Türkiye’ de ve dünyada soğan üretiminin durumu, abiyotik ve biyotik stres faktörlerinin etkileri

Soğan bitkisi dünyada ve yurdumuzda yemeklerin vazgeçilmez katkı maddesidir. İnsanlar için besin olarak tüketiminin yanında tıbbi ve aromatik bitki olarak da çeşitli hastalıkların tedavisinde etkili fitokimyasalları içeren önemli stratejik bir tarım ürünüdür. İncelenen istatistiksel bilgiler ışında soğan bitkisinin yıldan yıla piyasaya arzında değişimler olduğu görülmektedir. Bunun nedenleri olarak yıllık arazi planlaması, girdi maliyetleri ve yetiştiricilik sırasında etkili olan beşeri faktörlerin yanında abiyotik ve biyotik etmenlerin zarar oranlarının etkili olduğu görülmektedir. Çalışmada yurdumuzda ve dünyada soğan yetiştiriciliğinin durumu ve yetiştiricilikte karşılaşılan abiyotik ve biyotik etmenlerin etkileri açıklanmıştır. Piyasaya arzda ve fiyatlarda dalgalanmaların yaşanmasına mahal vermemek için yıllık ürün planlamasında ön sırada yer alması ve hastalık ve zararlılara karşı toleransı yüksek sağlıklı soğan yetiştiriciliği için üreticilerin bilinçlendirilmesi ve eğitim faaliyetlerine ağırlık verilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Soğan, üretim, hastalık, zararlılar

Status of onion production in Türkiye and in the world, effects of abiotic and biotic stress factors

Onion plant is an indispensable additive for meals in the world and in our country. It is an important strategic agricultural product containing phytochemicals effective in the treatment of various diseases, as a medicinal and aromatic plant, as well as for consumption as food for humans. In the light of the statistical information examined, it is seen that there are changes in the supply of the onion plant to the market from year to year. The reasons for this seem to be annual land planning, input prices and human factors effective during production, as well as the damage rates of abiotic and biotic factors. In this study, the status of onion cultivation in Türkiye and in the world and the effects of abiotic and biotic factors encountered in cultivation are explained. In order to prevent fluctuations in supply to and prices in the market, it should be at the forefront of annual product planning, and producers should focus on raising awareness and training activities for growing healthy onions with high tolerance to diseases and pests.

Keywords:

onion, production, disease, pests,

PDF

___

Anonymous (2009a). Onion fly. http://www.agroatlas.ru/en/content/pests/Delia_antiqua/ [accessed 29.12.2022]
Anonymous (2009b). Onion fly. https://www.inrae.fr/ [accessed 29.12.2022]
Anonymous (2010). Soğan – Sarımsak Hastalık ve Zararlıları ile Mücadele. Ankara: T.C. Tarım Ve Köyişleri Bakanlığı, Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü Yayınları.
Anonymous (2017). White rot disase; Stromatinia cepivora Sürvey Talimatı. https://www.tarimorman.gov.tr/GKGM/Belgeler/DB_Bitki_Sagligi/Survey/ [accessed 01.01.2023]
Anonymous (2020a). Wire worm damage and control. https://tarimsaluretim.com/tel-kurdu-mucadelesi [accessed 04.01.2023]
Anonymous (2020b). Frankliniella occidentalis. Available form: https://tr.wikipedia.org/wiki/Frankliniella_occidentalis [Accessed 01.01.2023]
Anonymous (2021). Peronospora destructor. https://en.wikipedia.org/wiki/Peronospora_destructor [accessed 01.01.2023]
Anonymous (2022a). Onion Leaf Miner. https://www.hortiturkey.com/zirai-mucadele/yaprak-galerisinekleri [accessed 01.01.2023]
Anonymous (2022b). Thrips tabaci. https://tr.wikipedia.org/wiki/Thrips_tabaci [accessed 04.01.2023]
Anonymous (2023a). Onion Production. https://www.hortiturkey.com/bitki-yetistiriciligi/sogan-yetistiriciligi [accessed 01.01.2023]
Anonymous (2023b). Registered Active Gradients for Onion. https://bku.tarimorman.gov.tr/Kullanim/TavsiyeArama?csrt=11792446953346499661 [accessed 20.02.2023].
Beşirli G, Sönmez İ, Albayrak B, Polat Z (2021). Organik Soğan Yetiştiriciliği, Yalova: Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Atatürk Bahçe Bitkileri Araştırma Enstitüsü Yayınları.
Brewster JL (1994). Onion and Other Vegetable Alliums, Crop Production Sciense Horticulture 3. Cambridge: CAB International.
Brzeski MW (1991). Review of the genus Ditylenchus (Filipjev 1936) (Nematoda: Anguinidae). Revue de Nematologie 14(1): 9-59.
CABI (2015). CAB International, Crop Protection Compendium, Stromatinia cepivora (white rot of onion and garlic). www. cabi.org/cpc/ [accessed 29.12.2022]
Çaltı N, Somuncu M (2019). İklim değişikliğinin Türkiye’de tarım üzerindeki etkisi ve çiftçilerin iklim değişikliğine yönelik tutumları. In: Gonencgil B,. Ertek TA, Akova I, Elbasi E (ads.). 1st Istanbul International Geography Congress Proceedings Book, pp.890-912.
Ecevit O, Akyazı F (2010). Bitki Paraziti Nematodlar. Ordu: Ordu Üniversitesi Yayınları.
EPPO (2015a). Stromatinia cepivorum-EPPO Global Database. https://gd.eppo.int/taxon/ SCLOCE [accessed 29.12.2022]
EPPO (2015b). EPPO Standarts, Guidelines on good plant protection practice-Allium crops, Paris: Le Nôtre.
EPPO (2023). Guidelines on good plant protection practice Allium crops PP 2/4(2). https://gd.eppo.int/taxon/SCLOCE/documents [accessed 23.02.2023]
FAO (2023). Production, Crops, Onion, Area harvested, Yield, Production. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC [accessed 29.12.2022]
GBIF (2023). Allium cepa L. https://www.gbif.org/species/2857697 [accessed 15.01.2023]
Hooper D J (1984). Observations on stem nematode, Ditylenchus dipsaci, attacking field beans, Vicia faba. Rolhamsled Rep, Part 2 239-260.
Kaya H, Üremiş İ (2019). Determination of weed species, their frequencies and densities in onion fields in Hatay province. Mustafa Kemal Journal of University Agricultural Sciences 24: 21-30.
Kaya H, Üremiş İ (2020). Studies on weed control in onion areas in Hatay province. Mustafa Kemal University Journal of Agricultural Sciences 25 (1): 27-35.
Kaynaş Ş (2010). Soğan sarımsak ve pırasada görülen fungal hastalıklar. https://www.entofito.com/sogan-sarimsak-ve-pirasada-gorulen-fungal-hastaliklar [accessed 15.01.2023]
Kumar M, Barbhai M D, Hasan M, Punia S, Dhumal S, Rais S N, Chandran D, Tomar R P A, Satankar V, Senapathy M, Anitha T, Dey A, Sayed A A S, Gadallah F M, Amarowicz R, Mekhemar M (2022). Onion (Allium cepa L.) peels: A review on bioactive compounds and biomedical activities. Biomedicine and Pharmacotherapy 146: 1-15.
Roberts PA, Grathead SA (1986). Control of Ditylenchus dipsaci in infected cloves by nonfumigant nematicides. Journal of Nematology 18: 66-73.
Schwartz H F, Mohan S K (2016). Compendium of Onion and Garlic Diseases and Pests. Minnesota: APS Press.
Sekara A, Pokluda R, Vacchio L D, Somma S, Caruso G (2017). Interactions among genotype, environment and agronomic practices on production and quality of storage onion (Allium cepa L.) – A review. Horticultural Science 44 (1): 21-42.
TÜİK, 2023. Agricultural Production Statistics in Türkiye. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1 [accessed 29.12.2022]
Vural M, Ekim T, Koyuncu M, Duman H, Aytaç Z, Adıgüzel N (2000). Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı. Eğrelti ve Tohumlu Bitkiler. Ankara: Türk. Tab. Kor. Der. ve YYÜ Yayınları.
Yavuzaslanoglu E, (2019). Resistance and Tolerance of Commercial Onion Cultivars to Stem and Bulb Nematode, Ditylenchus dipsaci. Journal of Agricultural Sciences 25: 409-416.
Yavuzaslanoglu E, Ates Sonmezoglu O, Genc N, Akar Z M, Ocal A, Karaca S M, Elekcioglu I H, Ozsoy V S, Aydogdu M (2019). Occurence and abundence of nematodes on onion in Türkiye and their relationship with soil physicochemical properties. Nematology 21 (10): 1063-1079.
Yavuzaslanoglu E, Dikici A, Elekcioğlu I H (2015). Effect of Ditylenchus dipsaci Kühn, 1857 (Tylenchida: Anguinidae) on onion yield in Karaman Province Türkiye. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 39(2): 227-233.