NESLİHAN KILIÇ, Demet GÜLEÇ ÖYEKÇİN, Erhan AKINCI

Unipolar depresyon hastalarında kronotip ve mizaç ilişkisi ile kronotipin özkıyım riskine etkisi

Amaç: Bu çalışmada unipolar depresyon hastalarında kronotip ve mizaç ilişkisi ile kronotipin özkıyım riskine olan etkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Yöntem: Katılımcılar, alım ve dışlama ölçütlerine uygun gönüllü olan unipolar depresyon tanısı konmuş hastalardan oluşmaktadır. Çalışma grubuna, klinisyen tarafından Sosyodemografik Veri Formu, klinik değerlendirme ölçekleri (İntihar Olasılığı Ölçeği, Sabahçıl Akşamcıl Ölçeği, Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi, Hamilton Depresyon Derecelendirme Ölçeği, Hamilton Anksiyete Derecelendirme Ölçeği, Temperament Evaluation of Memphis, Pisa, Paris, San Diego Autoquestionaire) uygulanmış ve DSM-5 yönelimli tanısal görüşme kılavuzu ile klinik değerlendirme yapılmıştır. Sonuçlar: Katılımcıların 69’u kadın, 19’u erkekti. Özkıyım girişimi öykü- sü olanların oranı %24.1 idi. Katılımcıların %50’sinde hafif, %50’sinde ise orta şiddette depresyon saptandı. Katılım- cıların, %30.7’si akşamcıl, %58’i ara, %11.4’ü sabahçıl kronotipteydi. Katılımcıların %90.8’inde uyku kalitesi bozuk- tu. Katılımcılarda en sık saptanan mizaç depresif mizaç (%25) idi. Kronotip tercihi ile depresyon şiddeti, anksiyete düzeyi, intihar olasılığı, uyku kalitesi ve mizaç özellikleri arasında anlamlı bir ilişki saptanmadı. Tartışma: Mizaç ve kronotip özellikleri arasında doğrudan ilişki saptanmamıştır. Kronotip özellikleri depresyon şiddetini etkilememek- tedir. Kronotip özellikleri, özkıyım için bir risk etkeni değildir. Ek psikiyatrik bozukluğu bulunmayan hafif ve orta şiddet depresyon hastalarında özkıyım riskini değerlendirirken, mizaç ve kronotip özelliklerinden çok, klinisyenin gözlemi ile depresyonun klinik özelliklerine öncelik verilmelidir. (Anadolu Psikiyatri Derg 2019; 20(5):460-469)

Chronotype and temperament relationship and the effect of chronotype on suicide risk in patients with unipolar depression

Objective: The aim of this study was to investigate the relationship between chronotype and temperament in patients with unipolar depression and the effect of chronotype on suicide risk. Methods: The participants consisted of patients with unipolar depression who were eligible for inclusion and exclusion criteria. Subjects were interviewed with the Structured Clinical Interview for DSM-5 and HAM-D, HAM-A scales. Patients filled the Morningness- Eveningness Questionnaire (MEQ), the Pittsburgh Sleep Quality Index, the Suicide Probability Scale and the Tem- perament Evaluation of Memphis, Pisa, Paris, San Diego Autoquestionnaire. Results: The participants were ad- mitted female (n=69) and male (n=19). The rate of past suicide attempts was 24.1%. 50% of the patients had moder- ate depression and 50% of them had mild depression. According to MEQ scores patients were classified into three groups: 30.7% of them were eveningness, 58% of them were neither (intermediate) and 11.4 % of them were morn- ingness type. The 90.8% of the patients had poor sleep quality. Depressive temperament was the most common temperament in the participants. Chronotype preference was not found to be associated with depression severity, anxiety, suicide probability, sleep quality and temperament characteristics. Discussion: There was not an association between temperament and chronotype preferences. Chonotype preferences do not affect the severity of de- pression. Chronotype is not a risk factor for suicide. In assessing the risk of suicide in patients with mild to moderate severity depression without comorbid psychiatric disorders; the clinical characteristics of depression should be prioritized by the clinicians, rather than temperament and chronotype. (Anatolian Journal of Psychiatry 2019; 20(5):460-469)

PDF

___

Öztürk O, Uluşahin A. Ruh Sağlığı ve Bozukluk- ları. Ondördüncü basım, Ankara: Nobel Tıp Kitapevleri, 2016.
Schechter LE, Ring RH, Beyer CE, Hughes ZA, Khawaja X, Malberg JE, et al. Innovative ap- proaches for the development of antidepressant drugs : current and future strategies. J Am Soc Exp Neurother 2005; 2:590-611.
Albayrak Ö, Ceylan ME. Depresyon etiyolojisinde nörobiyolojik etkenler. Düşünen Adam 2004; 17:27-33.
McClung CA. Circadian genes, rhythms and the biology of mood disorders. Pharmacol Ther 2007; 114:222-232.
Dinçer Doğutepe Elvin. Biyolojik Saat ve Kaygının Temel Bilişsel İşlevler Üzerindeki Etkileri. Yayım- lanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara, Hacettepe Üniversitesi, Psikoloji Bölümü, 2010.
Selvi Y, Beşiroğlu L, Aydın A. Chronobiology and mood disorders. Psychiatry Interpers Biol Process 2011; 3:368-386.
Akıncı E, Orhan FÖ. Sirkadiyen ritim uyku bozuk- lukları Circadian rhythm sleep disorders. Psikiyatri Güncel Yaklaşımlar 2016; 8:178-189.
Adan A, Archer SN, Hidalgo M, Di Milia L, Natale V, Randler C. Circadian typology: A comprehen- sive review. Chronobiol Int 2012; 29:1153-1175.
Lester D. Morningness-Eveningness, current de- pression, and past suicidality. Psychol Rep 2015; 116:331-336.
Selvi Y, Aydin A, Atli A, Boysan M, Selvi F, Beşi- roğlu L. Chronotype differences in suicidal behav- ior and impulsivity among suicide attempters. Chronobiol Int 2011; 28:170-175.
Müller MJ, Olschinski C, Kundermann B, Cabanel N. Patterns of self-reported depressive symptoms in relation to morningness-eveningness in inpa- tients with a depressive disorder. Psychiatry Res 2016; 239:163-168.
Lee SJ, Park CS, Kim BJ, Lee CS, Cha B, Lee YJ, et al. Association between morningness and resi- lience in Korean college students. Chronobiol Int 2016; 33:1391-1399.
Atlı Z, Eskin M, Dereboy Ç. İntihar olasılığı ölçeği- nin (İOÖ) klinik örneklemde geçerlik ve güvenirliği. Klinik Psikiyatri 2009; 12:111-124.
Ercan İ, Gür H, Pündük Z. Sabahçıl akşamcıl anketi Türkçe uyarlamasında güvenilirlik çalışma- sı. Turk Psikiyatri Derg 2005; 16: 40-45.
Köroğlu E, Aydemir Ö. Psikiyatride Kullanılan Kli- nik Ölçekler. Dördüncü baskı, Ankara: HYB, 2009.
Vahip S, Kesebir S, Alkan M, Yazcı O, Akiskal KK, Akiskal H. Affective temperaments in clinically- well subjects in Turkey: Initial psychometric data on the TEMPS-A. J Affect Disord 2005; 85:113- 125.
Ağargün MY, Kara H, Anlar Ö. Pittsburgh uyku kalitesi indeksinin geçerliği ve güvenirliği. Turk Psikiyatri Derg 1996; 7:107-111.
Nussbaum AM. DSM-5 TM Yönelimli Tanısal Görüşme. E Köroğlu (Çev.), Ankara: HYB, 2017.
Taskin EO, Gurlek YE, Deveci A, Özmen E. Atti- tudes of patients attending a psychiatric outpatient clinic towards depression. Anatolian Journal of Psychiatry 2009; 10:100-108.
Özkorumak E, Güleç H, Kose S, Borckardt J, Sayar K. Depresyon hastalarında tıp dışı yardım arama davranışı: Aleksitimi bir etken olabilir mi? Klinik Psikiyatri Derg 2006; 9:161-169.
Eroğlu MZ, Annagür BB, İçbay E. The evaluation of generalized anxiety disorder in older adults. Gaziantep Med J 2012; 18:143-147.
Wang Y, Jiang N, Cheung EFC, Sun H, Chan RCK. Role of depression severity and impulsivity in the relationship between hopelessness and suicidal ideation in patients with major depressive disorder. J Affect Disord 2015; 183:83-89.
Geoffroy PA, Hoertel N, Etain B, Bellivier F, Delorme R, Limosin F, et al. Insomnia and hyper- somnia in major depressive episode: Prevalence, sociodemographic characteristics and psychiatric comorbidity in a population-based study. J Affect Disord 2018; 226:132-141.
Aslan S, Demir YE. Yineleyici ve tek dönem major depresif bozukluğu olan hastaların kişilik ve affek- tif mizaç özellikleri. Klinik Psikiyatri Derg 2008; 11:61-71.
Gönül AS, Vahip S, Kesebir S, Akdeniz F. Duygu- durum bozuklukları ile mizaç arasında ilişki var mı? Turk Psikiyatri Derg 2004; 15:183-190.
Ekşioğlu S, Güleç H, Şimşek G, Semiz ÜB. intihar girişimi bulunan duygudurum bozukluğu tanılı hastalarda mizaç özellikleri. Turk Psikiyatri Derg 2015; 26:99-106.
Pompili M, Baldessarini RJ, Inammorati M, Vaz- quez GH, Rihmer Z, Gonda X, et al. Tempera- ments in psychotic and major affective disorders. J Affect Disord 2018; 225:195-200.
Karam EG, Itani L, Fayyad J, Hantouche E, Karam A, Mneimneh Z, et al. Temperament and suicide: A national study. J Affect Disord 2015; 184:123- 128.
BaHammam AS, Almestehi W, Albatli A, AlShaya S. Distribution of chronotypes in a large sample of young adult Saudis. Ann Saudi Med 2011; 31:183- 186.
Paine S-J, Gander PH, Travier N. The epidemio- logy of morningness/eveningness: influence of age, gender, ethnicity and socioeconomic factors in adults (30-49 years). J Biol Rhythms 2006; 21:68-76.
Selvi Y, Aydin A, Boysan M, Atlı A, Ağargün MY, Beşiroğlu L. Associations between chronotype, sleep quality, suicidality, and depressive symp- toms in patients with major depression and health- y controls. Chronobiol Int 2010; 27:1813-1828.
Horzum MB, Önder İ, Beşoluk Ş. Chronotype and academic achievement among online learning students. Learn Individ Differ 2014; 30:106-111.
Masal E, Randler C, Beşoluk Ş, Önder İ, Horzum MB, Volimer C. Effects of longitude, latitude and social factors on chronotype in Turkish students. Pers Individ Dif 2015; 86:73-81.
Park C Il, An SK, Kim HW, Koh MJ, Namkoong K, Kang JI, et al. Relationships between chronotypes and affective temperaments in healthy young adults. J Affect Disord 2015; 175:256-259.
Chrobak AA, Tereszko A, Dembinska-Krajewska D, Arciszewska A, Siwek M, Dudek D, et al. Morningness–eveningness and affective temper- aments assessed by the Temperament Evalua- tion of Memphis, Pisa and San Diego-Auto- questionnaire (TEMPS-A). Chronobiol Int 2017; 34:57-65.
Konttinen H, Kronholm E, Partonen T, Kanerva N, Männistö S, Haukkala A. Morningness-evening- ness, depressive symptoms, and emotional eating: A population-based study. Chronobiol Int 2014; 31:554-563.
Chan JWY, Lam S, Li S, Yu M, Zhang J, Wing J. Eveningness and insomnia: independent risk fac- tors of nonremission in major depressive disorder. Sleep 2014; 37:911-917.
Gaspar-Barba E, Calati R, Cruz-Fuentes CS, Ontiveros-Uribe M, Natale V, De Ronchi D, et al. Depressive symptomatology is influenced by chronotypes. J Affect Disord 2009; 119:100-106.
Bahk YC, Han E, Lee SH. Biological rhythm differ- ences and suicidal ideation in patients with major depressive disorder. J Affect Disord 2014; 168:294-297.