Türkiye’nin ilk turizm rehberi “Türkiye kılavuzu” ve hazırlayıcısı Hüseyin Orak

Bu makalede fikrî oluşum süreci 1936’da başlayan sadece birinci cildi 1946 yılında yayınlanabilen ansiklopedik bir kültür turizm ve ticari tanıtım rehberi olan “Türkiye Kılavuzu” adlı eser ve hazırlayıcısı işadamı Hüseyin Orak’ın ilgi çekici hayatı konu edilmektedir. Böyle bir eseri hazırlatma fikri genç Cumhuriyet’in önde gelen işadamlarından biri olan Hüseyin Orak’ın 1936 yılında kendi çocuklarını trenle yurt seyahatine çıkarırken gezip görecekleri yerleri daha iyi tanıyabilmeleri için aradığı tanıtım ve rehber kitaplarını bulamamasıyla doğar. Bir işadamı olarak kendisinin finanse ederek hazırlatma düşüncesi ile tasarlanan bu eser başlangıçta Türkiye’nin bütün illerini ve ilçelerini kapsayacak şekilde beş cilt olarak planlanır. Bu çerçevede; illerin 1945-46 yıllarındaki coğrafi durumuna arazi yapısına iklimine yeraltı ve yerüstü zenginliklerine ticari hayatına ekonomik ve sosyal yapısına kültürel ve tarihi zenginliklerine folklorik değerlerine gezilip görülmesi gereken yerlerine ulaşımına önemli şahsiyetlerine ve benzeri hususlara ilişkin bilgiler ayrıntılı ve özenli bir şekilde toplanır. Yalnızca ilk cildi kitaplaştırılabilen ve “Türkiye Kılavuzu” adıyla yayınlanabilen eser ilk ayrıntılı Türkiye tanıtım rehberi olma özelliği ile önem taşımaktadır. Eser hazırlanması sürecinde yer alan isimler bakımından olduğu kadar yapılan çalışmanın bilimselliği ve ciddiyeti bakımından da büyük bir öneme haizdir. Ayrıca 1940’lı yıllar Türkiye’sinin de sosyal ekonomik ve kültürel açılardan tahliline katkıda bulunabilecek değerli bilgiler ihtiva etmektedir. Eser hakkında günümüze kadar akademik anlamda hiçbir çalışma yürütülmemiş olmakla birlikte yayınlandığı yıllarda akademik idari siyasi sahada önde gelen şahısların ilgisine mazhar olmuş ve bu konuda dönemin gazetelerinde yayınlar yapılmıştır. Bütün bu çevrelerden gelen övgü ve takdirlere rağmen umulan ilgiyi görmemiş planlanan şekilde birinci ciltten sonraki ciltler basılamamış bu kıymetli teşebbüs akim kalmış müteşebbisi ise hayatının geri kalanını büyük ekonomik sıkıntılar içinde geçirmiştir.

Tukey's first tourism promotion guide ''Turkey guide'' and Hüseyin Orak as preparatory

In this article “Turkey Guide” the large-scale encyclopedic culture tourism and trade promotion book of which formation process of the idea begins in 1936 with a national travel but publication of the first volume performed in 1946 covering all the provinces the districts of Turkey and the preparer businessman Hüseyin ORAK’s very interesting life is the subject. In aforementioned years Hüseyin ORAK one of the leading businessmen of the young Republic and Ankara was about to start a national wide trip with his children by train in 1936 the fact that they were looking for publicity and guide books to recognize the places they would travel caused an idea of preparing him as a businessman when they couldn’t find covering all the cities and districts in five volumes with the geographical position ofprovinces in the years 1945-46 the land structure climate surface and underground riches the commercial life economic and social structure cultural and historical riches folklore place to be visited transportation important personalities and so on. With detailed and carefully identified information carrying the name of Turkey’s Guide it is the first book to feature a detailed introduction to Turkey but only the first volume was published. In addition when taken into consideration during the preparation process this book has a great value with the contributed persons and the seriousness in terms of analysis refers to the socio-economic and cultural structure of Turkey in 1940s. There is no academic studies about the book up to day but newspaper articles published to appreciate and recognize by those who skilled in the academic administrative political field. Despite the praise and recognition from all these persons the expected interest in the untreated following volumes planned after the first volume was not printed this precious enterprise was not succeeded and its entrepreneur spent the rest of his life in great economic difficulties.

PDF

___

Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. Çev. İskender Savaşır, İstanbul, Metis Yayınları.
Ankara Ticaret Odası (ATO). (1936). 363 No.lu Hüseyin Orak'a Ait Evrak ve Oda Kayıt Dosyası, Ankara.
Bauman, Z. (1996). Yasa Koyucular ve Yorumcular. Çev. Kemal Atakay, İstanbul, Metis Yayınları.
Bayar, C. (2006). Şark Raporu. İstanbul: Kaynak Yayınları.
Belge, M. (2011). Militarist Modernleşme. İstanbul, İletişim Yayınları.
Erdoğan, İ. (2000). Kapitalizm Kalkınma Postmodernizm ve İletişim. Ankara: Erk Yayınları.
Ergüder, Ü., Esmer, Y. ve Kalaycıoğlu, E. (1991). Türk Toplumunun Değerleri. İstanbul: TÜSİAD Yayınları.
Georgeon, F. (2006). Osmanlı-Türk Modernleşmesi (1900-1930). İstanbul: YKY.
Karaveli, O. (2006). Görgü Tanığı - Bir Gazetecinin Sıradışı Anılan. İstanbul: Pergamon Yayınları.
Orak, H. (1946). Türkiye Kılavuzu. İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi.
Türkiye Kılavuzu Hakkında Broşür 1 (1946). Ankara.
Ünsal, A. (1998). "Yurttaşlık Zor Zanaat", 75 Yılda Tebaa'dan Yurttaş'a Doğru içinde, İstanbul: Tarih Vakfı-Türkiye İş Bankası Yayınları: 1-36.
Yüksel, M. (2004). Modernite Postmodernite ve Hukuk. Ankara: Siyasal Kitabevi Yayını.
Gazeteler
Aygün; Pazar Gazetesi, (01.04.1946),
"Başkentin Kılavuzu" Ankara Gazetesi, (30.03.1946).
Baykal, Cevdet; Türk Yolu Gazetesi, (12.04.1946).
Cahit, Burhan; Son Posta (03.04.1946).
"Çok Faydalı Bir Eser" Ulus Gazetesi, (20.03.1946).
Daver, Abidin; Cumhuriyet, (02.04.1946).
Evinç, Vehbi; "Mühim Bir Eser" Türk Dili Gazetesi, (28.03.1946).
Gezgin, Hakkı Süha; Vakit Gazetesi, (30.04.1946).
Gündüz, Ali; Ülkü Dergisi, (16.04.1946).
İmset, İsmet Hulusi; Sonposta, (31.03.1946).
Kuntay, Mithat Cemal; Sonposta, (03.03.1946).
Nurettin, Vala; (Va-Nu) Akşam Gazetesi (31.03.1946).
Orhon, Orhan Seyfi; Yeniçağ Mecmuası (06.04.1946).
"Türkiye Kılavuzu" Aydm Gazetesi (30.06.1946).
Yüzüncü, Reşad Feyzi, Son Telgraf Gazetesi, (27.03.1946).
İnternet Erişimleri:
http://www.iletisim.com.tr/ki%C5%9Fi/mustafa-nihat-%C3%B6z%C3%B6n-565.aspx, Erişim tarihi: 25.02.2012.
http://www.turkuler.com/tgv/ferruh.asp, Erişim tarihi: 25.02.2012.
http://www.kenthaber.com/ic-anadolu/eskisehir/Kimdir/iz-birakan/yavuz-abadan, Erişim tarihi: 25.02.2012.
http://zehirlenme.blogspot.com/2010/10/balneoloji-ve-balneoterapi-nedir.html, Erişim tarihi: 24.02.2012.
http://www.kimkimdir.gen.tr/kimkimdir. php?kim=hasanaliyucel/ Erişim tarihi: 24.02.2012.
Yüz yüze Görüşmeler:
Ayşe Sahavet Özbay (Hüseyin Orak'm kızı) Görüşme günü ve yeri: 24.06.2011, Ankara
Orhan Karaveli (Gazeteci - Yazar) Görüşme günü ve yeri: 14.06.2011, İstanbul.