HİTİT BAŞKENTİ ŞAPİNUVA'NIN YÖNETİM BÖLGESİNDE HAYVAN EKONOMİSİ VE TÜKETİMİ

Hititlerin bir diğer başkenti olan Ortaköy-Şapinuva’da yapılan kazılarda diğer buluntu grupları ile beraber oldukça fazla miktarda hayvan kemikleri de ele geçmiştir. Söz konusu kemiklerin büyük bir kısmının şehrin mutfak atıklarını temsil ettiği anlaşılmakla beraber ayrıca kurban kalıntıları da açığa çıkarılmıştır. Bu makale, Tepelerarası Bölgesi G Alanı kazı alanından ele geçen kemik grubu üzerinden şehrin hayvancılık ekonomisini ve tüketim modellerini açıklamayı amaçlamaktadır. Alan MÖ 14. Yüzyıla tarihlenen bir metal atölyesini temsil etmektedir. İşlik I olarak adlandırılan bu alandan ele geçen malzeme grubunun insitu olmadığı belirtilmektedir. Atölyenin işlevini yitirmesinin ardından düzenleme amacıyla başka bölgelerden getirilen ve şehrin atıkları olarak nitelendirilen enkaz toprağı ile doldurulduğu düşünülmektedir. Yapılan analiz çalışmalarının ardından hayvancılık ekonomisinin temelinin koyun ve keçiye dayandığını söylemek mümkündür. Sığırın oldukça az bir miktarda temsil edildiği ve sığır tüketiminde daha çok genç bireylerin tercih edildiği gözlemlenmiştir. Domuz ve diğer birkaç tür ise topluluk içerisinde minimum düzeyde temsil edilmektedir. Sığır tüketiminde çoğunlukla daha genç hayvanların yer aldığını söylemek mümkündür. Koyun ve keçilerin ikincil ürünlerinden faydalanıldığı açıkça gözlemlenmesine rağmen et tüketim stratejisi için de temel türler olduklarını söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler:

Zooarkeoloji, Hayvancılık, Hititler, Ortaköy/Şapinuva

ANIMAL ECONOMY AND CONSUMPTION IN THE ADMINISTRATION SECTOR OF HITTITE CAPITAL ŠAPİNUWA

During the excavations carried out in Ortaköy-apinuva, another capital city of the Hittites, a large number of animal bones were found along with other find groups. Although it is understood that most of the bones in question represent the food waste of the city, the remains of sacrifices were also unearthed. This article aims to explain the livestock economy and consumption patterns of the city through a bone group recovered from the excavation area of the Tepelerarasi Region G Area. The area represents a metal workshop dating to the 14th century BC. The group of materials recovered from this area, called Workshop I, is not insitu. It is thought that after the workshop lost its function, it was filled with debris, which was brought from other sectors of the city for flatteing the terrain and described as the waste of the city. The results of our analysis showed that animal consumption is based on sheep and goats. Cattle are found in a very low numbers of mostly young individuals. Pig and few other species are minimally represented in the bone assemblage. While the mortality profile of cattle is dominated by young animals, those of sheep and goat show evidence fort he use of secondry products whilst also point to a meat provision strategy.

Keywords:

Zooarchaeology, Husbandry, Hittites, Ortaköy/Sapinuwa,

PDF

___

Adcock, E. S., “After the End: Animal Economies, Collapse, and Continuity in Hittite and Post- Hittite Anatolia”, The University of Chicago, Unpublished Doctoral Thesis, 2020.
Akurgal, E.,” Anadolu Kültür Tarihi” TÜBİTAK Yayınları, (Ankara 2005).
Albarella U., - Rizzetto M., - Russ H., - Vickers K., - Viner- Daniels S., A “Glossary of Zooarchaeological Methods, The Oxford Handbook of Zooarchaeology”, Oxford Handbooks Online,2017.
Alparslan M., “Bir İmparatorluğu Ayakta Tutabilmek: Ekonomi ve Ticaret/Sustaining an Empire: Economy and Trade”, Hititler Bir Anadolu İmpratorluğu, (ed.) Meltem Alparslan-Metin Alparslan, Yapı Kredi Yayınları, (İstanbul 2013) 506-517.
Başoğlu, O, “Hitit Dönemi İskelet Topluluklarının Antropolojik Analizi”,Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (3), 2010, 149-164.
Berthon, R., (2013), “New Data on the Exploitation of Animal Resources in the Upper Tigris River Area (Turkey) During The Second and First Milennia BC”, Ancient Near Eastern Studies Supplement 44, Archaeozoology of the Near East X, ed. Bea De Cupere- Veerle Linseele- Sheila Hamilton- Dyer, (Paris 2013) 145-162.
Bursa, P, “Antikçağ'da Anadolu'da Balık ve Balıkçılık”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2007.
Collıns, B. J, “The Representation of Wild Animals in Hittite Texts”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 1989.
Collıns, B. J, The Hittites and Their World, (Atlanta 2007).
Costamagno, S., -Soulıer M. C., -Val A.,- Chong, S, “The Reference Collection of Cutmarks”, Palethnologie, 2019.
Crabtree, P. J., - Campana, D. V, “Traces of Butchery and Bone Working”, Comparative Skeletal Anatomy, Humana Press, 2008, 323-345.
Çakırlar, C, “Aççana Höyüğü’nde Arkeozooloji Çalışmaları: 2007 Yılı Raporu”, 24. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, (Ankara 2008) 253- 266.
Çakırlar, C., - Rossel, S, “Faunal Remains from the 2003 – 2004 Excavations at Tell Atchana”, Amuq Valley Regional Projects Excavations in the Plain of Antioch, (ed.) K. A. Yener, Tell Atchana, Acient Alalakh, Vol 1, The 2003 -2004 Excavation Seasons, (İstanbul 2010).
Dörfler, W. – Herking, C. – Neef, R. – Pasternak, R. – Driesch, A, “Environment and Economy in Hittite Anatolia”, Insights Into Hittite History and Archaeology, (ed.) H. Genz – D. P. Mielke, Colloquıa Antıqua 2, Chapter 5, (Paris 2011) 99- 124.
Drıesch, A. von den,- Vagedes, K, “Archaozoologische Untersuchungen in Kuşaklı”, Untersuchungen in Kuşaklı 1996, Mitteilungen der deutschen Orient – Gesellshaft zu (Berlin 1997) 122-134.
Grant, A, “The use of tooth wear as a guide to the age of domestic animals”. In: Cunliffe, B. (ed.), Excavations at Portchester Castle, vol. 2, Society of Antiquaries, (London 1975) 245-279.
Grant, A, “Variation in Dental Attrition in Mammals and its Relevance to Age Estimation”, (ed.) D.R. Brothwell, K. D. Thomas, J. Clutton-Brock, Research Problems in Zooarchaeology, Institute of Archaeology No.3, (London 1978).
Greenfield, J. H., - Arnold, R. E, “Absolute age and tooth eruption and wear sequences and goat: determining age-at-death in zooarchaeology using a modern control sample”, Journal of Archaeological Science 35, 2008, 836- 849.
Hambleton, E, “Animal Husbandry Regimes in Iron Age Britain: A Comparative Study of Faunal Assemblages from British Iron Age Sites”, BAR Series 282, (Oxford 1999).
Ioannıdou-Pişkin, E, “Animal Husbandry, In: Lightfoot, Amorium Reports 3”, The Lower city enclosure. Finds, Report and Technical Studies, (ed.) C. S. – E. A. Ivison, Ege Yayınları, (İstanbul 2012) 419- 442.
Kunst, K. G., - Böhm, H, “Archaozoologie, Archaologische Forshungen am Oymaağaç Höyük/Nerik 2011-2015”, Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, (Berlin 2016) 87-92.
Larje, R, “Osteological Evidence of Change in Butchering Technique”, Laboratiy Arkeologi 6, 1992, 23-29.
Lupo, D. K,” What Explains the Carcass Field Processing and Transport Decisions of Contemporary Hunter-Gatherers? Measures of Economic Anatomy and Zooarchaeological Skeletal Part Representation”, Journal of Archaeological Method and Theory, Vol. 13, No, 1, 2006, 19-66.
Marshall, F.,- Pilgram, T, “NISP vs. MNI in Quantification of Body-Part Representation”, American Antiquity , Vol. 58, No. 2, Cambridge University Press, 1993, 261-269.
Mielke, D. P, “Şehirler ve Yerleşim Düzeni, Hititler: Bir Anadolu İmparatorluğu”, (ed.) Meltem Doğan-Alparslan, Metin Alparslan, Yapı Kredi Yayınları, (İstanbul 2013) 136.
Minniti, C, “The Role of Animals in the Economy of South-Eastern Anatolia: Food and Commensalism at Mersin-Yumuktepe (Turkey)”, Paleonutrition and Food Practices in the Ancient Near East, Towards a Multidisciplinary Approach, ed. LucioMilano, History of Ancient Near East /Monographs – XIV, (Padova 2014).
Payne, S, “Kill-off patterns in sheep and goat: the mandibles from Aşvan Kale”, Anatolian Studies 23, 1973, 281-303.
Sapir-Hen, L., - Bar-Oz, G., - Hershkovitz, I., - Raban-Gerstel, N., -Marom, N., - Dayan, T, “Paleopathology Survey of Ancient Mammal Bones in Israel, Veterinarıjaır Zootechnika”, T. 2008, 42.
Schachner, A, “Hattuşa, Hitit İmparatorluğu’nun Başkenti”, Hititler: Bir Anadolu İmparatorluğu, (ed.) M. Doğan-Alparslan, M. Alparslan, Yapı Kredi Yayınları, (İstanbul 2013) 150-156.
Sevinç, F, “Hititlerin Anadolu'da Kurdukları Ekonomik ve Sosyal Sistem”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi (17), 2008, 11-32.
Silibolatlaz -Baykara, D, “Zooarchaeological Analysis on Faunal Remains from Salat Tepe”, South-Eastern Tukey, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2014.
Stevanovic, O., - Janeczek M., - Chroszcz, A., - Markovic, N, “Joint Diseases in Animal Paleopathology: Veterinary Approach”, Mac Vet Rev; 38 (1), 2015,1-8.
Süel, A,” Ortaköy’ün Hitit Çağındaki Adı”, Belleten, Cilt 59, Sayı 225, 1995, 271-283.
Süel, A, “Ortaköy – Şapinuva Arkeoloji Araştırmaları, Ortaköy – Şapinuva Archaeological Research”, Uyum Ajans, (Ankara 1996).
Süel, A., - Süel, M,”Ortaköy – Şapinuva”, ArkeoAtlas, Sayı: 3, 2004, 60-61.
Süel, A, “Workshops Found at Tepelerarası Area of Ortaköy-Sapinuwa”, Mesopotamia, 52, 2017, 65-74.
Süel, A., - Süel, M, “Bir Hitit Şehrinin Keşfi: Ortaköy – Şapinuva İdentifikasyonu (Özdeşleşmesi) ile Hitit Coğrafyasındaki Değişiklikler ve Yenilikler”, Uğur Silistreli Anı Kitabı: Anadolu Arkeoloji Üzerine Yazılar, (ed.) F. Kulakoğu, T. Yıldırım, T. Sipahi, V. Şahoğlu, L, Keskin, Anatolia, Anı – Armağan Serisi, Ek Dizi III.3, (Ankara 2019) 297-315.
Ünsal, V, “Eskiçağda Anadolu Su Kaynakları”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2012, 28-29.
von den Drıesch, A., - Boessneck, J, Reste von haus- und jagdtieren aus der Unterstadt von Boğazköy-Hattuşa, Grabungen 1958- 1977, (Berlin 1981).
Zeder, A, M., - Arter, R, S,”Changing Patterns of Animal Utilization at Ancient Gordion”, Paleorient, vol. 20/2, 1994, 105-11.
Zeder, A, M, “6. Reconciling Rates of Long Bone Fusion and Tooth Eruption and Wear in Sheep (Ovis) and Goat (Capra), Recent Advances in Ageing and Sexing Animal Bones”, 9th ICAZ Conference, ed. Deborah Ruscillo, (Durham 2006) 87- 118.