulu Yeterlik Etüdü, 2002, Erişim tarihi 20 Ocak 2019.
Referans 22 Kaval C, 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu Kapsamında Piyasa Dolandırıcılığı ve Bilgi Suistimali Suçları, Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2015.
Referans23 Keskin A D, Swap İşlemi ve Hukuki Niteliği, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2007.
Referans24 Kim N M, “Malone v. Brincat: The Fiduciary Disclosure Duty of Corporate Directors Under Delaware Law”, 1999, 74(4), Washington Law Review, s. 1151-1179, Erişim tarihi 14 Nisan 2021.
Referans25 Kütük H İ, Sermaye Piyasasında Manipülasyon, Cezai ve Hukuki Sonuçları, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2010.
Referans26 Kütükçü D, Sermaye Piyasası Hukuku, Cilt 2, 1. Bası, Beta Yayınları, 2004.
Referans 27 Lin T C W, “The New Market Manipulation”, 2017, 66(6), Emory Law Journal, s. 1253- 1314.
Referans28 Manavgat Ç, Sermaye Piyasasında İşleme Dayalı Manipülasyon ve Özel Hukuk Bakımından Sonuçları, 1. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2008.
Referans29 Markham J, Law Enforcement and the History of Financial Market Manipulation, 1. Bası, M.E.Sharpe, 2014.
Referans30 Memiş T / Turan G, Sermaye Piyasası Hukuku, 1. Baskı, Seçkin, 2017.
Referans31 Nelemans M, “Redefining Trade-Based Market Manipulation”, 2008, 42(4), Valparaiso University Law Review, s. 1169-1220.
Referans32 Palmiter A R, Securities Regulation:Examples and Explanations, 3. Bası , Aspen, 2005.
Referans33 Roe M J, “Delaware And Washıngton As Corporate Lawmakers”, 2009, 34(1), Delaware Journal Of Corporate Law, s. 1-33, Erişim tarihi 8 Ocak 2019.
Referans34 Sommer A A, “Rule 10b-5: Notes for Legislation”, 1966, 17(4), Case Western Reserve Law Review, s. 1029-1053, Erişim tarihi 26 Kasım 2018.
Referans35 Toroman C / Tunçsiper B, “Şirket Skandalları İle Muhasebe Eğitimi Arasındaki İlişki ve Bu Skandalların Muhasebe Eğitim Sistemindeki Yansımaları”, 2007, XXVI. Türkiye Muhasebe Eğitim Sempozyumu, s. 161-178.
Referans36 Turanboy A, Insider Muameleleri (Şirkete Ait Gizli Bilgilerin Haksız Kullanımı), 1. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1990.
Referans37 Unger C J, “Section 1103 Of The Sarbanes-Oxley Act: Securities And Exchange Commission V. Gemstar-Tv Guıde Internatıonal, Inc., And The Nınth Cırcuıt's Interpretatıon Of ‘Extraordınary Payments’”, 2006-2007, 29(1), Western New England Law Review Symposium: Issues In Communıty Economıc Development, s. 231-264, Erişim tarihi 8 Eylül 2019.
Referans38 Verstein A, “Benchmark Manipulation”, 2016, 56(1), Boston College Law Review, s. 215-272.
Referans39 Yadlin O, “Is Stock Manipulation Bad? Questioning the Conventional Wisdom with the Evidence from the Israeli Experience”, 2001, 2(2), Theoretical Inquiries in Law, s. 839-864 Erişim tarihi 20 Ocak 2019.
Referans40 SEC, “Annual Report Division of Enforcement”, 2020, Erişim tarihi 14 Nisan 2021.
Referans41 SEC, “Whistleblower Program Annual Report”, 2020, Erişim tarihi 25 Mayıs 2021.
Referans42 “The LIBOR Scandal”, 2012, 32(1), Review of Banking&Financial Law Erişim tarihi 7 Mart 2019.
Referans43 “The Wheatley Review Of LIBOR: Initial Discussion Paper”, 2012, Erişim tarihi 8 Mart 2019.
Referans44 “The Wheatley Review of LIBOR Final Report”, 2012, Erişim tarihi 7 Mart 2019.
Referans45 “Whistle Blower Program Annual Report to Congress”, 2018, Erişim tarihi 9 Şubat 2018.
Referans46 “‘Bear Raid’ Stock Manipulation: How and When It Works, and Who Benefits”, Erişim tarihi 13 Eylül 2019.
Referans47 Borsa İstanbul A.Ş., Vadeli İşlem Sözleşmeleri, Erişim tarihi 23 Ocak 2019.
Referans48 Borsa İstanbul A.Ş., Tek Hisseli Vadeli İşlemler, Erişim tarihi 30 Aralık 2021.
Referans49 CFTC Rule 180.1 ve 180.2, Erişim tarihi 29 Ocak 2019.
Referans50 CFTC kuralları, Erişim tarihi 24 Ocak 2019. Commodity Futures Modernization Act, Erişim tarihi 24 Ocak 2019.
Referans51 Delaware Code, Ch 17 sec. 1703-1704, Erişim tarihi 8 Ocak 2019.
Referans52 Dodd Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act-Dodd Frank Act, Erişim tarihi 30.12.2021.
Referans53 Regulation M, Erişim tarihi 20 Ocak 2019.
Referans54 Regulation of Short Sales, Erişim tarihi 20 Ocak 2019.
Referans55 Regulation 13(B)-2, Erişim tarihi 23 Ocak 2019.
Referans56 Sarbanes-Oxley (The Public Company Accounting Reform and Investor Protection Act of 2002), Erişim tarihi 2 Ocak 2019.
Referans57 Securities Act of Washington, Erişim tarihi 11 Ocak 2019.
Referans58 Securities Act of 1933, Erişim tarihi 13 Ocak 2019.
Referans59 Securuties Exchange Act of 1934, Erişim tarihi 13 Ocak 2019.
Referans60 SEC, Press Release, “Elon Musk Settles SEC Fraud Charges; Tesla Charged With and Resolves Securities Law Charge”, Erişim tarihi 13 Kasım 2018.
Referans61 SEC, Press Release, “SEC Awards Record Payout of Nearly $50 Million to Whistleblower”, < https://www.sec.gov/news/press-release/2020-126> Erişim tarihi 2 Haziran 2021.
Referans62 The Commodity Exchange Act, Erişim tarihi 24 Ocak 2019.
Referans63 The Commodity Transaction Act, sec. 21.30.060, Erişim Tarihi 12 Ocak 2019.
Referans64 The California Corporations Code, Erişim tarihi 31 Aralık 2018.
Referans65 The Delaware Securities Act, sec. 73-201(1), Erişim tarihi 3 Ocak 2019.
Referans66 United States of America V. Michael Coscia, Erişim tarihi 1 Nisan 2019.
Referans67 United States Securities And Exchange Commıssıon Vs Elon Musk, Erişim tarihi 30 Kasım 2019.