Seyahat acentelerinde örgüt kültürü ve liderlik arasındaki ilişki: Kuşadası bölgesinde bir araştırma

Bu çalışmanın amacı seyahat acentelerinde örgüt kültürü ve liderlik arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bu amacı başarmak için, Ogbonna ve Harris tarafından Deshpande ve arkadaşlarının çalışmasından uyarlanmış örgüt kültürü ölçeği ve Ogbonna ve Harris tarafından House, House ve Dessler’in çalışmasından uyarlanmış liderlik tutum ölçeğini içeren bir anket uygulanmıştır. Kuşadası bölgesindeki seyahat acentelerinde çalışan 136 işgören örneklem olarak basit rastgele örnekleme yöntemi ile seçilmiştir ve her bir seyahat acentesinin örgüt kültürü ve yöneticilerin liderlik tarzları bu anket ile ölçülmüştür. Liderlik ve örgüt kültürü ölçeğinin yapısal geçerliliği, açıklayıcı faktör analizleri ile gerçekleştirilmiştir. Ogbonna ve Harris tarafından ölçüldüğü gibi, örgüt kültürü için; yenilikçi kültür, rekabetçi kültür, bürokratik kültür ve toplumcu kültür, liderlik için; katılımcı liderlik, destekleyici liderlik ve yönlendirici liderlik desteklenmektedir. Ölçeğin içsel tutarlılığı, Cronbach’s alpha güvenilirlik testinin ortaya koyulduğu gibi, hem iki ölçeğin bütününde hem de üç liderlik stilinin ve dört örgüt kültürü türlerinin her birinde yeterlidir. Örgüt kültürü ve liderlik arasındaki ilişkiyi belirlemek için korelasyon analizi yapılmış ve örgüt kültürünün liderlik ile ilişkisi ayrıca regresyon analiziyle ortaya konulmuştur. Korelasyon analizine göre; yenilikçi kültür ve rekabetçi kültür arasında; destekleyici liderlik ve yenilikçi kültür arasında; yönlendirici liderlik ve toplumcu kültür arasında; katılımcı liderlik ve yenilikçi kültür arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki olduğu, katılımcı liderlik ve bürokratik kültür arasında ise anlamlı fakat negatif yönlü bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Regresyon analizine göre; Kuşadası’nda toplumcu kültürün seyahat acenteleri için en iyi örgüt kültürü türü olduğu belirlenmiştir.

The relationship between organizational culture and leadership in travel agencies: A search in kusadası area

The purpose of this study is to reveal the relationship between the organizational culture and leadership in travel agencies. In order to achieve this goal, a survey that contains the measure of organizational culture adapted from that of Deshpande et al. by Ogbonna and Harris and the measure of perceived leadership style adapted from that of House and House and Dessler by Ogbonna and Harris. The organization culture of each travel agency and leadership styles of managers were measured by this survey. As the sample of this study, 136 employees of travel agencies in the region of Kusadasi were selected through simple random sampling method. Preliminary construct validity of leadership and organizational culture was tested using exploratory factor analysis. The existence of four dimensions of organizational culture and three dimensions of leadership, as measured by Ogbonna and Harris, were supported: for organization culture; innovative culture, competitive culture, bureaucratic culture, and community culture and for leadership; participative leadership, supportive leadership, and instrumental leadership. Internal consistency, as assessed by Cronbach’s alpha, for each of the content areas within each of three leadership styles and four organization culture types, was found to be adequate to demonstrate reliability. Correlation analysis was made to determine the relationship between organizational culture and leadership and organizational culture. The regression analysis for the relation of the organizational culture to the leadership was done. According to correlation analysis, it was found that there is a significant and positive relationship between innovative culture and competitive culture; between supportive leadership and innovative culture; between instrumental leadership and community culture; participative leadership and innovative culture; there is a significant but negative relationship between participative leadership and the bureaucratic culture. According to regression analysis, community culture was determined to be the best organizational culture type for travel agencies in Kusadası.

PDF

___

Ahipaşaoğlu, S. (1997). Seyahat İşletmelerinde Tur Planlaması Yönetimi ve Rehberliğin Meslek Olarak Seçilmesinin Nedenleri Üzerine Bir Uygulama. Ankara: Varol Matbaası.
Ahipaşaoğlu, S. ve Arıkan, İ. (2003). Seyahat İşletmeleri Yönetimi ve Ulaştırma Sistemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
Altunay, A. (1999). Otel İşletmelerinde Örgüt Kültürü: Falez Otel’de Örgüt Kültürü Araştırması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Armstrong, M. (1990). Management Process and Functions. Londra: Institude of Personel Management.
Baker, E.L. (1980). Managing Organizational Culture, Management Review, Temmuz, 8-13.
Balkan, İ. (2009). Liderlik Tarzları ile Örgüt Kültürü Türleri Arasındaki İlişkiler: Bir Alan Çalışması, TİSK Akademi, (1): 138-172.
Banai, M. ve Reisel, w. D. (2007). The Influence of Supportive Leadership and Job Characteristics on Work Alienation: A Six-Country Investigation, Journal of World Business, 42: 463-476.
Barney, J. B. (1986). Organizational Culture: Can It Be a Source of Sustained Competitive Advantage? The Academy of Management Review, 11 (3): 656-665.
Bass, B. M. (1985). Leadership and Performance Beyond Expectations. New York: Free Press.
Bass, B.M. (1990). From Transformational to Transformational Leadership: Leaning to Share The Vision, Organizational Dynamics, 19: 3-23.
Bass, B.M. ve Avolio, B.J. (1993). Transformational Leadership and Organizational Culture, Public Administration Quarterly, 17(1): 112–17.
Buck, M. (1988). The Role of Travel Agent and Tour Operator, İçinde Goodall, B., Ashworth, G. (Editörler) Marketing in the Tourism Industry The Promotion of Destination Gerions, (ss. 67–74), Londra: New York ve Sydney.
Cameron, K.S. ve Freeman, S.J. (1991). Cultural Congruence, Strength, and Type: Relationships to Effectiveness, Organizational Change and Development, 5: 23-58.
Cameron, K.S. ve Quinn, R.E. (1999). Diagnosing and Changing Organizational Culture. MA: Addison Wesley Longman.
Campbell, J. P. ve Freeman, S. J. (1991). Cultural Congruence, Strength and Type: Relationships to Effectiveness, İçinde Woodman, R. W. and Passmore, W. A. (Der.), Research in Organizational Change and Development. Greenwich, CT: JAI Press.
Chen, R.X.Y., Cheung, C. ve Law R. (2011). A Review of the Literature on Culture in Hotel Management Research: What is the Future? International Journal of Hospitality Management, 31 (1): 52-65.
Chen, W.J. (2011). Innovation in Hotel Services: Culture and Personality, International Journal of Hospitality Management, 30: 64-72.
Çavuş, Ş. ve Gürdoğan, A. (2008). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Beş Yıldızlı Bir Otel İşletmesinde Araştırma, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1: 18-34.
Daft, R.L. (2000). Organization Theory and Design, 7. Baskı, South- Western Publishing, Ohio-USA.
Davis, K. (1988). İşletmede İnsan Davranışı. 5. Baskıdan Çeviri, (Çev. Kemal Tosun, Tomris Somay, Fulya Aykar, Can Baysal, Ömer Sadullah ve Semra Yalçın), 3. Baskı, İstanbul: Yön Ajans.
Deal, T.E. ve Kennedy, A.A. (1982). Corporate Cultures. Addison- Wesley Publishing, Massachusett.
Deery, M. ve Jago, L. K. (2001). Hotel Management Style: A Study of Employee Perceptions And Preferences, International Journal of Hospitality Management, 20 (4): 325-338.
Denison, D.R. (1996). What is The Dıfference Between Organizational Culture and Organızational Climate? A Natıve’s Point of View on a Decade of Paradigm Wars, The Academy of Management Review, 21 (3): 619-654.
Denison, D.R. ve Mishra, A. K. (1995). Toward a Theory of Organizational Culture and Effectiveness, Organization Science, 6 (2): 204-223.
Deshpande, R., Farley, J. U. ve Webster, F. E. (1993). Corporate Culture, Customer Orientation, and Innovativeness in Japanese Firms: A Quadrad Analysis, Journal of Marketing, 57: 23-27.
Eraslan, L. (2004). Liderlik Olgusunun Tarihsel Evrimi, Temel Kavramlar ve Yeni Liderlik Paradigmasının Analizi, Milli Eğitim Dergisi, 162: 109–120.
Eren, E. (2001). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
Erkmen, T. ve Güven, O. (2001). Örgüt Kültürü Tipleri ile Yönetim Biçimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma, 9. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri, 24-26 Mayıs 2001.
Fleishman, E.A. (1957). A Leadership Behavior Description for Industry. İçinde Stogdill, R.M. ve Coons, A.E. (Editörler) Leader Behavior: Its Description and Measurement. Columbus, OH: The Ohio State University Bureau of Business Research.
Gagliardi, P. (1986). The Creation and Change of Organizational Cultures: A Conceptual Framework, Organization Studies, 7 (2): 117-134.
George, G., Sleeth, R.G. ve Siders, M.A. (1999). Organizing Culture: Leader Roles, Behavior, and Reinforcement Mechanisms, Journal of Business and Psychology, 13 (4): 545- 559.
Guastello S.J. (1995). Facilitative Style, Individual Innovation and Emergent Leadership in Problem Solving Groups, The Journal of Creative Behavior, 29 (4): 225-239.
Hacıoğlu, N. (2000). Seyahat Acentacılığı ve Tur Operatörlüğü. Bursa: Vipas.
Hodgetts, R. M. (1997). Yönetim Teori, Süreç ve Uygulama. (Çev. Canan Çetin ve Esin Can Mutlu), 5. Basımdan Çeviri, İstanbul: Der Yayınları.
Hofstede, G. (1991). Cultures and Organizations-Software of the Mind. New York: The McGraw-Hill Companies.
Holloway, J. C. (1994). The Business of Tourism. Great Britain: Pitman Publishing.
Hooijberg, R. ve Petrock, F. (1993). On Cultural Change: Using the Competing Values Framework to Help Leaders Execute a Transformational Strategy, Human Resource Management, 32 (1): Spring 29-50.
House, R. (1971). A Path-Goal Theory of Leadership, Journal of Contemporary Business, 3: 81–97.
House, R. J. (1996). Path–Goal Theory of Leadership: Lessons, Legacy, and a Reformulated Theory, Leadership Quarterly, 7: 323−352.
House, R.J. ve Dessler, G. (1974). The Path-Goal Theory of Leadership: Some Post Hoc and A Priori Tests’. İçinde Hunt, J.G. and Larson, L.L. (Editörler). Contingency Approaches to Leadership. Carbondale, IL: Southern Illinois University Press.
Huang, L., Chen, K.H. ve Wu, Y.W. (2009). What Kind Of Marketing Distribution Mix Can Maximize Revenues: The Wholesaler Travel Agencies’ Perspective? Tourism Management, 30 (5): 733-739.
Keegan, B.M. (1983). Leadership in the hospitality industry. The Management of Hospitality. 69-93.
Kemp, S. ve Dwyer, L. (2001). An Examination Of Organisational Culture-The Regent Hotel, Sydney, Hospitality Management, 20, 77-93.
Kinnear, P.R. ve Gray, C.D. (2004). SPSS 12 Made Simple. USA: Taylor & Francis.
Kotler, P., Bowen, J., Makens, J. (1999). Marketing for Hospitality and Tourism. 2. Baskı, USA.: Prentice Hall Inc,
Kotter, J. P. ve Heskett, J. L. (1992). Corporate Culture and Performance. New York: Free Press.
Kouzes, J.M. ve Posner, B.Z. (1995). The Leadership Challenge: How to Keep Getting Extraordinary Things Done in Organizations. San Francisco: Jossey-Bass.
Kozak, A. M. (1994). Turizm Sektöründe Yönetici Kadınlar, Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 5 (1): 48-49.
Kozak, A.M. (1997). Konaklama Endüstrisinde Kadın Yöneti¬cilerin Yönetsel Davranışları ve Etkinlik Algılamalarının Analizi, TUGEV- Turizmde Seçme Makaleler, 27: 1-27.
Lovelock, B. (2008). Ethical Travel Decisions Travel Agents and Human Rights, Annals of Tourism Research, 35 (2): 338-358.
Masry, E. S., Katara, H. ve Demerdash E. J. (2004). A Compara¬tive Study on Leadership Styles Adopted by General Ma¬nagers: a Case Study in Egypt, Anotalia: an International Journal of Tourism And Hospitality Research, 15 (2): 109-124.
Minett, D., Yaman, H. R., Denizci, B. (2009). Leadership Styles and Ethical Decision-Making in Hospitality Management, International Journal of Hospitality Management, 28 (4): Aralık, 486-493.
Mintzberg, H., Ahlstrand, B. ve Lampel, J. (1998). Strategy Safari. Hertfordshire: Prentice Hall.
Northouse, P. G. (2004). Leadership. Thousand Oaks, CA: Sage.
Nunnally, J. C. (1978). Psychometric Theory. 2. Baskı, NY: McGraw-Hill
O’Connor, P. (1999). Electronic Information Distribution in Tourism and Hospitality. New York: CAB International.
Ogbonna, E. ve Harris, L. C. (2000). Leadership Style, Organizational Culture And Performance: Empirical Evidence From Uk Companies, The International Journal of Human Resource Management, 11 (4) Ağustos: 766–788.
Ouchi, W. (1981). Theory Z: How American Business Can Meet The Japanese Challenge. NY: Avion Boks.
Öner, Ç. (1997). Seyahat Ticareti. İstanbul: Literatür Yayıncılık. Özkalp, E. ve Kırel Ç. (2001). Örgütsel Davranış. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Öztop, İ. (2008). Liderlik Tarzları ve Örgüt Kültürü Tipleri Arasındaki İlişki ve Bu İlişkinin Nitel Performans Üzerine Etkileri (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmit: Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Pansiri, J. (2008). The Effects of Characteristics of Partners on Strategic Alliance Performance in The SME Dominated Travel Sector, Tourism Management, 29: 101-115.
Peköz, M. ve Yarcan, S. (1998). Seyahat İşletmeleri. 3. Baskı, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
Peters, T. J ve Waterman, R.H. Jr. (1982). In Search of Excellence: Lessons From America’s Best-run Companies. NY: Harper & Row.
Pettigrew, A. (1979). On Studying Organizational Cultures, Administrative Science Quarterly, 24: 570-581.
Quinn, R. E. (1988). Beyond Rational Management. San Francisco: Jossey-Bass.
Quinn, R. E. ve McGrath, M. R. (1985). The Transformation of Organizational Cultures: A Competing Values Perspective. İçinde P. J Frost, L. F. Moore, M. R Louis, C. C. Lundberg, and J Martin (Editörler) Organizational Culture, 315- 334, Beverly Hills, CA: Sage.
Robbins, S.P. (1987). Organization Theory: Structure, Design, and Applications. 2. Baskı, NY: Prentice Hall Int. Edition, Simon& Schuster Englewood Cliffs.
Robbins, S.P. (2003). Organisational Behaviour. 10. Baskı, NJ: Prentice-Hall Inc.
Schein, E. (1983). The Role of The Founder in Creating Organizational Culture, Organizational Dynamics, 12 (1): 13-28.
Schein, E.H. (1992). Organizational Culture and Leadership. 2. Baskı, San Fransisco: Jossey Bass Publishers.
Schwartz, H. ve Stanley M. D. (1981). Matching Corporate Culture and Business Strategy, Organizational Dynamics, 10 (1): 30-48.
Sekaran, U. (2000). Research Methods For Business: A Skill Building Approach. New York: John Wiley & Sons Inc.
Simpson, S. ve R. Cacioppe. (2001). Unwritten Ground Rules: Transforming Organization Culture to Achive Key Business Objectives and Outstanding Customer Service, Leadership & Organization Development Journal, 22 (8): 394-401.
Smircich, L. (1983). Concepts of Culture and Organizational Analysis, Administrative Science Quarterly, 28: 339-358.
Stogdill, R.M. (1963). Manual for Leadership Description Questionnaire Form XII. Columbus, OH: The Ohio State University Bureau of Business Research.
Şişman, M. (2002). Öğretim Liderliği. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Taner, B. (1994). Konaklama Endüstrisinde Yönetim Biçimleri: Beş Yıldızlı Oteller Üzerinde Bir Çalışma, Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, Aralık: 41-46.
Taşkıran, E. (2006). Otel İşletmelerinde Çalışan Yöneticilerin Liderlik Yönelimleri: İstanbul’daki Beş Yıldızlı Otel İş¬letmelerinde Bir Araştırma, Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 17 (2): 169-184.
Tepeci, M. (2005). The Dimensions and Impacts of Organizati¬onal Culture on Employee Job Satisfaction and Intent to Remain in the Hospitality and Tourism Industry in Tur¬key, Journal of Travel and Tourism Research, 5 (1/2): 21-39.
Topaloğlu, M. ve Kara, D. (2004). Örgüt Kültürünün Yöneticilerin Yönetsel Davranışları Üzerindeki Etkileri (A Grubu Seyahat Acentalarında Bir Uygulama), Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2: 121-141.
Tsui, A.S., Zhang, Z., Wang, H., Xin, K. R. ve Wu, J. B. (2006). Unpacking the Relationship Between CEO Leadership Behavior and Organizational Culture, The Leadership Quarterly, 17: 113-137.
Tütüncü, Ö. ve Kiremitçi, İ. (2010). Rekreasyon İşletmelerinde Örgüt İklimi ve Örgüt İkliminin İşten Ayrılma Eğilimine Etkisi, l. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitabı, 930-941, Nevşehir.
Wiener, Y. (1988). Forms of Value Systems: A Focus on Organizational Effectiveness and Cultural Change and Maintenance, Academy of Management Review, 13 (4): 534-545.
Worsfold, P. (1989). Leadership and Managerial Effectiveness in the Hospitality Industry, International Journal of Hospita¬lity Management, 8 (2): 145-155.
Yasin, B. ve Sökmen, A. (2006). Konaklama İşletmelerinde Örgüt Kültürünün Tespit Edilmesi: Ankara İlinde Faaliyet Gösteren Beş Yıldızlı Otel İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama.
Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), Güz: 17.
Yukl, G. (2002). Leadership in Organizations. 5. Baskı, Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.