Tarımsal Katma Değer Belirleyicilerinin Panel Veri Analizi

Öz Bu çalışmanın amacı, seçilmiş 20 ülkenin Dünya Bankası ve Dünya Genelinde Yönetişim Göstergeleri sitelerinden elde edilen 2000-2018 dönemine ait yıllık verileriyle tarımsal katma değer ve belirleyicilerinin panel veri analiz yöntemi kullanılarak incelenmesidir. Analizde; sabit etkiler modeli, rassal (tesadüfi) etkiler modeli, genelleştirilmiş momentler yöntemi (GMM), sistem GMM ve robust (dirençli hata) tahmincileri ekonometrik modelleri kullanılmıştır. Panel veri yöntemi kapsamındaki analiz sonuçlarına göre bağımlı değişken olan tarımsal katma değer ile arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki saptanan bağımsız değişkenler; kişi başına GSYH, brüt sabit sermaye oluşumu, tarımsal işgücü oranı (toplam işgücü %) ve kentleşme oranı (toplam nüfus %) olmuştur. Tarımsal katma değer ile arasında anlamlı fakat negatif yönde bir ilişki tespit edilen bağımsız değişken ise hukukun üstünlüğü endeksi olmuştur. Ayrıca tarımsal katma değer ile bağımsız değişkenlerden politik istikrar endeksi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanamamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tarımsal Katma Değer, GSYH, Panel Veri Analizi

PDF

___

Acemoglu, D. ve Robinson, J. A. (2010). The role of institutions in growth and development. Review of Economics and Institutions, 1(2), 1-33. doi:10.5202/rei.v1i2.1.
Akay, Ç. E. (2015). Dinamik panel veri modelleri, stata ile panel veri modelleri. İstanbul: Der Yayınları.
Akyol, M. (2018). Tarımsal teşviklerle tarımsal katma değer arasındaki ilişkinin incelenmesi: Yeni endüstrileşen ülkeler için panel eşanlı denklemler sistemi analizi. The Journal of International Scientific Researches, 3(3), 226-236. doi:10.23834/isrjournal.456791.
Asom, S. T. ve Ijirshar, V. U. (2016). Impact of agriculture value added on the growth of Nigerian economy. Nigerian Journal of Management Sciences, 5(1), 239-245. Erişim adresi:https://www.researchgate.net/publication/331843284_Impact_of_Agriculture_Value_Added_ on_the_Growth_of_Nigerian_Economy.
Bal, H. ve Özdemir, P. (2017). Kurumlar ve ekonomik gelişme: Panel veri analizi ile bir değerlendirme. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(9), 80-104. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gusbd/issue/29519/316843.
Baltagi, B., Feng, Q. ve Kao, C. (2011). Testing for sphericity in a fixed effects panel data model. Econometrics Journal, 14, 25-47. doi: 10.1111/j.1368-423X.2010.00331.x.
Bilgen, U. ve Çılbant, C. (2015). Manisa Gördes’de 2008-2014 yılları arasında tarımsal üretim-fiyat ilişkisi. Yönetim ve Ekonomi Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 685- 697. doi: 10.18657/yecbu.06527.
Ceylan, F. ve Ozkan B. (2013). Agricultural value added and economic growth in European Union accession process. Mediterranean Journal of Economics, Agriculture and Environment, 12(4), 62-71. Erişim adresi: https://newmedit.iamb.it/2013/10/10/agricultural-value-added-and-economic-growthin-theeuropean-union-accession-process.
Çetin, B. (2010). Tarım ekonomisi. Bursa: Dora Yayınları.
Çuhadar, P. (2020). Gelişmekte olan ülkelerde politik ekonomi, iklim değişikliği ve tarım ilişkisinin dinamik panel veri analizi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 26(1), 41-50. doi:10.24181/tarekoder.697179.
Doğan, Z. ve Berkman, A. N. ve Arslan, S. (2015). Türkiye’de tarım sektörünün iktisadi gelişimi ve sorunları. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 29-41. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/niguiibfd/issue.
Dünya Ticaret Örgütü. (2019). Merchandise world exports by major product groups. Erişim adresi: https://www.wto.org/english/res_e/statis_e/wts2019_e/wts2019_e.pdf.
Erçakar, M. E. ve Taşçı, M. H. (2011). Tarım ürünlerinde verimlilik-fiyat ilişkisi: Türkiye üzerine ampirik bir uygulama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 10(36), 171-186. Erişim adresi: https://app.trdizin.gov.tr/publication/paper/detail.
Erkuş, A., Bülbül, M., Kıral, T., Açıl, F. ve Demirci, R. (2005). Tarım ekonomisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yayınları.
Garcia, G. J. (1981). The effects of exchange rates and commercial policy on agricultural incentives in Colombia: 1953-1978. (Rapor No. 24). Colombia: International Food Policy Research Institute.
Gardner, B. L. (2005). Causes of rural economic development. Agricultural Economics, International Association of Agricultural Economists, 32(1), 21-41. doi: 10.1111/j.0169-5150.2004.00012.x.
Gökırmaklı, Ç. ve Bayram, M. (2018). Gıda için gelecek öngörüleri: Yıl 2050. Akademik Gıda, 16(3), 351-360. doi: 10.24323/akademik-gida.475396.
Gündüz, A.Y. ve Kaya, M. (2007). Avrupa Birliği tarım politikası ve Türkiye’de organik tarımın geliştirilmesi üzerine olası etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(21), 305-330. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6135/82289.
Jebli, M. B. ve Youssef, S. B. (2015). The environmental Kuznets curve, economic growth, renewable and nonrenewable energy, and trade in Tunisia. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 47, 173-185. doi: 10.1016/j.rser.2015.02.049.
Kan, A. (2019). Türkiye’de bölgesel düzeyde tarımsal üretim değeri, kadınların işgücüne katılımı ve sermaye stoku arasındaki ilişkinin panel veri analizi ile karşılaştırması. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 6(1), 52-63. doi: 10.30910/turkjans.515347.
Kılavuz, E. ve Erdem, İ. (2019). Dünyada tarım 4.0 uygulamaları ve Türk tarımının dönüşümü. Social Sciences, 14(4), 133-157. doi:10.12739/NWSA.2019.14.4.3C0189.
Lambert, D.K., Lim, S.H., Tweeten, K., Leistritz, F.L., Wilson, W.W., G.J. McKee, W.E., … Saxowsky, D.M. (2006). An overview of agricultural value added in agricultural value added: Prospects for North Dakota. (Rapor No. AAE06008). North Dakota State University: Department of Agribusiness and Applied Economics.
Lampkin, N. (1990). Organic farming. Ipswich: Farming Press.
Lio, M., ve Liu, M-C. (2008). Governance and agricultural productivity: A cross-national analysis. Food Policy, 33(6), 504-512. doi:10.1016/j.foodpol.2008.06.003.
Lu, R. ve Dudensing, R. (2015). What do we mean by value-added agriculture?. Choices, Agricultural & Applied Economics Association, 30(4), 1-8. doi:10.22004/ag.econ.229438
Menalled, F., Bass, T., Buschena, D., Cash, D., Malone, M., Maxwell, B., McVay, K., …Weaver, D. (2008). An introduction to the principles and practices of sustainable farming. (Rapor No. MT200813AG). Montana State University: Agriculture and Natural Resources.
Olalı, H. ve Duymaz, İ. (1987). Tarımın Türk ekonomisindeki yeri ve ekonomik gelişmeye katkısı. İzmir: İzmir Ticaret Borsası Yayınları.
Olgun, A., Işın, Ş. ve Işın, F. (2018). Türkiye’de tarımsal GSYH ile tarımsal yatırımlar arasında nedensellik ilişkisi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 4(1), 63-76. doi: 10.24181/tarekoder.450004.
Petek, A. ve Şanlı, O. (2019). Türkiye’de gayrisafi yurtiçi hasıla, döviz kurları ve sanayi üretim endeksinin kapasite kullanım oranları üzerine etkileri: Zaman serileri analizi. International Review of Economics and Management, 7(1), 49-73. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iremjournal/issue/43337/435735.
Rizov, M., Pokrivcak, J. ve Ciaian, P. (2013). CAP (Common Agricultural Policy) subsidies and the productivity of EU farms. Journal of Agricultural Economics, 64(3), 537-557, doi: 10.1111/1477- 9552.12030.
Soyyiğit, S. ve Yavuzaslan, K. (2019). Tarımsal katma değeri etkileyen faktörler üzerine bir inceleme: E7 ülkeleri örneği. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (KAÜİİBFD), 10(19), 403-429. doi: 10.9775/kauiibfd.2019.017.
Torres-Reyna, O. (2007). Panel data analysis fixed and random effects using stata. [Ders notları]. Data & Statistical Services, Priceton University. Erişim adresi: https://www.academia.edu/34441090/Panel_Data_Analysis_Fixed_and_Random_Effects_using_Stat a_v_4_2.
Torun, İ. (2003). Endüstri toplumunun oluşmasında etkili olan iktisadi ve sina-i faktörler. Cumhuriyet Üniversitesi (C.Ü.) İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(1), 181-196. Erişim adresi: http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/175.pdf