ORTA ASYA’DA ERKEN İSLÂMİ DÖNEM MEZAR TAŞLARI

Mezar taşları Türk İslâm sanat tarihi için önemli bir yere sahiptir. Mezar taşları asırlar boyunca Türk kültürü, inancı, gelenekleri ve kimliğini yansıtan eserler olmuştur. Özellikle Göktürkler döneminden itibaren sıkça görülmeye başlayan taş heykel ve Balballar, Türklerin İslâm'ı kabul etmelerinden sonra görüntüleri İslâmî unsurlar ile değiştirilerek uygulamaya devam ettirilmiştir. Karahanlılar döneminde yapılan mezar taşları Orta Asya’da onların hüküm sürdüğü tüm bölgelerde bulunmuştur. Günümüzde bu mezar taşları eski mezarlıklarda, müzelerde, türbe hazirelerinde ve mescitlerde koruma altına alınmıştır. Bu makalede Karahanlı Türklerinin mezar taşları akademik çalışmalar ve saha araştırmaları üzerinden tespit edilmiştir. Mezar taşlarının VII-XII. yüzyıllar arasındaki değişimi ve gelişimi ele alınmış, eserlerin günümüzdeki durumları ortaya konmuştur. Bölgelere göre farklılık arz eden özellikleri değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

BALBAL, MEZAR TAŞI, KARAHANLI, ORTA ASYA

GEOGRAPHICAL DETERMINATIONS ABOUT WHAT NEEDS TO BE DONE AT THE POINT OF BRINGING THE ÇOMAKLI MOUNTAIN (MANİSA) TO SUSTAINABLE TOURISM

In order to determine what needs to be done to bring Çomaklı Mountain, which is one of our unexplored tourism resources and has a great tourism potential, to tourism in accordance with the principles and goals of sustainable tourism, this study was aimed to reveal the current tourism potential of Çomaklı Mountain. Efforts have been made to prepare a list of the types of tourism that can be developed on the mountain and the things to be done in addition to the tourism potential of Çomaklı Mountain in accordance with the determined purpose. At the end of the study, a list of what needs to be done to bring Çomaklı Mountain to tourism has been prepared and this list has been shared with the readers in the results section of the study. In order to bring Çomaklı Mountain to sustainable tourism, tourism master plans and projects should be prepared first and put into practice as soon as possible. In order to develop tourism, the deficiencies of the infrastructure and superstructure should be eliminated and the suggestions, opinions, thoughts and wishes of the local people should be taken into account in all planning.

Keywords:

Çomaklı Mountain Sustainable Tourism, Tourism Types, Tourism Plans, Tourism Resource.,

PDF

___

Arseven, Celal Esad. Türk Sanatı, Cem Yayınları, İstanbul, 1970.
Aslanapa, Oktay. Türk Sanatı, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1989.
Ayağan, B. “Arabov Pohod Srednyuyu Aziyu”, Kazahstan. Natsionalnaya Ensiklopediya, c. I. Almatı, 2004.
Bartold, V. Soçineniya, c. IV, Nauka Yayınları, Moskva, 1966.
Baypakov, K. M. İslâmskaya Arheologiçeskaya Arhitektura i Arheologiya Kazahstana, Almatı, 2012.
Belli, Oktay. Kırgızistan’da Taş Balbal ve İnsan Biçimli Heykeller, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2003.
Bulatov, M. Mavzoley Samanidov – Jemçujina Arhitekturi Sredney Azii, Taşkent, 1976.
Djumagulov, Ç. Epigrafika Kirgizii, Frunze, 1987.
Dodhöcayeva, L., “K Voprosu Proishojdeniya Kayrakov”, Tezisı Dokladov Vsesoyuznoy Nauçnoy Konferensii Kultura i İskusstv Kirgizii, A.N. Kg. SSR, Vıpusk 2, Leningrad, 1983.
Efendiyev, Rasim. Daşlar Danışır, Kençlik Yayınları, Bakü, 1980.
Esin, Emel. Türk Kültür Tarihi İç Asya’daki Erken Safhalar, AKM Yayınları, Ankara, 1997.
Goryaçeva, V. D., Srednevekovıye gorodskiye tsentrı i arhitekturnıye ansambli Kirgizii, İlim Yayınları, Frunze, 1983.
Goryaçeva, V. D., Nastiç. V. N. “Epigrafiçeskiye Pamyatniki Uzgena XII-XX vv.”, Kirgiziya Pri Karahanidah, İlim Yayınları, Frunze, 1983.
Gülensoy, Baybars. “Kaya-Duvar Resimleri, Fresk ve Balballarda Eski Türk Tipi Figürleri”, ERDEM, Sayı 27, Atatürk Kültür Merkezi, Ankara, 1997.
Kafesoğlu, İbrahim. Asya Türk Devletleri Tarihi, Türk Dünyası El Kitabı, Ankara, 1992.