Doğa Korumada Yeni Bir Kavram Olan Hassas Orman Ekosistemlerinin Anadolu Sığla Ormanları Üzerinden İncelenmesi
Doğa koruma disiplininde korumanın gerçekleşebilmesinin ön koşulu, korunacak olan türün ve/veya alanın özelliklerinin ve tehditlerinin net olarak tanımlanmasıdır. Bu koşulun geçerli olmadığı durumlarda koruma, ya hiç gerçekleştirilmez ya da eksikler ve hatalar içerebilmektedir. Literatürde hassas bir doğal alan, benzersiz veya yüksek değerli özellikleri ile diğer doğal alanlardan kırılgan çevresel özellikler taşıması bakımından ayrılan, karasal veya denizel alanlar olarak tanımlanmaktadır. Ancak bugüne kadar farklı orman ve koruluk özellikleri gösteren hassas ormanlar ve koruluk yapılarına ilişkin literatürde henüz tam olarak bir tanım yapılmadığından bu alanlarda koruma ve yönetim sorunu yaşanmaktadır. Kavramın, bir orman planlama tekniği olan Hassas Ormancılık kavramından farklı olduğu özellikle ifade edilmelidir. Bu çalışmada doğa koruma literatüründe yeni bir kavram olan hassas ormanların tanımı yapılmaya çalışılmış, diğer benzer doğal orman ve hassas alan yapılarından farklılıkları ortaya konulmuş ve tanımın daha açıklayıcı bir hal alabilmesi bakımından bu alanlara Türkiye’den relikt endemik ve nadir bir orman olma özelliği gösteren Anadolu Sığla Ormanları örnek olarak sunulmuştur. Örnek çalışma alanı olarak bu orman yapısının en yoğun olarak bulunduğu Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi (ÖÇKB) seçilmiştir. Bu örneğin yanı sıra Türkiye’den başkaca hangi alanların hassas ormanlar yapısı içerisine dahil edilebileceğine ilişkin önermeler geliştirilmiş olup, bu alanların daha doğru ve sağlıklı biçimde korunabilmesi için çeşitli koruma yöntemleri örnek olarak sunulup, kısa vadede kat edilebilecek pratik yollar açıklanmıştır. Kavramın yeni olması itibariyle, çalışma içerisinde yapılan tanımların, örnek olarak sunulan alanların ve bu alanlara ilişkin getirilen koruma yöntem ve stratejilerinin ivedi olarak geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Hassas ormanlar, orman sıcak noktası, doğa koruma, Anadolu sığla ormanları, Liquidambar orientalis
Examination of Sensitive Forests Concept over Oriental (Anatolian) Sweetgum Forests in Nature Conservation
In conservation science, conservation starts with identification of species or natural sites of protected area. Conservation may not be complete or adequate if this requirement is not met, ‘Sensitive natural area’ is defined in the nature conservation literature as a terrestrial or aquatic area or other fragile natural setting with unique or highly-valued environmental features. However, no valid definations have been set for sensitive forests and sensitive coppices despite the number management problems these forest have been faced. The concept is different from the concept of Precision Forestry, which is a forest planning technique. In this study, sensitive forests are identified and their differences from the other similar natural forest ecosystems were stated. Oriental (Anatolian) Sweetgum Forests which are relict endemic and rare forests for Turkey, were exemplified as a case study to articulate the concept of sensitive forest structure. Köyceğiz-Dalyan Unique Environmental Protected Area is chosen as a study area for this research. Some basic examples that could be considered as sensitive forests were offered from Turkey. Various conservation methods were developed to protect those areas adequately. As the concept is very new, identifications, study areas, conservation methods, and strategies, presented in the study, need imroving and furher developing.
Keywords:
Sensitive forests, forest hotspots, nature conservation, Oriental (Anatolian) Sweetgum Forests, Liquidambar orientalis,
___
- Alan, M., Kaya, Z., (2003). Oriental Sweet Gum (Liquidambar orientalis Mill.). EUFORGEN Technical Guidelines.
- Başkent, E.Z., 2005. Orman Amenajman Planlarının Ekosistem Tabanlı ve Çok Amaçlı Planlanması (ETÇAP) ve Uygulanmasına Yönelik Eylemler. Türk Ormancılığında, Uluslararası Süreçte Acil Eyleme Dönüştürülmesi gereken Konular, Mevzuat ve Yapılanmaya Yansımaları Sempozyumu, Orman Mühendisleri Odası , Bildiriler CD’si, Antalya.
- Başkent, E.Z., Kadıoğulları, A.İ., Kırış, R., 2010. Ekosistem Tabanlı Çok Amaçlı Planlama (ETÇAP) Modelinin Geliştirilmesi ve Uygulanabilirliğinin Değerlendirilmesi. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 20-22 Mayıs 2010 Cilt: I Sayfa: 326-336, Trabzon.
- Bozali, F., Sivrikaya, F., Okumuş, A., Çankaya Ç., 2015. Türkiye’de Orman Amenajman Planlama Sürecinin Hassas Ormancılık Açısından Değerlendirilmesi. Üretim İşlerinde Hassas Ormancılık Sempozyumu. 4-6 Haziran 2015, Kastamonu.
- Conservation International, (2011). Press Releases - 02.02.2011, Web sayfasına 04.02.2014 tarihinde erişilmiştir. http://www.conservation.org/newsroom/pressreleases/Pages/The-Worlds-10-Most-threatened-Forest-Hotspots.aspx
- Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, (2015). Resmi Korunan Alan İstatistikleri. http://www.milliparklar.gov.tr/Anasayfa/istatistik.aspx?sflang=tr Web sayfasına 27.12.2015 tarihinde erişim sağlanmıştır.
- Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, (2014). Status Report On Nature Conservation (2002-2013).
- Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Hassas Alanlar Dairesi Başkanlığı, Sulak Alanlar Şube Müdürlüğü, (2013). Sulak Alanlar. Kayıhan Ajans, 160 Sayfa, Ankara.
- Eken, G., Bozdoğan, M., İsfendiyaroğlu, S., Kılıç, D. T., & Lise, Y. (Eds.). (2006). Türkiye'nin Önemli Doğa Alanları. 1. Cilt, Syf. 1-48, Doğa Derneği, Ankara.
- Ekim, T., ve diğ. (2000). Türkiye Bitkileri Kırmızı Listesi, (Red Data Book of Turkish Plants) (Pteridophyta and Angiospermae). Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Van 100. Yıl Üniversitesi Yayınları, 246 Syf, Ankara.
- European Environment Agency, (2014). Environmental Terminology and Discovery Service (ETDS), Terminology: Sensitive Natural Area, Web sayfasına 07.08.2014 tarihinde erişilmiştir.http://glossary.eea.europa.eu/terminology/concept_html?term=sensitive%20natural%20area
- International Union for Conservation of Nature, (1998). United Nations List of Protected Areas. Gland – Switzerland.
- Jennings, S., Nussbaum, R., Judd, N., Evans, T., (2003). The High Conservation Value Forest Toolkit. Publication. 1st ed. WWF and IKEA, 2003. Part 1. 10.09.2014 tarihinde web sayfasına erişilmiştir.http://www.proforest.net/publication/publication/pubcat.2007-01-19.4709481979
- Kaya, Z. (2002). Conservation Biology and Biodiversity. Ministry of Forestry-Forest Management and Planning Section, Annual Educational Workshop, May 28-31, 2002, Antalya, Türkiye.
- Krishna, N., Sankar, V. B., (1997). Ekolojik Mirasın Korunması: Tamil Nadu’nun Kutsal Ağaçları. XXI. Yüzyıla Doğru Sürdürülebilir Kalkınma İçin Ormancılık, XI. Dünya Ormancılık Kongresi Bildirileri, Cilt 2, Syf.67-72.
- Kurdoğlu, O., (1996). Doğu Karadeniz’in Doğal Yaşlı Ormanları. Doğal Hayatı Koruma Derneği, İstanbul.
- Küre Dağları Milli Parkı, (2010). Küre Dağları Milli Parkı (KDMP) Hakkında. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü. 05.02.2014 tarihinde web sayfasına erişilmiştir. http://www.kdmp.gov.tr/alt_detay.asp?id=1
- Lise, Y., (2011). Türkiye’nin Orman Sıcak Noktaları. Web sayfasına 05.10.2014 tarihinde erişim sağlanmıştır. https://yildiraylise.wordpress.com/2011/04/01/turkiyenin-orman-sicak-noktalari/
- Lise, Y., (2013). Yeni Biyosfer Rezervleri Belirleme Çalıştayı Sonuç Raporu. UNESCO Türkiye Milli Komisyonu, Ankara.
- Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı, (2007). Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi Biyolojik Zenginliğinin Tespiti Ve Yönetim Planının Hazırlanması Projesi Kesin Raporu. Syf.111-112 ve Ek-II (Sosyal Araştırma Kesin Raporu 56 Syf.), Ankara.
- Türkoğlu, T., Tolunay, A., 2014. FSC Orman Yönetim Sertifikasının Muğla Ormanlarına Etkisinin Nitel Olarak Araştırılması. II. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 22-24 Ekim 2014, Isparta.
- United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO), Türkiye Milli Komisyonu, (2014). Doğal ve Kültürel Miras. Web sayfasına 10.10.2014 tarihinde erişim sağlanmıştır. http://www.unesco.org.tr/?page=15:64:1:turkce
- Uzunoğlu, S., (2006). Çevreyi Korumada Yeni Bir Kavram: Ekolojik Ego. Ekoloji Dergisi, Syf.15, 33-37, 58.
- Ürker, O., (2014). Çevre Etiği Bağlamında Anadolu Sığla Ormanları. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Doktora Tezi, 325 + VIII Syf., Ankara.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2015
- Yayıncı: Meriç Çakır