Çankırı Meşe Ormanlarında Altınkelebek, Euproctis chrysorrhoea’nın Çıkış Seyri ve Önemi
Meşeler, Ülkemizdeki asli ağaç türlerinden olup diğer ağaç türlerinin güçlükle geliştiği toprak ve iklim koşullarında dahi başarıyla yetişmektedir. Meşeler biyolojik zenginliklerimize önemli katkılar sağlamakta ve “karışık” meşcerelerin kurulmasında da kullanılmaktadır. Bu nedenlerle, iklim ve toprak özellikleri ile fidan yetiştirilmesi ve zararlılar bakımında sorunlu olan Çankırı’da meşelerin hastalık ve zararlı etmenlerden korunması büyük öneme sahiptir. Çalışma alanında 2009 yılında ilk kez Mayıs ayının üçüncü haftasında (22.05.2009) çıkan Altınkelebek, Euproctis chrysorrhoea L. (Lepidoptera: Erebidae) larvalarının yaklaşık 4 hafta boyunca meşelerde beslendiği tespit edilmiştir. Haziran ayının ortasından itibaren (12.06.2009) meşe ağaçlarında beslenen E.chrysorrhoea larvası görülmemiştir. Bu periyotta E.chrysorrhoea larvalarının araziden toplanan tüm lepidopter larvaları arasındaki payı en fazla %5,26 olarak hesaplanmıştır. Sözü edilen yılda, Çankırı (Ilgaz-İndağı)’da meşe alanlarında yapılan çalışmada zararlının popülasyon yoğunluğu düşük olduğundan, yumurtaları saptanamamış; bu nedenle de E.chrysorrhoea popülasyonu üzerinde etkili bir doğal düşman olduğu bilinen yumurta parazitoiti Telenomus euproctidis Wilcox (Hymenoptera: Scelionidae)’e rastlanamamıştır. Bu durum, farklı ekolojilerin ve zararlının popülasyon yoğunluğunun doğal düşman açısından önemini göstermesi bakımından önemli görülmektedir.
Anahtar Kelimeler:
Euproctis chrysorrhoea, Quercus spp., Çankırı, zararlı böcek, meşe, bulaşma oranı
___
- Anonim, 1995. Zirai mücadele teknik talimatları. Cilt:3, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Ankara, 444.
- Britton, W.E., 1914. The brown tail moth Euproctis chrysorrhoea. Connecticut Agricultural Experiment Station New Haven, Conn. Bulletin 182. Entomological Series No. 20, 1-26.
- Bulut, H., 1991. Altın kelebek (Euproctis chrysorroea L.)’in yumurta parazitoitleri, bulundukları yerler ve doğal etkinlikleri üzerinde araştırmalar. Türkiye Entomoloji Dergisi 15, 15-24.
- Candan, S., Suludere, Z., Bayrakdar, F., 2008. Surface morphology of eggs of Euproctis chrysorrhoea (Linnaeus, 1758). Acta Zoologica 89, 133-136.
- Craighead, F.C., 1950. Insect enemies of eastern forests. U.S. Department of Agriculture Miscellenaous publication No: 657, Washington, 679.
- Çanakçıoğlu, H., Mol, T., 1998. Orman entomolojisi genel bölüm. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, ISBN: 975-404-522-4, İstanbul.
- Dordaei, A.A., Nikdel, M., Sadaghian, B., 2004. Daily and periodic leaf consumption of larval instars of Brawn-tail moth, Euproctis chrysorrhoea (L.). Iranian Journal of Forest and Range Protection Research 2, 39-47.
- Erler, F., Çetin, H., 2009. Components from the essential oils from two Origanum species as larvicides against Euproctis chrysorrhoea (Lepidoptera: Lymantriidae). Journal of Agriculture and Urban Entomology 26, 31-40.
- Eroğlu, M., 1990. Meteorus versicolor (Wesm.) (Hym., Braconidae) ile Euproctis chrysorrhoea (L.) (Lep., Lymantriidae) arasındaki bazı ilişkilerin araştırılması. Türkiye II. Biyolojik Mücadele Kongresi, 26-29 Eylül 1990, Ankara, 73-81.
- Gürses, A., 1975. Trakya Bölgesinde Euproctis chrysorrhoea L. (Lep.: Lymantriidae)’in Biyo-Ökolojisi ve Savaşı Üzerine Araştırmalar. Zir.Müc.ve Zir.Kar.Gn.Md., No:8 İstanbul, 79.
- İren, Z., 1977. Önemli Meyve Zaralıları, Tanınmaları, Zararları, Yaşayışları ve Mücadele Metotları. Gıda Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığı. Zir.Müc.ve Zir.Kar.Gn.Md., 36. Ankara, 167.
- Kansu, A., 1955. rta Anadolu Meyve Ağaçlarına Zarar Veren Bazı Makrolepidoptera Türlerinin Evsafı Ve Kısa Biyolojileri Hakkında Araştırmalar. O. Zir. Vek., Ankara 704, 203.
- Kondur, Y., Şimşek, Z., 2016. Researches on the First Time Recorded Egg Parasitoid, Telenomus euproctidis (Wilcox) (Hym.: Scelionidae) of Brown-tail Moth, Euproctis chrysorrhoea L., (Lep.: Erebidae) on Oak (Quercus infectoria Oliver) in Çankırı, Turkey. International Forestry Symposium 7-10.12.2016 Kastamonu/Turkey, Abstracts Book, 11.
- Kulman, H.M., 1971. Effects of Insect Defoliation on Growth and Mortality of Trees. Annual Review of Entomology 16, 289-324.
- Öncüer, C., Yalçın, E., Erkin, E., 1982. Euproctis chrysorrhoea L. (Lepidoptera: Lymantriidae) yumurtalarının paraziti Asolcus turkarkandas Szabo (Hymenoptera: Scelionidae)’ın etkililik durumu. Türkiye Bitki Koruma Dergisi 6, 221-225.
- Öner, N., Şimşek, Z., Kondur, Y., İmal, B., Şimşek, M., 2010. Küresel iklim değişikliği dikkate alınarak kurak ve yarıkurak alanların ağaçlandırılması ve zararlı böceklerle mücadelesine yönelik öneriler (Çankırı ili örneği). III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 20-22 Mayıs 2010 Cilt: II, 827-838.
- Şimşek, Z., 2000. Ilgaz Dağı Milli Parkı (Yenice ve Doruk)’nda bulunan Lepidoptera türleri ve populasyon dalgalanması. Batı Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstütüsü Müdürlüğü Dergisi 3, 3-37.
- Şimşek, Z., Kondur, Y., 2006a. Çankırı ormanlarının zararlı böcekleri ve mücadele yöntemleri. Gazi Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 6, 98-119.
- Şimşek, Z., Kondur, Y., 2006b. Yarıkurak mıntıka orman alanları (Çankırı)’nda zarar yapan böcekler. Türkiye’de Yarıkurak Bölgelerde Yapılan Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Uygulamalarının Değerlendirilmesi Çalıştayı, 7-10 Kasım 2006 Ürgüp-Nevşehir, I. Cilt, 271-286.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2015
- Yayıncı: Meriç Çakır