ETKİN OTORİTE YOKLUĞUNDA DEVLET DIŞI SİLAHLI AKTÖRLERİN İNSAN HAKLARI İHLALLERİNDEN DOĞAN SORUMLULUK HALLERİ

Uluslararası camia 1990’lı yıllardan beri etkin otorite yokluğu ile boğuşmaktadır. Bunun en somut örneği ise 2011 yılından bugüne Suriye’deyaşanmaktadır. Çalışmada, etkin otorite yokluğu durumunda devlet dışısilahlı aktörler tarafından gerçekleştirilen insan hakları ihlallerinden doğansorumluluk halleri irdelenmektedir. Çalışma temel olarak üç ayrı aktörbağlamında inşa edilmiştir: İçinde bulunulan etkin otoriteden yoksunolan devlet, devlet dışı silahlı aktörlere yardım eden devlet ve son olarakdoğrudan devlet dışı silahlı aktör. Çalışmada “Uluslararası Haksız FiildenÖtürü Devletin Uluslararası Sorumluluğu” hakkındaki tasarı, örf ve adethukuku, Birleşmiş Milletler’in organlarının kararları ve mevcut mahkemekararları kaynak olarak kullanılmıştır. Bu husustaki hukuki düzenlemelerin etkisizliği eleştirel olarak tahlil edilmiş ve devlet dışı silahlı aktörlerinsorumluluğunu belirleme kabiliyetini haiz uluslararası mekanizmaların inşaedilmesi gerektiği üzerinde durulmuştur.

THE RESPONSIBLITY STATUS OF HUMAN RIGHTS VIOLATIONS OF ARMED NON-STATE ACTORS IN THE ABSENCE OF EFFECTIVE GOVERNMENT

The international community has been struggling with the absence of effective authority since the 1990s. The most concrete example of this has been experienced in Syria since 2011. In the study, the ways of responsibility for human rights violations by armed non-state actors in the absence of effective authority is examined. Basically, the study was built in the context of three separate actors: The state lacks the effective authority, the aiding state and ultimately armed non-state actor in directly. In the study, the draft articles on “Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts”, customary law, the decisions of the bodies of the United Nations and the court decisions were used as sources. The ineffectiveness of the legal regulations in this regard has been critically analyzed and it has been emphasized that the necessity of international mechanisms which have ability to determine responsibility of armed non-state actors should be built.

PDF

___

28 Eylül 2016 tarihli MGK Basın Bildirisi, para.5, http://www.mgk.gov. tr/index. php/28-eyluel-2016-tarihli-toplantı (Erişim Tarihi: 20.10.2020).
Academy in Brief No.7, Geneva Academy of International Humanitarian Law and Human Rights, Human Rights Obligations of Armed Non-State Actors: An Exploration of the Practice of The UN Human Rights Council, Aralık 2016 https://www.geneva-academy.ch/joomlatools-files/docman-files/ InBrief7_web.pdf (Erişim Tarihi: 26.01.2020).
ACER Yücel ve KAYA İbrahim: Uluslararası Hukuk Temel Ders Kitabı, Seçkin Yayıncılık, 10. Bası, Ankara 2019.
AKPINARLI Neyire: Fragility of the ‘Failed State’ Paradigm, Martinus Nijhoff Publishers, Leiden Boston, 2010, s.7
ALGAN Bülent, IŞIK Salim: Ulusal İnsan Hakları Mekanizmaları Mevzuatı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2016.
Amnesty International, Syria: US Ally’s Razing of Villages Amounts to War Crimes, October 13 2015 https://www.amnesty.org/en/latest/news/2015/10/ syria-us-allys-razing-of-villages-amounts-to-war-crimes/ (Erişim Tarihi: 1.1.2020).
AZARKAN Ezeli: “Bireyin Uluslararası Cezai Sorumluluğu ve Miloseviç Davası”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.11, S.3-4, Y.2003, ss.265-287.
BAL Ali: Devletin Uluslararası Sorumluluğunun Doğması, Dokul Eylül Üniversitesi Kamu Hukuku Yüksek Lisans Tezi, 2006 http://acikerisim. deu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/20.500.12397/11843/189480. pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim Tarihi: 25.1.2020).
BBC News Türkçe, Özgür Suriye Ordusu Nedir: 2011’den 2018’e Örgütün Yaşadığı Dönüşüm, 30 Ocak 2018 https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-42862756 (Erişim Tarihi: 20.11.2019).
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu İnsan Hakları Konseyi 16 Ağustos 2012 Tarihli Raporu, https://www.ohchr.org/Documents/HRBodies/HRCouncil/RegularSession/Session21/A-HRC-21-50_en.pdf (Erişim Tarihi: 20.01.2020).
CAN Mücella: “İnsan Hakları ve Demokrasi Arasındaki İlişkinin Felsefi Analizi” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.23 S.4, Y.2019, ss.2155-2167.
CLAPHAM Andrew: The Rights and Responsibilities of Armed NonState Actors: The Legal Landscape & Issues Surrounding Engagement, February 2010, https://repository.graduateinstitute.ch/record/16583/files/ SSRN-id1569636.pdf (Erişim Tarihi: 27.10.2019).
ÇAĞLAR Turan, AKSU Fuat: “Suriye Krizinde Aktörler, Uyuşmayan Talepler ve Çatışan Çözümler”, International Journal of Social Inquiry, C.12, S.2, Y.2019, ss.507-544.
ÇEÇEN Anıl: “İnsan Hakları ve İnsancıl Hukuk”, Yaşar Hukuk Dergisi, C:8 Özel Sayı, 809-830.
D’ASPREMONT Jean, NOLLKAEMPER Andre´, PLAKOKEFALOS Ilias; RYNGAERT Cedric: “Sharing Responsibility Between Non-State Actors and States in International Law: Introduction”, Neth Int Law Rev (2015) 62:49–67, https://link.springer.com/article/10.1007/s40802-015-0015-0 (Erişim Tarihi: 19.11.2019).
DEREBOYLULAR Özde ve ARMAN Perçem: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kıbrısla İlgili Verdiği Kararların KKTC ve Türkiye’ye Etkisi, TBB Dergisi Yıl:2018, Sayı:136, http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2018- 136-1777 (Erişim Tarihi: 29.10.2019).
Draft Articles On Responsibility Of States for Internationally Wrongful Acts, With Commentaries, Yearbook Of The Internatıonal Law Commıssıon, 2001, Volume II, Part 2, https://legal.un.org/ilc/publications/yearbooks/ english/ilc_2001_v2_p2.pdf (Erişim Tarihi: 11.11.2019).
ERKİNER Hakkı Hakan: Devletin Haksız Fiilden Kaynaklanan Uluslararası Sorumluluğu, Oniki Levha Yayınları, Ankara 2010.
Hass and Priebke case in 1997, https://ihl-databases.icrc.org/applic/ihl/ ihl-nat.nsf/0/83344FFD0508802AC125765B004B9E54 (Erişim Tarihi: 20.10.2020).
HEHIR Aidan: Humanitarian Intervention: An Introduction, Hampshire, Palgrave Macmillan, 2010.
HOUGHTON N.D. “The Responsibility of the State for the Acts and Obligations of Local De Facto Governments and Revolutionists”, Minnesota Law Review, 1990, s.253, https://core.ac.uk/download/pdf/217207587 (Erişim Tarihi: 20.10.2020).
Loizidou v. Turkey, Report of the Commission, adopted on 8 July 1993. http://www.hudoc.echr.coe.int (Erişim Tarihi: 20.10.2020).
LOWE Vaughan: International Law, Clarendon Law Series, Oxford: Oxford University Press, 2007.
Montevideo Convention, https://www.ilsa.org/Jessup/Jessup15/Montevideo%20Convention.pdf (Erişim Tarihi: 28.10.2019).
ÖĞÜT Selman: “Başarısız Devlet Kavramının İncelenmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C.19, S.3, Y.2013, s.163-177.
PROVOST Rene: International Human Rights and Humanitarian Law, Cambridge University Press, Cambridge, 2004.
Report of The Independent International Commission of Inquiry on The Syrian Arab Republic, August 2012. s.22-24, https://www.ohchr. org/Documents/HRBodies/HRCouncil/RegularSession/Session21/AHRC-21-50_en.pdf (Erişim Tarihi: 20.01.2020).
Report of the International Commission of Inquiry on Darfur to the United Nations Secretary-General- Pursuant to Security Council Resolution 1564 of 18 September 2004, Geneva, 25 January 2005, http://www. un.org/news/dh/sudan/com_inq_darfur.pdf (Erişim Tarihi: 28.12.2019).
Report of the Secretary-General pursuant to the statement adopted by the Summit Meeting of the Security Council on 31 January 1992, para.43, https://www.un.org/ruleoflaw/files/A_47_277.pdf (Erişim Tarihi: 21.10.2020).
Report of the Secretary-General pursuant to the statement adopted by the Summit Meeting of the Security Council on 31 January 1992, An Agenda for Peace Preventive diplomacy, peacemaking and peace-keeping. https:// www.un.org/ruleoflaw/files/A_47_277.pdf (Erişim Tarihi: 20.10.2020).
RODENHAUSER Tilman: International Legal Obligations of Armed Opposition Groups in Syria, International Review of Law, 2015:2, https:// papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2604522 (Erişim Tarihi: 28.12.2019).
ROTBERG Robert I.: State Failure and State Weakness in a Time of Terror, World Peace Foundation Brookings Institution Press, Cambridge, Massachusetts, 2003.
Syria: US ally’s razing of villages amounts to war crimes, https://www. amnesty.org/en/latest/news/2015/10/syria-us-allys-razing-of-villagesamounts-to-war-crimes/, October 2015, (Erişim Tarihi: 1.1.2020).
TAŞDEMİR Fatma: “Devlet Merkezli Uluslararası Hukuk Sistemi Ve Devlet Dışı Silâhlı Aktörler”, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No:56, Mart 2017, ss.59-85.
Türkiye – Suriye Sınırında ABD-PYD İşbirliği, Eylül 2019 Siyaset Dergisi İnternet Yazısı. https://siyasetdergisi.com.tr/turkiye-suriye-sinirinda-abdpyd-isbirligi/ (Erişim Tarihi: 25.10.2019).
YAŞAR Ali: İbni Haldun’a Göre Siyasi Otorite ve Liderlik, Genç Hukukçular Hukuk Okumaları, s.2. http://www.muharrembalci.com/hukukdunyasi/makaleler/birikimlerV/610.pdf (Erişim Tarihi: 20.12.2019). Yenişafak, “Güç Kaybeden DEAŞ’den Yeni Strateji”, https://www.yenisafak.com/dunya/guc-kaybeden-daesden-yeni-strateji-2485257, 22 Haziran 2016, (Erişim Tarihi: 1.12.2019).
YEŞİLTAŞ Murat ve DURAN Burhanettin: Ortadoğu’da Devlet dışı silahlı Aktörler, Seta Kitapları, İstanbul 2018.
ZAFER Hamide: Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m.1-75), Beta Yayıncılık, 7. Baskı, İstanbul 2019.