Pazarı olmayan orman ekosistem hizmetlerinin ekonomik değerinin belirlenmesi

Bu çalışmanın amacı, günümüzde önemi gittikçe artan pazarı olmayan orman ekosistem hizmetlerinin ekonomik değerinin belirlenmesinde en yaygın kullanılan kavramlardan bahsedilerek, ormancılıkta sık kullanılan değer belirleme yöntemlerini açıklamaktır. Bu amaçla öncelikle, ekosistem ve ekosistem hizmetleri kavramından, daha sonra bu kavramlarla ilişkili değer, değer belirleme ve değer belirleme metotlarından bahsedilmiştir. Ayrıca son yıllarda ülkemizde pazarı olmayan orman kaynaklarının ekonomik değerinin tahmininde en çok uygulamada yer bulmuş Seyahat Maliyeti Yöntemi, Koşullu Değer Belirleme Yöntemi, Hedonik Fiyatlandırma Yöntemi ve Seçim Deneyleri Yöntemi’nden bahsedilmiştir. Ayrıca bu yöntemlerin uygulama aşamalarına değinilerek, yöntemlerdeki kısıtlayıcı faktörlerde ele alınmıştır. Son olarak pazarı olmayan orman ekosistem hizmetleri, kullanım amaçları ve yasal düzenlemelerle yeniden oluşturulmalı ve bu hizmetlerin ormancılık sektörüne gerçek katkısı ortaya koyulmaya çalışılmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Ekosistem, değerleme metotları, orman kaynakları, ekonomik değer

Determining the economic value of non-market forest ecosystem services

The purpose of this study is to explain the valuation methodologies typically used in forestry by elaborating on the most often employed principles for assessing the economic value of forest ecosystem services, which are becoming increasingly essential. First, the notion of ecosystem and ecosystem services is discussed, followed by the value, valuation, and valuation methods associated with these concepts. In addition, the Travel Cost Method, the Contingent Value Determination Method, the Hedonic Pricing Method, and the Selection Experiments Method, which have found the most use in estimating the economic value of forest resources that do not have a market in our country, are discussed. Additionally, the application phases of these methods and their limitations are outlined. As a result, determining the economic value of non-marketable products and services produced by forest resources will provide comparable information in making effective decisions for sustainable and functional forest resources management. Lastly, forest ecosystem services that do not have a market should be reconstructed with their intended purpose and legal regulations, and the true value of these services to the forestry sector should be sought out.

Keywords:

Ecosystem, valuation methods, forest resources, economic value,

PDF

___

Adamowicz, W., Boxall, P., Williams, M., Louviere, J., 1998. Stated preference approaches for measuring passive use values: Choice experiments and contingent valuation. American Journal of Agricultural Economics, 80(1), 64-75.
Alkay, E., Ocakcı, M., 2003. Kentsel yeşil alanların ekonomik değerinin ölçülmesinde kullanılabilecek yöntemlerin irdelenmesi, İstanbul Teknik Üniversitesi Dergisi, 2(1), 60-68.
Ayhan, E., Erkan, N., 2021. Pazarı olmayan mal ve hizmetlerin ekonomik değerini belirleme yöntemleri ve ormancılıkta kullanımı. Ağaç ve Orman, 2(2), 72-81.
Aylward, B., Barbier. E., 1992. What is Biodiversity Worth to a Developing Country? Capturing the Pharmaceutical Value of Species Information. London Environmental Economics Centre Discussion Paper. International Institute for Environment and Development, London, pp. 3-33.
Aylward, B., Echeverría, J., Allen, K., Mejías, R., I.T. Porras. 1999. Market and Policy Incentives for Livestock Production and Watershed Protection in Arenal, Costa Rica. CREED Working Paper no. 25, pp. 1-79.
Bann, B. C. 2002. An overview of valuation techniques: Advantages and limitations, Special Report, ASEAN Centre for Biodiversity, 9 pages, Los Baños, Laguna.
Bekiroğlu, S., 1998. Arazi ve orman değerinin saptanması konusunda araştırmalar (Ayvalık Örneği), Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Bishop, J.T., 1999. Valuing forests: A review of methods and applications in developing countries. International Institute for Environment and Development, London, 23-34.
Braat, L.C., De Groot, R., 2012. The ecosystem services agenda:bridging the worlds of natural science and economics, conservation and development, and public and private policy, Ecosystem Services, 1, 4-15.
Briones, N.D., 1986. Estimating Erosion Costs: A Philippine Case Study in the Lower Agno River Watershed, in: Page, K.W., Easter, J.A., Dixon, Hufschmidt, M.A. (Eds.), In Watershed Resources Management, Boulder, CO: Westview Press, pp. 191-204.
Browder, J.O., Matricardi, E.A.T., W.S. Abdala., 1996. “Is sustainable tropical timber production financially viable? A comparative analysis of mahogany silviculture among small farmers in the Brazilian Amazon” in Ecological Economics 16(2), 147-159.
Casado-Arzuaga, I., Onaindia, M., Madariaga, I., Verburg, P.H., 2014. Mapping recreation and aesthetic value of ecosystems in the Bilbao Metropolitan Greenbelt (northern Spain) to support landscape planning, Landscape Ecology, 9, 1393–1405.
Costanza R., Daly H.E., 1992. Natural capital and sustainable development, Conservation Biology, 6(1), 37-46.
Costanza R., d'Arge, R., de Groot, R., Farber S.,Grasso M., Hannon B., Limburg K., Naeem S., O’Neill R.V., Paruelo J., Raskin R. G., Sutton P., van den Belt M., 1997. The value of the world's ecosystem services and natural capital. Nature 387, 253–260.
Damador, G., 1995. Basic Econometrics, Oxford University Press, New York, pp. 379-611.
Daşdemir, İ., 2015. Ormancılık İşletme Ekonomisi. Bartın Üniversitesi, Yayın No:10, 407 sayfa.
Demirci, U., 2017. Orman kaynaklarının toplam ekonomik değerinin tahmini: Camili biyosfer rezerv alanı örneği. Doktora Tezi, Artvin Çoruh Üniversitesi, Artvin.
Deniz, T., 2012. Erozyon kontrolü çalışmalarında değer analizi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Deniz, T., 2020. Ormancılıkta pazarı olmayan mal ve hizmetlerin değerlerinin belirlenmesi ile ilgili temel kavramlar. Avrasya Terim Dergisi, 8(3), 109–119.
Diamond, P.A, Hausman, J.A., 1994. Contingent valuation: Is some number better than no number? Journal of Economic Perspectives, 4(8), 45-65.
Dixon, J.A., Scura, L.F., Carpenter, R.A., Sherman, P.B., 1994. Economic Analysis of Environmental Impacts. Earthscan: London.
Ehrlich, P.R. (1968). The population bomb, Rivercity press, New York, pp. 5-476.
Emerton, L., 2003. Tropical forest valuation: Has it all been a futile exercise? Paper Submitted To The XII World Forestry Congress, Quebec City, Canada, pp. 207-215.
Fırat, F., 1971. Ormancılık İşletme İktisadı, İ.Ü. Yayın No: 1541, O. F. Yayın No: 156, İstanbul, 336 sayfa.
Geray, U., 1998. Ekonomi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, İstanbul.
Geray, U., 2000. Kamu malı niteliğinin önemi ve su yönetimi. Sürdürülebilir Orman Kaynakları Yönetimi Sempozyumu, Antalya. pp. 109-119.
Haab, T.C., McConnell, K.E., 2002. Valuing Environmental and Natural Resources. The Econometrics of Non-Market Valuation, Cheltenham, Edward Elgar Publishing Limited, UK, pp. 1-318.
Hackett, S.C., 2006. Enviromental and Natural Resources Economics: Teory, Policy and the Sustainable Society (3rd ed.). M.E. Sharpe, Inc, New York.
Hanley, N., Mourato, S., Wrıght, R.E., 2001. Choice modelling approaches: a superior alternative for environmental valuation?, Journal of Economic Surveys, 15(3), 435-459.
Hanley, N., Shogren, J.F., White, B., 2007. Enviromental Economics in Theory and Practise UK: Palgrave Macmillan, pp. 8-180.
Hodgson, G., J. A. Dixon., 1988. Logging Versus Fisheries and Tourism in Palawan. Occasional Paper No.7, East West Environment and Policy Institute: Honolulu, 1-112.
Karasin, L., 2005. The travel cost method: Background, summary, explanation and discussion, 47, 777-780.
Kaya, G., 2002. Pazarı olmayan ürünler çerçevesinde orman kaynaklarının değerinin belirlenmesi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Kılıç, 2019. Ekosistem servislerinin değerleme yöntemleri kapsamında sulak alan servisleri değerleme yaklaşımları. Dönem Projesi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Kırış, R., Toprak, S., 2007. İklim değişiminde ormanların rolü. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, 379-384.
King, D.M., Mazzotta, M., Markowitz, K.J., 2000. Ecosystem valuation. http://www.ecosystemvaluation.org/ (Erişim Tarihi: 13.03.2022).
Küçükbekir, E., 2021. Hedonik fiyatlama yöntemiyle Uzungöl Tabiat Parkı'nın ekonomik değer tahmini. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
Lette, H., Boo, H., 2002. Economic Valuation of Forests and Nature, National Reference Centre for Agriculture, Nature Management and Fisheries, Netherland, 24-69.
Loomis, J., Helfand, G. 2003. Environmental Policy Analysis for Decision Making (The Economics of Non-Market Goods and Resources), USA: Kluwer Academic Publishers. pp. 8-344.
Maler, K.G., 1992. Production Function Approach in Developing Countries. Vincent, J.R., Crawford, E.W., Hoehn, J.P. (Eds.), Valuing Environmental Benefits in Developing Countries, Michigan State University, East Lansing, Special report 29.
Masiero, M., Pettenella, D., Boscolo, M., Kanti Barua, S., Animon, I., Matta, R., 2019. Valuing Forest Ecosystem Services: A Training Manual For Planners And Project Developers. Food and Agriculture Organization of The United Nations, pp. 1-184.
MEA, 2003. Ecosystems and Human Well-Being: A Framework for Assessment. Island Press: Washington DC. MEA, 2005. Ecosystem and Human WellBeing: Synthesis. Island Press, Washington, DC.
Mehmet Cavid Bey, 1900. İlm-i İktisad. Osmanlı Türkçesinden çeviren: Sema Alpun Çakmak, sadeleştiren: Orhan Çakmak), Liberte yayınları 48, Ankara.
Othman, J., Bennett, J., Blamey, R., 2004. Environmental values and resource management options: A choice modelling experience in Malaysia, Environment and Development Economics, 9: 803-824.
Özdemir, E., 2006. Çevre sorunlarının ekonomik niteliği bağlamında dışsallıkların ortadan kaldırılması (Orman kaynaklarının dışsal faydalarının içselleştirilmesi)Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Özkazanç, O., 2022. Orman kaynaklarının sunduğu ekosistem hizmetlerine ilişkin toplumsal bilinç düzeyinin araştırılması: Malatya ve Kahramanmaraş illeri örneği. Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
Rolfe, J., Bennett, J., Louviere, J., 2000. Choice modelling and its potential application to tropical rainforest. Preservation, Ecological Economics, 35, 289-302.
Shimizu, C., Takatsuji, H., Ono, H., nishimura, K.G., 2010. Sructural and temporal changes ın the housing market and hedonic housing price ındices: A case of the previously owned condominium market In The Tokyo Metropolitan Area, International Journal Of Housing Markets and Analysis, 3(4), 351-368.
Shogren, J.F., 2013. Encyclopedia of Energy, Natural Resource and Environmental Economics, Elsevier Science, pp. 2-213.
Sommer, A., Sohngen, B., 2006. Pricing the Environment: An Introduction. Avaliable online: http://ohioline.osu.edu/ae-fact/0009.html (accessed 17.05.2020).
TDK, 2022. Türk Dil Kurumu Sözlükleri, https://sozluk.gov.tr/ (erişim tarihi: 12.10.2022).
Triplett, J. E., 2006. Handbook on Hedonic Indexes and Quality Adjustments in Price Indexes: Special Application to Information Technology Products, Paris: OECD Publishing, pp. 7-238.
Turan, M., 2007. Fayda-Maliyet analizi kapsamında Kızılcahamam Soğuksu Milli Parkı incelemesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Türker, M.F., 1992. Maçka Devlet Orman İşletme Müdürlüğü ormanlarından odun hammaddesinin yakacak odun amacıyla tüketilmesinin sosyo-ekonomik analizi. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
Türker, M.F., 2008. Ormancılık İşletme Ekonomisi, I. Baskı, Derya Kitabevi, Trabzon. 255 sayfa.
Uygur Erdoğan, B., 2020. Ekosistem hizmetleri kavramının havza ölçeğinde değerlendirilerek planlamaya entegrasyonu. D.Ü Ormancılık Dergisi 16(2),196-216.
Uzunyayla, F. 2017. Ekosistem hizmetlerinin parasal değerini belirleme yöntem ve tartışmalarına ilişkin bir inceleme. Ekonomik Yaklaşım, 28(105): 19-61.
Uzunyayla, F., 2018. An examination of the methods and discussions on estimation of monetary value of ecosystem services. Ekonomik Yaklasım, 28(105), 19-19.
Wilson, M.A., Carpenter, C.R., 1999. Economic valuation of freshwater ecosystem services in the US. Ecological Applications, 9,772-783.
WRI, 2002. World Resources 2000-2001: People and Ecosystems: Fraying web of life, 10 G St., NE, Washington, pp. 8-375.