Celâl IŞIKLAR

Askerlik Yükümlülüklerinden Doğan Uyuşmazlıkların Yargısal Denetiminde Görev

1982 Anayasa’sının 157 ve 1602 sayılı Kanun’un 20/1nci maddesi hükümlerine göre, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, “askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile, asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların yargı denetimini yapan ilk ve son derece mahkemesidir. Ancak, askerlik yükümlülüğünden doğan uyuşmazlıklarda ilgilinin asker olması şartı aranmaz”. Buna göre, askerlik yükümlülüğü ile ilgili işlemler, askeri hizmete ilişkin olup ondan daha geniş kapsamlıdır. Ancak, askerlik yükümlülüğüyle ilgili bazı işlemlerin askeri hizmete ilişkin bulunmaması mümkündür. Dolayısıyla, bazı askerlik işlemlerine genel idari yargıda bakılabilir. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nde sadece askerlik işlemlerine ilişkin iptal davaları ve bu işlemlerden doğan tam yargı davaları ile sınırlı bulunmaktadır. Çünkü askeralma doğal olarak bir eylem değil, idari işlemdir. Kanun’a göre, askerlik yükümlülüğünden doğan uyuşmazlıklar yalnızca birel işlemlerden ibaret değildir. Askerlik yükümlülüğü ile ilgili düzenleyici işlemlere karşı da iptal ve tam yargı davası açılabilir. Aynı şekilde, bir tüzel kişinin, askerlik yükümlülüğüne ilişkin düzenleyici bir işlemin, menfaatini ve/veya hakkını ihlal etmesi halinde AYİM’de iptal ve/veya tam yargı davası açabileceğini kabul etmek gerekir

Anahtar Kelimeler:

1. Görev, 2. Askerlik yükümlülüğü, 3. Askerî hizmet, 4. Askerlik/ Askeralma işlemi, 5. Askeri idari yargı, 6. İdari işlem, 7. Tüzel kişi, 8. İptal davası

THE FUNCTION OF THE COURTS ON THE JUDGEMENT OF THE CONFLICT ARISED FROM MILITARY OBLIGATION

According to the Turkish Constitution article number 157 and the law number 1602 article number 20/1 “High Military Administrative Court shall be the first and last instance court for the judicial supervision of disputes arising from administrative transactions and actions involving military personnel and relating to military service, even if such transactions and actions have been carried out by civilian authorities. In the disputes arising from military service obligations, the condition of being a member of military personnel shall not be demanded”. According to these regulations, the procedures relating to military obligations are more comprehensive than military service. So, it is possible that some procedures relating to military obligations can not be defined as military service. Some procedures relating to military obligations should be under the function of ordinary administrative courts. The function of High Military Administrative Court (HMAC) is limited to the hearing of action of annulment and the hearing of compensation raised from military procedures. Getting into military service (conscription) is naturally an administrative process (transactions), not an administrative act. According to the law number 1602, it is possible to open a file of action of annulment or compensation against the regulatory process. Also, it should be accepted that a legal person has right to open a file at High Military Administrative Court against the regulatory process if these regulations are against the interest and/or against the right of this legal person.

Keywords: