Selami TANRIVERDİ, İlhan ÇİÇEK, Ersin GÜLTEKİN

Sosyo-Kültürel Bir Olgu: Taziye Evlerine İlişkin Bilişsel Kurguların Belirlenmesi

Bu çalışmanın amacı kültürel bir olgu olan ‘taziye evi’ kavramına ilişkin bilişsel kurgularınbelirlenmesidir. Bu amaçla 2019-2020 güz döneminde Van ve Batman İllerinde ikamet etmekteolan ve daha önce taziye evlerinde bulunup deneyim sahibi olan 16 (on altı) yetişkin bireydenveriler toplanmıştır. Repertory Grid Tekniği ile katılımcıların taziye evi kavramına ilişkin bilişselkurguları belirlenmiştir. Belirlenen bilişsel kurgular benzerliklerine göre sınıflandırılarakseslendirilmiştir. Böylelikle katılımcılara ait bilişsel kurgu grupları oluşturulmuştur. Oluşturulankurgulardan hareketle katılımcıların her birinin puan değerleri üzerinden ağırlıklı ortalamaları hemkatılımcı hem de cinsiyet bazlı belirlenmiştir. Sonuç olarak taziye evlerinin yas sürecinin sağlıklıyaşanması açısından birçok işlevi olduğu görülmüştür. Ayrıca bilişsel kurguların önem derecesidikkate alındığında kadın ve erkek katılımcıların taziye evi kavramına ilişkin bilişsel kurgularındafarklılıklar tespit edilmiştir.

A Socio-Cultural Case: Determination of Cognitive Constructions Concerning Condolence Houses

The aim of this study is to determine the cognitive constructs concerning the concept of "condolence houses" which is a cultural phenomenon. For this purpose, data were collected in the fall semester of 2019-2020 from 16 (sixteen) adults who were residing in Van and Batman provinces and had experience in condolence houses. The cognitive constructs of the participants concerning the concept of condolence houses were determined with Repertory Grid Technique. The determined cognitive constructs were classified and named according to their similarities. In this way, the participants’ cognitive construct groups were formed. Based on the cognitive constructs created after this stage, the weighted averages of each participant’s scores were determined on the basis of both participant and gender. As a result, it was concluded that condolence houses have many functions in terms of experiencing the mourning process in a healthy way. In addition, considering the importance degree of the cognitive constructs, differences were found in the cognitive constructs of the female and male participants concerning the concept of condolence houses.

PDF

___

Adams-Weber, J. (1989) Some reflections on the “meaning” of repertory grid responses. International Journal of Personal Construct Psychology, 2(1), 77– 92.
Albayrak, A. & Arıcı, İ. (2007).. Elazığ’da Taziye Geleneği. İlahiyat Fakültesi Dergisi12:2;33–44.
Ataman, E. & Barış, İ. (2019). Sosyal Sermaye Ürünü Olarak Taziye Kültürü ve Kurumsal Bir Hizmet Olarak Yas Danışmanlığı: Türkiye-Almanya Örneği. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 93-112.
Balık, H. (2019). Modern dönemde taziye geleneği: Taziye evleri (Batman Örneği). (Yayımlanmamış Yüksel Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
Coşkun, O. & Kayserili, A. (2019). Köklü Bir Kültürün Uzantısı Olarak Ağrı’da Taziye Evleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(3), 1109-1130.
Creswell, J.W. ( 1998 ). Qvatitative inquiry and research design: Choosing among five traditions Thousand Oaks, CA: Sage.
Çiçek, İ. (2020). Çocuk psikolojisi ve ruh sağlığı. Ankara: Eğiten Kitap.
Demir, A. (2012). Diyarbakır’da taziye geleneği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
Dikmen, A. (2015). Değişik Din ve Mezhep Müntesiplerinin Ölümle Gelen Sosyal Birliktelik Algıları ve Ölümü İçselleştirme Uygulamaları (Diyarbakır Örneği) Journal of International Social Research, 8(40). 458-465.
Ertan, M . (2012). Sosyolojik Açıdan Batman ve Yöresindeki ‘’Taziye Geleneği’’ ve Bu Geleneğin Anadolu Taziye Kültürü ile Karşılaştırılması. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1 (1), 949-962.
Fransella, F., Bell, R., & Bannister, D. (2004). A manual for repertory grid technique. John Wiley & Sons. Ltd.
Kelly, G. A. (1955). The psychology of personal constructs. New York: W. W. Norton.
Mayring, R. (2000). Nitel sosyal araştırmaya giriş ( Çev. Gümüş, A. ve Durgun, M.S.). Adana: Baki Kitabevi.
Melrose, S., & Shapiro, B. (1999). Students’ perceptions of their psychiatric mental health clinical nursing experience: a personal construct theory exploration. Journal of Advanced Nursing, 30(6), 1451-1458.
Morrison, P. (1990). An example of the use of repertory grid technique in assessing nurses self- perceptions of caring. Nurse Education Today, 10, 253-259.
Mumford, Lewis (2007). Tarih boyunca kent, (Çev. Koca, G. ve Tosun, T.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Öncü, A. (1999). İdealinizdeki Ev Mitolojisi Kültürel Sınırları Aşarak İstanbul’a Ulaştı. Birikim, 123(7), 26-34.
Örnek, S. V. (1979). Anadolu folklorunda ölüm (2. Baskı), Ankara Üniversitesi DTCF Yayınları
Parin, S., Bilgili, A. E., & Menak, Z. (2012). Kent(li)leşme Pratiğinde Yeni Bir Olgu: Taziye Evleri ve Farklılaşan Sosyo-Kültürel Pratikler. YDÜ. Sosyal Bilimler Dergisi, 5:2, 212-219.
Sami, K. (2017). Göç ve Kent(li)leşme Bağlamında Taziye Ev(ler)inin Toplumsal, Kültürel ve Mekânsal Dönüşümleri-Diyarbakır Kent Örneği. Electronic Turkish Studies, 12(13). 457-476.
Shaw, M.L.G. & Gaines, B. R. (1993). A methodology for analyzing terminological and conceptual differences in language use across communities. In R. Kohler and B. B. Rieger (Eds.) Contributions to quantitative linguistics (pp. 91-138). The Netherlands: Kluwer Academic Publishers.
Tanhan, E. (2018). Beden eğitimi öğretmenlerinin program geliştirmeye ilişkin bilişsel kurgularının incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Van. Tanhan, F. & İnci, F. A. (2009). Ölüm eğitimi, Ankara: Pegem Akademi.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayın.
Yılmaz Çildam, S. (2020). Yas coğrafyası kapsamında köklü bir kültür örneği: Siirt taziye evleri. Turkish Studies, 15(3), 2093-2114.