ERGEN SAĞLIĞI İÇİN SAĞLIK OKURYAZARLIĞININ ÖNEMİ

Öz ÖZETErgenlik dönemi 10 ile 19 yaşlar arasındaki dönem olarak tanımlanır ve çocukluktan yetişkinliğe geçiş evresidir. Bu dönemde sosyal yapılarla birlikte hormonların rol aldığı fiziksel, psikolojik ve davranışsal değişiklikler meydana gelir. Ergenlerin sağlığı ve aldığı kararlar hem ergenlik döneminde hem de hayatının geri kalanı için esenliğini etkileyecektir. Ergen yaş grubunda risk alma faaliyetlerinden ve sağlık açısından zararlı davranışlardan kaçınmak sağlığın geliştirilmesi için önemlidir. Bu nedenle, bir bireyin hayatındaki bu eşsiz değişim dönemine odaklanmak çok önemlidir. Ergenlerin sağlıklı kalması; sağlığını koruması ve geliştirmesi için temel sağlık bilgilerini anlaması, yorumlaması ve uygun davranışlar geliştirmesi ile gerçekleşebilir. Bu kapsamda ergen sağlığının korunması ve geliştirilmesinde sağlık okuryazarlığının önemli bir rolü olduğu düşünülerek bu derleme hazırlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Ergen; riskli davranışlar; sağlık okuryazarlığı ABSTRACT The Importance of Health Literacy for Adolescent Health

Anahtar Kelimeler:

ergen, sağlık okuryazarlığı, riskli davranışlar

PDF

___

Aktaş Özakgül A, Atabek Aştı T, Ataç M, Mercan K. Lise Son Sınıf Öğrencileri Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarına Sahipler mi? F.N. Hem. Derg. 2016; 24(1):16-23.
Alikaşifoğlu M. Ergenlerde Davranışsal Sorunlar. Adolesan Sağlığı II. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum Dizisi No:63, 2008;55-9.
Aslan E, Bektaş H, Başgöl Ş, Demir S, Irmak Vural P. Üniversite Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Konusundaki Bilgi Düzeyleri ve Davranışları. Sted 2014;23(5): 174-82.
Bucaktepe Erten G. Adolesan Bireye Yaklaşım. İçinde, Haspolat YK ve Aktar F (editörler). Adolesan Sağlığı ve Hastalıkları. Cinius Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2016, s:13-31.
Cady J. Young Women’s Health. In Ingran Fogel C and Fugate Woods N (eds). Women Health Care in Advanced Practice Nursing, Springer Publishing Company, New York, 2008, p: 97.
Chang CL. Health Literacy, Self-Reported Status and Health Promoting Behaviours for Adolescents in Taiwan. Journal of Clinical Nursing 2010;20:190-6.
Cheah YK, Lim HK and Kee CC. Personal and Family Factors Associated with High-Risk Behaviours among Adolescents in Malaysia. Journal of Pediatric Nursing 2019;48(Sept-Oct):92-7.
Chisolm DJ, Manganello JA, Kelleher KJ, Marshal MP. Health Literacy, Alcohol Expectancies, and Alcohol Use Behaviors in Teens. Patient Educ Couns. 2014;97(2): 291-6.
Cromer B. Ergen Fiziksel ve Sosyal Gelişim (Çev. Çelebi Bitkin E ve Ketenci Gencer F.), Nelson Textbook of Pediatrics, Kliegman RM ve ark.(editörler). Nelson Pediatri, (Çev ed. Akçay T.). Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul, 2015, s:649.
Dağ H, Dönmez S, Şirin A, Kavlak O. Akran Eğitiminin Üniversite Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Konusundaki Bilgi Düzeylerine Etkisi. Anadolu Hemşirelik Ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2012; 15(1):10-7.
Deniz SŞ, Özer Ö, Sonğur C. Effect of Health Literacy on Health Perception: An Application in Individuals at Age 65 and Older. Soc Work Public Health 2018;33(2):85-95.
Dinçer A, Kurşun Ş. Üniversite Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi. Sted 2017;26(1):20-6.
Durusu-Tanrıöver M, Yıldırım HH, DemirayReady FN, Çakır B ve Akalın HE. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Araştırması, Birinci Baskı, Sağlık-Sen Yayınları, Ankara, 2014. s:64.
Ergün S. Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinde Sağlık Okuryazarlığı. Kocaeli Medical J. 2017; 6(3):1-6.
Fleary SA, Joseph P, Pappagianopoulos JE. Adolescent Health Literacy And Health Behaviors: A Systematic Review. Journal of Adolescence 2018;62:116–27.
Geckil E, Yıldız S. Adölesanın Sağlık Davranışları ve Sorunları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006;26-34.
Karadamar M, Yiğit R, Sungur MA. Ergenlerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;17(3):131-9.
Karayağız Muslu G ve Aygün Ö. Ergenlerin Riskli Sağlık Davranışlarının ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. DEUHFED 2017;10(4):242-50.
Kendir C, Akkaya K, Arslantaş İ, Kartal M. Health Literacy of Students who Applied to Medical and Nursing Faculty in Dokuz Eylul University. TJFMPC 2017;11(3): 144-51.
Kolnik T Š, Hozjan D, Babnik K. Health Literacy and Health Related Lifestyle among Nursing Students. Pielęgniarstwo XXI wieku / Nursing in the 21st Century 2017;16(2):42-6.
Nutbeam D. Health Literacy as a Public Health Goal: A Challenge for Contemporary Health Education and Communication Strategies into The 21st Century. Health Promotion International 2000;15(3):259–67.
Osei Asibey B, Agyemang S, & Boakye Dankwah A. The Internet Use for Health Information Seeking among Ghanaian University Students: A CrossSectional Study. International Journal of Telemedicine and Applications 2017; 1756473. p:1-9.
Paakkari LT, Torppa MP, Paakkari OP, Välimaa RS, Ojala KSA, Tynjälä JA. Does Health Literacy Explain The Link Between Structural Stratifiers and Adolescent Health? European Journal of Public Health 2019;Feb 6:1-6.
Park A, Eckert TL, Zaso MJ, Scott-Sheldon LAJ, Vanable PA, Carey KB et al. Associations between Health Literacy and Health Behaviors among Urban High Schoolers. J Sch Health. 2017; 87(12):885-93.
Ran M, Peng L, Liu Q, Pender M, He F, Wang H. The Association between Quality of Life (QOL) and Health Literacy among Junior Middle School Students: A Cross-Sectional Study. BMC Public Health 2018;18:1-10.
Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesi Sözlüğü. Bakanlık Yayın No: 814, 1. Baskı (Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi tarafından Health Promotion Gloassary adı ile 1998 yılında yayınlanmıştır.), Nisan 2011, Ankara, s:10.
Shrestha A, Singh SB, Khanal VK, Bhattarai S, Maskey R, Pokharel PK. Health Literacy and Knowledge of Chronic Diseases in Nepal. Health Lit Res Pract. 2018;2(4):221-30.
Solhi M, Abbasi K, Ebadi Fard Azar F, Hosseini A. Effect of Health Literacy Education on Self-Care in Pregnant Women: A Randomized Controlled Clinical Trial. Int J Community Based Nurs Midwifery 2019;7(1):2-12.
Sümen A, Öncel S. Türkiye’de Lise Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarını Etkileyen Faktörler: Sistematik Derleme. Eur J Ther. 2017;23:74-82.
Şengül H, Çınar F, Çapar H, Bulut A, Çakmak C. Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerin E-Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri Ve İnternet Kullanımına Yönelik Tutumları: Bir Vakıf Üniversitesi Örneği. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR) 2017;4(5):1277-87.
Tözün M, Sözmen MK. Halk Sağlığı Bakışı ile Sağlık Okuryazarlığı. Smyrna Tıp Dergisi 2015;(2):48-54.
Tuncer Ö, Saltık D, Tekgül N. Importance Of Sexual Health Education For Approving Adolescents’ Responsibility About Their Health. Tepecik Eğit Hast Derg. 2014; 24(3): 179-85.
Tümer A, Şahin S. Ergenlerin Riskli Sağlık Davranışları. Sağlık ve Toplum 2011;21(1):32-8.
Türkiye Ergen Profili Araştırması. T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü 2013, s:31-5. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Haber Bülteni, İstatistiklerle Gençlik, 2018.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması. 2017. Wong DL, Perry SE, Hockenberry MJ, Lowdermilk DL, Wilson D. Maternal Child Nursing Care. Third Edition, Mosby Elsevier USA, 2006, p:1181-217.
World Health Organization (WHO), Health Promotion Glossary. 1998, p:10. World Health Organization (WHO), Health Topics Adolescent Health. 2018.
World Health Organization (WHO), Infographics on Adolescent Health. 2018.
World Health Organization (WHO). Mental health status of adolescents in South-East Asia: Evidence for action. New Delhi:, Regional Office for South-East Asia; 2017. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO p:1
Yalaki Z, Çetin F, Dallar Bilge Y. Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesine Başvuran Adolesanlardaki Riskli Davranışların Değerlendirilmesi. Ege Tıp Dergisi 2015;54(3):127-33.
Yıldırım HH. Sağlıklı Yaşam ve Sağlık Okuryazarlığı: Kavramsal Bir Çerçeve, Sağlık ve Siyaset Yazıları (www.saglikvesiyaset.com, 25.04.2015) 2015, s:1.
Yiğitalp G. Adölesanlara Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmetlerinde Hemşirenin Rolü. İçinde: Haspolat YH, Aktar F. Adölesan Sağlığı ve Hastalıkları. Cinius Yayınları. Birinci Basım. 2016, s:87.
Yolal M, Kozak R. Bilgiye Erişim Aracı Olarak Öğrencilerin İnternete Yaklaşımı. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2008;(20):115- 28.