Derya YILMAZ

239

Erken Tunç Çağı'nda Batı ve Orta Anadolu kültrel ilişkileri ışığında depas ve tankard türü kaplar

Seramik kaplar bir kültürün en önemli unsurudur. Kolay taklit edilmesi ve taşınabilmesi bakımından kültürel ilişkileri en iyi yansıtan malzeme grubudur. Erken Tunç Çağı boyunca çeşitli seramik kültürleri hem Batı hem de Orta Anadolu'da gelişmiştir. Söz konusu yerel özellikteki seramikler, ticaret ve kültürel ilişkiler sonucunda asıl dağılım alanından daha geniş bir coğrafyada depas ve tankard gibi moda bir kap şekliyle ortaya çıkmıştır. Bu makale Erken Tunç Çağı'nda Batı ve Orta Anadolu kültürel ilişkileri bakımından depas ve tankard türü kapları içermektedir. Bu tür kaplar Ege Dünyası, Balkanlar, Anadolu ve Suriye'ye kadar uzanan geniş coğrafyada ortaya çıkmaktadır. Batı Anadolu kökenli olarak bilinen depas ve tankard türü kaplar bölgesel özellikleri bakımından çeşitli tiplere ayrılmaktadır. Söz konusu kaplar Batı ve Orta Anadolu'da ortak içme kültürünü göstermektedir. Bu makalede depas'hı dört ana tip ve tankardhü iki ana tip altında incelenmiştir. Batı Anadolu'da Pisidya ve Kuzeybatı Anadolu olmak üzere iki ana üretim merkezi bilinmektedir. Sonuç olarak; Batı ve Orta Anadolu'da ele geçen depas ve tankardhnn üretim merkezleri, yerel veya ithal örnekleri kültürel bağlantıları göstermektedir. Bati Anadolu'daki üretim merkezlerinden Pisidya Bölgesi Orta Anadolu'nun güneyini, Kuzeybatı Anadolu üretim merkezi ise Orta Anadolu'nun kuzeyini yoğun bir şekilde etkilemiştir. Bu kültürel bağlantılar Orta Anadolu'nun güneyinde mimari ve küçük eserlerde görülürken; Orta Anadolu'nun kuzeyinde ise sadece küçük eserler de görülmektedir. ETÇ II-III boyunca depas ve tankardha kolay taşınabilir olmaları nedeniyle ticari faaüyederle veya yerel atölyeler arasındaki bağlantılarla yayılmış olmalıdır.

Depas and tankard type vessels in the light of the cultural relations of Western and Central Anatolia in Early Bronze Age

Pottery is one of the most important components of a culture. With easy imitation and transport potential, it is also the best indicator of cultural relations. Throughout the Early Bronze Age various ceramic cultures are developed both in Western and Central Anatolia. As a result of trade and cultural relations, the local characteristic ceramics such as depas and tankard begin to be seen in a wider geographical area than their original distribution. This article investigates depas and tankard type of vessels in regard to Western and Central Anatolian cultural relations in the Early Bronze Age. These pottery forms appear in a wide geography of the Aegean world, the Balkans, Anatolia and Syria. Depas and tankard type of vessels, which are known to be of Western Anatolian origin, divide into various types according to their regional characteristics. The vessels show a common drinking culture in Western and Central Anatolia. In this article four main types of depa and two main types for tankards are analyzed. There are two known main production centers, Pisidia in South Western Anatolia, and Northwest Anatolia. As a result, local or imported depa and tankards that are found in Western and Central Anatolia show the cultural connections with their production centers. South Central Anatolia was greatly influenced by the production center of Pisidia in South Western Anatolia, whereas North Central Anatolia was influenced by the production center in Northwest Anatolia. These cultural connections are also evident from architecture and small finds in South Central Anatolia, whereas in North Central Anatolia, it is observed only in the small finds. Throughout the EBA II and III periods, depa and tankards must have 'spread due to their easy transport for trade activities or through the connections between local workshops.
PDF

___

  • Akdeniz 2001 E. Akdeniz, "Pisidya Türünde Bir Depas Amphikypellon", OlbaTV, 2001,19-27.
  • Akyurt - Kaya 2005 A. Akyurt - S. Kaya, "İzmir Arkeoloji Müzesi Tarafından Satin Alınan Bir Grup Depas Arriphikypellon", Anadolu 28, 2005,1-12.
  • Anlağan 1990 Ç. Anlağan, "Sadberk Hanım Müzesi'nde Bulunan Bir Grup Eski Tunç Çağı Eseri", TürkTK X.I, 1990, 65-70.
  • Barnett 1963- 4 R. D. Barnett, "A Review of Acquisitions 1955-62 of Western Asiatic Antiquities", BMQ XXVII, 1963-4, 79-88.
  • Bernabö-Brea 1955 L. Bernabö-Brea, "A Bronze Age House at Poliokhni (Lemmos)", PPS XXI, 1955, 144-155.
  • Bernabö-Brea 1964 L. Bernabö-Brea, Poliochni Cittâ Preistorica Nell'isola Di Lemmos vol. 1,1 Testo, 2 Tavole (1964).
  • Bernabö-Brea 1976 L. Bernabö-Brea, Poliochni Cittâ Preistorica Nell'isola Di Lemmos vol. II, 1-2 Testo E Tavole (1976).
  • Bilgen 2008 A. N. Bilgen, "Seyitömer Höyüğü 2006 Yık Kazısı", KST 29.1, 2008, 321-332.
  • Blegen ve diğ. 1950 C. W. Blegen - J. L. Caskey - M. Rawson - J. Sperling, Troj General Introduction the First and Second Settlements, Volume I (1950).
  • Blegen ve diğ. 1951 C. W. Blegen - J. L. Caskey - M. Rawson, Troy The Third, Fourth, and Fifth Settlements, Volume II (1951).
  • Bostancı ve diğ. 2006 O. Bostancı - N. Kolonkaya-Bostancı - U. Deniz - U. Oğuzhanoğulları, "Erken Tunç Çağı Anadolu Ticaret Ağına Yeni Bir Katkı: Kula Bölgesinden Bir Grup Erken Tunç Çağı Seramiği", AMMY 2005, 2006, 221-269.
  • Demangel 1926 R. Demangel, Fouilles Du Corps D'Occupation Français de Constantinople Le Tumulus Dit De Protesilas, (deri.), E. De Boccard (1926).
  • Duru 2003 R. Duru, "Bademağacı Kazdan 2000 ve 2001 Yılları Çalışma Raporu", Belleten LXVI-246, 2003, 550-594.
  • Edgü 1983 F. Edgü (deri.), Anadolu Medeniyetleri I Tarih Öncesi / Hitit / ilk Demir Çağı (1983).
  • Efe 1988 T. Efe, Demircihüyük III, 2. Die Keramik 2 C Die Frühbron^e^eitliche Keramik der Jüngeren Phasen (ab Phase H) (1988).
  • Efe 2000 T. Efe, "Küllüoba 1998 Yık Kazısı", KST 21.1, 2000, 117-128.
  • Efe - İkslı 1997 T. Efe - A. İlaslı, "Pottery Links Between The Troad and Inland Northwestern Anatolia During the Trojan Second Settlement", içinde: Chr. G. Doumas - V. La Rosa (derl.),Poliochni ElAntica Eta Del Bronco NellEgeo Settentrionale, Convegno Internationale Atene, 22- 25 Aprile 1996, Acura di (1997) 596-609.
  • Efe - Türkteki 2005 T. Efe - M. Türkteki, "The Stratigraphy and Pottery of the Period Transitional Into the Middle Bronze Age at Küllüoba (Seyitgazi, Eskişehir)", Anatolia Antiqua XIII, 2005,119-144.
  • Efe - Efe 2007 T. Efe - D. Ş. M. Ay Efe, "The Küllüoba Excavations and The Cultural/Political Development of Western Anatolia Before the Second Millennium BC", içinde: M. Alparslan -M. Doğan-Alparslan, H. Peker (deri.), Bel fas Dinçol ve Ali Dinçol'a Armağan, VITA (2007) 251-267.
  • Erkanal 2000 A. Erkanal, "1998 Panaztepe Kazı Sonuçları", KST 21.1, 2000, 279-286.
  • Erkanal - Günel 1997 H. Erkanal - S. Günel, "1995 Liman Tepe Kazıları", KST 18.1,1997, 231-260.
  • French 1969 D. H. French, Anatolia and the Aegean in the Third Millennium B.C. (1969).
  • Garstang 1953 . J. Garstang, Prehistoric Mersin Yümük Tepe in Southern Turkey (1953).
  • Genouillac 1926 H. De Genouillac, Ceramique Cappadocienne, Tome I, Introduction, Collection ChantrMusee duEouvre (1926).
  • Hood 1982 S. Hood, Excavations in Chios 1938-1955: Prehistoric Emporio and Ayio Gala, Volume II (1982).
  • Huot 1982 J. L. Huot, Tes Ceramiques Monochromes Eissees en Anatolie A L'Epoque Du Bronze Ancien (1982).
  • Hutchinson 1933 R. W. Hutchinson, "Uruk and Yortan", Iraq II. 1, 1933, 211-222.
  • Hüryılmaz 1995 H. Hüryılmaz, "Uşak Arkeoloji Müzesinden Bir Grup 'Depas Amphikypellon' ", içinde: A. Erkanal - H. Erkanal - H. Hüryılmaz - A. T. Ökse - N. Çınardalı - S. Günel -H, Tekin - B. Uysal - D. Yalçıklı (derl),İ. Metin Akyurt, Bahattin Devam Anı Kitabı: Eski Yakındoğu Kültürleri Ürerine İncelemeler (1995) 177-188.
  • Hüryılmaz 2001 H. Hüryılmaz, "Burdur Arkeoloji Müzesi'nden Bir Grup Depas", AMMY2000, 2001, 342-359.
  • Joukowsky 1986 M. S. Joukowsky, Prehistoric Aphrodisias An Account of the Ex- cavations and A rtifacts Studies (1986).
  • Kamil 1982 T. Kamil, Yortan Cemetery in the Early Bronze Age of Western Anatolia (1982).
  • Korfmann 1992 M. Korfmann, "Troia-Ausgrabungen 1990 and 1991", StTroica 2,1992,1-41.
  • Korfmann 2001 - M. Korfmann, "Tarih Öncesi Yerleşim Yeri Hisarlık Tepesi Aşağıdan Yukarıya ''Troia'nın On I-venti", içinde: S. Bulgurlu Gün (çev.), B. Theune-Grosskopf (deri.), Troia Düş ve Gerçek (2001) 203-204.
  • Koşay 1938 H. Z. Koşay, Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Alaca Höyük Hafriyatı 1936'daki Çalışmalara ve Keşiflere Ait ilk Rapor x (1938).
  • Körte 1899 A. Körte, "Kleinasiatische Studien IV. Ein Altphrygischer Tumulus bei Bos-öjük (Lamunia)", MKDAI AA XXIV, 1899,1-45.
  • Lamb 1937 W. Lamb, "Excavations at Kusura near Afyon Karahisar II", Archaeologia 87,1937, 217-273.
  • Lloyd-Gökçe 1951 S. Lloyd - N. Gökçe, "Excavations at Polatlı", AnatSt 1, 1951,21-62.
  • Lloyd - Mellaart 1962 S. Lloyd - J. Mellaart (deri.), Beyce suit an Vol. I, The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels (1962).
  • Marangou ve diğ. 2006 L. Marangou — C. Renfrew — C. Doumas — G. Gavalas, Markiani, Amorgos An Early Bronze Age Fortified Settlement Overview of the 1985- 1991 Investigations (2006).
  • Mellink 1956 M. Mellink, "Bronze Age Pottery", içinde: H. Goldmann (derl.), Excavations at Gözlükule, Tarsus, E rom Neolithic through the Bronze Age Vol. II (1956) 92-229.
  • Mellink 1964 M. Mellink, "Excavations at Karataş-Semayük in Lycia, 1963", AJA 68,1964, 269-278.
  • Mellink 1965 M. Mellink, "Excavations at Karataş-Semayük in Lycia, 1964",AJA 69.3,1965, 241-251.
  • Mellink 1967 M. Mellink, "Excavations at Karataş-Semayük in Lycia, 1966", AJA 71.3,1967, 251-267.
  • Mellink 1968 M. Mellink, "Archaeology in Asia Minor", AJA 72, 1968, 125- 147.
  • Milojcic 1961 V. Milojcic, Samos Band I. Die Prahistorische Siedlung Unter Dem Heraion, Grabung 1953 und 1955 (1961).
  • Orthmann 1963 W. Orthmann, Die Keramik der frühen Bronzezeit aus Inneranatolien (1963).
  • Orthmann 1966 W. Orthmann, "Untersuchungen auf dem Asarcık Höyük bei Ilıca", IstMitt 16, 1966, 27-88.
  • Öktü 1973 A. Öktü, Die IntermedicİJe-Keramik in Kleinasien (1973).
  • Özdoğan ve diğ. 1997 M. Özdoğan - H. Parzinger - N. Karni, "Kırklareli Höyüğü 1995 Yılı Kazısı", K5T 18.1,1997, 53-80.
  • Özgüç 1957 N. Özgüç, "Kültepe Kazılarında Bulunan Mermer Idol ve Heykelcikler", Belkten XXI.81,1957, 61-70.
  • Özgüç 1964 T. Özgüç, "Yeni Araştırmaların Işığında Eski Anadolu Ar- keolojisi", Anadolu 7,1964, 23-42.v
  • Özgüç 1982 T. Özgüç, Masat Höyük II, Boğazköy'ün Kuzeydoğusunda bir Hitit Merkep (1982).
  • Özgüç 1986a T. Özgüç, "New Observations on the Relationship of Kültepe with Southeast Anatolia and North Syria during , the Third Millennium B.C.", içinde: J. V. Canby - E. Po-rada — B. S. Ridgway — T. Stech (derl.), Ancient Anatolia Aspects of Change and Cultural Development Essays in Honor of MachteldJ. Mellink (1986) 31-47.
  • Özgüç 1986b T. Özgüç, Kültepe Kaniş II Eski Yakındoğu'nun Ticaret Merkep inde Yeni Araştırmalar (1986).
  • Özgüç-Özgüç 1953 T. Özgüç - N. Özgüç, Kültepe Kadısı Raporu 1949 (1953).
  • Özsait 2000 M. Özsait, "1998 Yılı Harmanören (Göndürle Höyük) Mezarlık Kazısı", K5T21.1, 2000, 371-380.
  • Pecorella 1984 P. E. Pecorella, Ea Cultura Prehistorica di Iasos in Caria (1984).
  • Podzuweit 1979 C. Podzuweit, Trojanische Gefafformen der frühbron^e^eit in Anatolien, derAgais und angren^enden Gebieten (1979).
  • Renfrew 1972 C. Renfrew, Emergence of Civilisation the Cyclades and the Aegean in the Third Millennium B. C. (1972).
  • Rutter ve diğ. 1995 J. B. Rutter - E. C. Banks - M. Attas - P. P. Betancourt - R. G. V. Hancock - R. E. Jones - G. H. Myer - S. J. Vaughan, Eerna A Preclassical Site in the Argolid, volume III, The Pottery of Eerna IV (1995).
  • Schachner — Schachner 1995 Ş. Schachner — A. Schachner, "Ürgüp ve Nevşehir Müzelerindeki 'depas amphikypellon' ve 'tankarf tipi kaplar ve düşündürdükleri", içinde: A. Erkanal - H. Erkanal - H. Hüryılmaz - A. T. Ökse - N. Çınardalı - S. Günel - H. Tekin - B. Uysal - D. Yalçıklı (deri.), î. Metin Akyurt, Bahattin E)evam A^nı Kitabı: Eski Yakındoğu Kültürleri Ürerine incelemeler (1995) 307-316.
  • Schliemann 1881 H. Schüemann, Illios The City and Country of the Trojans, Reprint Edition (1976).
  • Schmidt 1932 E. F. Schmidt, The Alishar Hüyük Seasons of 1928 and 1929, Researches in Anatolia, Part I, OIP 19.IV (1932).
  • Seeher 2000 J. Seeher, Die bron^^eitliche Nekropole von Demircihüyük-Sanket (2000).
  • Silistreli 1983 U. Silistreli, "Göller ve Oymaağaç Eski Tunç Çağı Küp Mezarları", Tübitak Bilim ve Teknik 184,1983, 34-36.
  • Spatıos 1972 P. Z. Spanos, Untersuchungen über den bei Homer "depas amphikypellon,, genanriten Gefastypus (1972).
  • Şahoğlu 2004 - V. Şahoğlu, "Erken Tunç Çağı'nda Anadolu Ticaret Ağı ve İzmir Bölgesi", Anadolu, L- İL Ulusal A rkeolojik Araştırmalar Sempozyumu, Ek Dizi 1, 2004, 245-262.
  • Şahoğlu 2005 V. Şahoğlu, " The Anatolian Trade Network and the İzmir Region during the Early Bronze Age", OJA 24.4, 2005, 339-361.
  • Şahoğlu 2008a »V. Şahoğlu, "New Evidence for the Relations Between İzmir Region, the Cyclades and the Greek Mainland during the Third Millenium BC", içinde: H. Erkanal - H. Hauptmann - V. Şahoğlu - R. Tuncel (derl.), Proceedings of the International Symposium The Aegean in the Neolithic, Chalcolithic and the Early Bronze Age (2008) 483-501.
  • Şahoğlu 2008b V. Şahoğlu, "Crossing Borders: The İzmir Region as a Bridge between the East and the West during the Early Bronze Age", içinde: C. Gillis - B. Sjöberg (derl.), Trade and Production in Premonetayy Greece Crossing Borders, Proceedings of the 7th, 8th and 9th International Workshops (2008) 153-173.
  • Tezcan 1958 B. Tezcan, "Aksaray Çevresinden Derlenen Eserler", Belleten XXII.88,1958, 517-527.
  • Topbaş ve diğ. 1998 A. Topbaş - T. Efe - A. İlaslı, "Salvage Excavations of the Afyon Archaeological Museum, Part 2: The Settlement of Karaoğlan Mevkii and the Early Bronze Age Cemetery of Kaklık Mevkii ", Anatolia Antiqua VI, 1998, 21-95.
  • Tül 1986 Ş. Tül, "Prehistoric Settlements on the Meander Plain", içinde: M. S. Joukowsky (derl.), Prehistoric Aphrodisias An Account of the Excavations and Artifacts Studies (1986) 713-724.
  • Türkteki - Hürmüzlü 2007 S. Ü. Türkteki - B. Hürmüzlü, Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyonu Eski Çağ'da içki ve Sunu Kaplan (2007).
  • Warner 1994 J. L. Warner, Elmah-Karataş II The Early Bronze Age Village of Karataş (1994).
  • Yardımcı 1985 N. Yardımcı (Sergi Org. Kom. Baş.), Uygarlıklar Ülkesi Türkiye (1985).
  • Zimmermann 2006 T. Zimmermann, Die Bronze und früheisen^eitlichen Troiafunde der Sammlung Heinrich Schliemann im römisch-germanischen 'Aentralmuseum (2006).
Anadolu-Cover
  • ISSN: 0570-0116
  • Yayın Aralığı: Yıllık
  • Başlangıç: 1956
  • Yayıncı: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Frank Calvert Koleksiyonu'ndan bir grup oturan çocuk Terrakotta'ları

Davut KAPLAN

Erken Tunç Çağı'nda Batı ve Orta Anadolu kültrel ilişkileri ışığında depas ve tankard türü kaplar

Derya YILMAZ

Çankırı salur: Orta Anadolu'nun kuzeyinde bir eski tunç çağı mezarlığı

Sinan DURMUŞ, Resul İBİŞ

Anadolu- Lykia Uygarlığı: Lykia'nın "Hellenleşmesi" görüşüne eleştirel bir yaklaşım

Fahri IŞIK

Notion'dan bir mezar steli

Fatma ÇAM BAĞDATLI

Kaunos'un Erken Bizans Dönemi cam buluntuları

Çiğdem GÜRAY GENÇLER