Mehtap TAN, Ayşe OKANLI, Elanur KARABULUTLU, Neşe ERDEM

HEMODİYALİZ HASTALARINDA SOSYAL DESTEK VE UMUTSUZLUK ARASINDAKİ İLİŞKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz Bu çalışma hemodiyaliz hastalarının algıladıkları sosyal destek ile umutsuzlukları arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Veriler sosyodemografik özellikleri belirleyen bir anket, ‘’Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’’ (MSPSS), ‘’Beck Umutsuzluk Ölçeği’’ (BUÖ) ile 136 hastadan elde edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde yüzdelik, Kruskall Wallis (KW), Mann Whitney U (MWU), t- testi ve korelasyon analizi kullanılmıştır. Hastaların aileden algıladıkları sosyal destek puan ortalamaları 23.3±4.8, arkadaşlardan 15.5±6.9, hemşirelerden 22±8.1, toplam destek puan ortalaması 59.3±8, umutsuzluk puan ortalaması ise 8.8±5.1 olarak bulunmuştur. Aileden algılanan sosyal destek ile umutsuzluk arasında negatif yönde ilişki saptanmıştır (r.-269, p < 0.01). Araştırma sonucunda hemşirelerden ve arkadaştan algılanan sosyal destek puanı, aileden algılanan sosyal destek puanından düşük olarak bulunmuştur. Sonuçlar ailelerin hastalar üzerinde önemli role sahip olduklarını ve ailelerin hastalara uygun yaklaşımda bulunabilmeleri için profesyonel sağlık ekibi tarafından desteklenmeleri ve eğitilmeleri gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal destek, umutsuzluk, hemodiyaliz, hasta

PDF

___

Abramson I, Metalsky GL, Alloy LB (1989). Hopelessness depression: A theorybased subtype of depression. Psychological Review. 96:358-372.

Abram HS, Moore GL, Westervelt FB (1971). Suicidal behavior in chronic dialysis patients. Am J Psychiatry. 127:119-127.

Argon G (2002). Kronik hastalıklara uyum. Kronik hastalıklarda bakım. İntertıp Tıbbi Yayıncılık. İzmir.

Bayramova N, Karadakovan A (2004). Kronik hastalığı olan bireylerin umutsuzluk durumlarının incelenmesi. Atatürk Üniv.HYO Derg. 7(2):39-47.

Christensen AJ, Wiebe JS, Smith TW et al. (1994). Predictors of Survival among hemodialysis patients: effect of perceived family support. Health Psychol. 13(6):521-5.

Christensen AJ, Smith TW, Turner CW et al.(1992). Family support, physical impairment, and adherence in hemodialysis: an investigation of main and buffering effects. J Behav Med. 15(4):313-325.

Conley JA et al. (1981). Support systems for patients and spouses on home dialysis. Int J Family Psychiatry. 2:45-54.

Chochinov HM, Wilson KG, Enss M et al. (1998). Depression, hopelessness and suicidal ideation. Psychosomatics. 39:366-370.

Eker D, Arkar H (1995) Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi. 10(34);45-55.

Eker D, Arkar H, Yaldız H (2001). Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi. 12(1):17-25

Foster FG, McKegney FP (1978). Small group dynamics and survival on chronic hemodialysis. Int J Psiychiatry Med. 8:105-116.

Friend R, Singletary Y, Mendell NR et al. (1986). Group participation and survival among patients with end-stage renal disease. Am J Public Health. 76:670-672.

Holder B (1997). Family support and survival among African-America end-stage renal disease patients. Adv Ren Replace Ther. 4(1):13-21.

Hupcey JE (1998). Social support: Assessing conceptual coherence. Qual Health Res 8:304-318.

Kimmel PL, Thamer M, Richard CM et al. (1998). Psychiatric illness in patients with end-stage renal disease. Am J Med. 105:214-221.

Kumbasar H (1997). Kronik böbrek yetmezliği, diyaliz ve psikososyal sorunlar. Ege Psikiyatri Sürekli Yayınları. Konsultasyon Liyezon Psikiyatrisi .2(1):169-77.

Kelleci M, Doğan S (1998). Fiziksel hastalıklarla birlikte depresyonu olan hastalara hemşirelerin yaklaşımlarının incelenmesi. Uluslararası katılımlı VI. Ulusal Hemşirelik Kongresi.14-16 Mayıs , Ankara. 88-93.

Loscalzo M (1996). Psychological approaches to the management of pain in patients with advanced cancer. Hematol Oncol Clin North Am. 10(1):139-155.

O’Donnell K, Chung JY (1997). The diagnosis of major depression in end-stage renal disease. Psychother Psychosom .66:38.

Öngider N (1997). Kronik fiziksel hastalığı olan kişilerde umutsuzluk ve yaşamı sürdürme nedenlerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.

Özkan S (1993). Kronik böbrek hastalığı ve diyalizde psikiyatrik morbidite. Psikiyatrik Tıp: Konsultasyon-Liyezon psikiyatrisi. İstanbul. 187.

Sorias O (1988). Sosyal desteklerin ruh sağlığını koruyucu etkisinin depresyonlu ve sağlıklı kontrollerde araştırılması. Ege Üniv. Tıp Fak. Derg. 27(3):1033-1039.

Savaşır I, Şahin NH (1997). BilişselDavranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık kullanılan Ölçekler. Türk Psikologlar Derneği Yayını. No:9, Ankara.

Soykan A, Arapaslan B, Kumbasar H (2003). Suicidal behavior, satisfaction with life, and perceived social support in endstage renal disease. Transplantation Proceedings. 35:1290-1291.

Sezer MT (2001). Psikiyatrik sorunlar. Editör: Tekin Akpolat, Cengiz Utaş, Hemodiyaliz Hekimi El Kitabı. 2. Baskı, Anadolu Yayıncılık, Kayseri.

Şentürk A, Tamam L, Levent A (2000). Kronik böbrek yetmezliğinde uygulanan tedavilerin psikiyatrik etkileri ve tedavisi. Arşiv 9: 49-65

Tan M, Engin R, Özer H (1999). Hemodiyalize giren hastalarda depresyon ve aile ilişkilerinin değerlendirilmesi. VII. Ulusal Hemşirelik Kongresi. Erzurum. 415-420.

Tan M, Uğurlu N, Sayan A ve ark. (1999). Hastaların hemşirelik hizmetlerini değerlendirmeleri. VII. Ulusal Hemşirelik Kongresi. Erzurum. 420-424.

Yücel B, Yılmazer N, Özkan S (1995). Hemodiyaliz hastalarının konsültasyonliyezon psikiyatrisi kapsamında değerlendirilmesi ‘’Ön Çalışma’’. Editör: Sonay Özkan, Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi. İstanbul.