Cansın OKAN, Rıfat Eser KORTANOĞLU

Tanrıça'nın Tekrarlayan Süreçleri ve Temsili Üzerine Bir Çalışma: Hera

Tarih boyunca yakın bölgelerde yaşayan topluluklar birbirleriyle ekonomik, sosyal, dini ve politik ilişkiler geliştirmiş ve bu sayede kültürler arasında etkileşimler gerçekleşmiştir. Ege, Doğu Akdeniz ve Mezopotamya, erken dönemlerden itibaren ritsel, mitsel ve dinsel figürler açısından benzer karakterlere yönelmiştir. Kutsal figürler benzer özlere sahip olsalar da ait oldukları coğrafyaya ve döneme göre özellikleri ve önemleri değişmiştir. Yunan ve Doğu dünyasına ait sosyo-kültürel üretimin aktarımı, Bronz Çağ’dan itibaren Doğu Akdeniz ve Anadolu üzerinden gerçekleşmiş ilişkinin sonucudur. Mezopotamyalı mythoslar, karakterler ve tasvirler arka planlarındaki öz korunarak, Yunan ozanları tarafından yeniden biçimlendirilmiş ve çağlar boyunca anlatılarak toplum tarafından benimsenmiştir. Bu metinde, Antik Yunan sosyo-kültürel yapısının, mitsel ve dinsel göstergeler üzerinden izlenebilen etkileşim süreçleri, bu dönüşümün minör bir izi olarak tanrıça Hera ve inşasının Doğulu varyasyonları incelenmiştir

Anahtar Kelimeler:

Tanrıça, Hera, Mitoloji, Yunan Kültürü, Din Tarihi

A Study on the Recurrent Processes of the Goddess and Her Representation: Hera

Throughout history, communities within the proximity of each other had developed economical, religious, political relations and cultural transmissions between them. From early periods, Aegean, East Mediterranean, and Mesopotamian cultures had leaned towards similar characters in terms of ritualistic, religious and cultic figures. Even though divine figures had a similar point of origin, their characteristics and significance had changed with the location and period. Transfer of the socio-cultural production is an outcome of the relation between the East Mediterranean and Anatolia since The Bronze Age. Mesopotamian mythos’, characters and their descriptions had been transferred through cultures, while, in the background, their essences preserved, reformed and told by Greek bards for ages. In this article, the traceable interaction process through the mythic and religious indicators of the socio-cultural form of Ancient Greek and as a minor print of this transformation Goddess Hera and eastern versions of her cultural structure had been analyzed.

Keywords:

Goddess, Hera, Mythology, Greek Culture, History of Religion,

PDF

___

Akurgal, E. (1995). Hatti ve Hitit Uygarlığı. İstanbul: Net Yayınları. google scholar

Akurgal, E. (2007). Anadolu Uygarlıkları. İstanbul: Net Turistik Yayınları. google scholar

Ateş, M. (2002). Neolitik Dönem Sembolizmi ve Çatalhöyük. Arkeoloji ve Sanat Dergisi, 107, 41-46. google scholar

Berger, P. L. (1995). Dini Kurumlar. İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Yayınları, 9, 425-265. google scholar

Boardman, J. (2001). Yunan Heykeli: Arkaik Dönem. (Y. Ersoy, Trans.). İstanbul: Homer Yayınevi. google scholar

Brauninger, F. (1937). Persephone. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft XIX,1, (pp. 944-972). Zürich, München, Düsseldorf: Artemis & Winkler Verlag. google scholar

Burkert, F. (1985). Greek Religion. Cambridge: Harvard University Press. google scholar

Burkert, W. (1999). İlkçağ Gizem Tapıları. (B. S. Şener, Trans.) Ankara: İmge Yayınları. google scholar

Campbell, J. (2003). Batı Mitolojisi; Tanrının Maskeleri. (K. Demiroğlu, Çev.). Ankara: İmge Yayınları. google scholar

Childe, V. G. (2009). Tarihte Neler Oldu? (A. Şenel, Trans.). İstanbul: Alan Yayıncılık. google scholar

Comte, F. (1997). Dictionary ofMythology. Oxford: Oxford University Press. google scholar

Çetin, C. (2006). Antik Çağda Hieros Gamos Ritüeli. Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, 6, 99-110. google scholar

Darga, M. (2011). Anadolu'da Kadın; On Bin Yıldır Eş, Anne, Tüccar, Kraliçe. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık. google scholar

Delivorias, A. (1984). Aphrodite. Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae, II.1 (pp. 151). Zürich, München, Düsseldorf: Artemis & Winkler Verlag. google scholar

Demargne, P. (1984). Athena. Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae, II.1 (pp. 955-1044). Zürich, München, Düsseldorf: Artemis & Winkler Verlag. google scholar

Demirci, K. (2017). Eski Mezopotamya Dinlerine Giriş: Tanrılar, Ritüel, Tapınak. İstanbul: Ayışığı Kitapları. google scholar

Demirdağ, M. F. (2017). Ana Tanrıça İkonografisi ve Anaerkillik. Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi,1, 6-18. google scholar

Duru, R., & Umurtak, G. (2005). Höyücek. 1989-1992 Yılları Arasında Yapılan Kazıların Sonuçları. Ankara: Türk Tarih Kurumu. google scholar

Dümmler, F. (1992). Athena. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft, II,2 (pp. 1941-2020). Stuttgart: Metzler. google scholar

Dümmler, F. (1998). Aphrodite. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft I,2 (pp. 2730-2787). Stuttgart: Metzler. google scholar

Eitrem, S. (1992). Gaia. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft, VII,1 (pp. 467-479). Stuttgart: Metzler. google scholar

Eitrem, S. (1994). Hera. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft VIII,1 (pp. 369-404). Stuttgart: Metzler. google scholar

Eliade, M. (1991). Kutsal ve Din Dışı. (M. A. Kılıçbay, Trans.). Ankara: Gece Yayınları. google scholar

Eliade, M. (2000). Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, Cilt I., Taş Devrinden Eleusis Mysteria’larına. (A. Berktay, .). İstanbul: Kabalcı Yayınevi. google scholar

Eliade, M. (2003). Dinler Tarihine Giriş. (L. Arslan, Trans.). İstanbul: Kabalcı Yayınları. google scholar

Fidan, M. K. (2013). Ana Tanrıçalardan Bakire Meryem’e: Kadının Mitolojik Öyküsü. II. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi- Bildiriler Kitabı IV (pp. 927-944). google scholar

Graf, F. (1998a). Hestia. Der neue Pauly: Enzyklopadie der Antike, V (pp. 512-514). Stuttgart: Metzler. google scholar

Graf, F. (1998b). Hieros Gamos. Der neue Pauly: Enzyklopadie der Antike, V (pp. 552-553). Stuttgart: Metzler. google scholar

Graf, F. (1998c). Gaia. Der neue Pauly: Enzyklopadie der Antike, IV (pp. 733-734). Stuttgart: Metzler. google scholar

Graves, R. (2012). Yunan Mitleri. (U. Akpur, Trans.). İstanbul: Say Yayınları. google scholar

Grimal, P. (1997). Mitoloji Sözlüğü: Yunan ve Roma. (S. Tamgüç, Trans.). İstanbul: Sosyal Yayınlar. google scholar

Heckenbach, J. (1991). Hekate. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft, VII,2 (pp. 2769-2782). Stuttgart: Metzler. google scholar

Hesiodos. (1991). Theogonia - İşler ve Günler. (S. Eyüboğlu & A. Erhat, Trans.). İstanbul: Sosyal Yayınlar. google scholar

Homeros. (1993). İlyada. (A. Erhat & A. Kadir, Trans.) İstanbul: Can Sanat Yayınları. google scholar

Hooke, S. H. (2013). Ortadoğu Mitolojisi. (A. Şenel, Trans.) Ankara: İmge Yayınevi. google scholar

Işık, F. (1999). Doğa Ana Kubaba: Tanrıçalar'ın Ege'de Buluşması. İstanbul: Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü. google scholar

Işık, F. (2012). Uygarlık Anadolu'da Doğdu. İstanbul: Ege Yayınları. google scholar

Johnston, S. I. (1997). Hekate. Der neue Pauly: Enzyklopadie der Antike, V (pp. 267-270). Stuttgart: Metzler. google scholar

Kahil, L. (1984). Artemis. Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae, II.1 (pp. 618753). Zürich, München, Düsseldorf: Artemis & Winkler Verlag. google scholar

Kerenyi, C. (2012). Eleusis, Anne Kızın Arketip İmgesi. (T. B. Yaşar, Trans.) İstanbul: Pinhan Yayınevi. google scholar

Kem, O. (1992). Demeter. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft, IV,2 (pp. 2713-2764). Stuttgart: Metzler. google scholar

Kortanoğlu, R. E. (2008). Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Dağlık Phrygia Bölgesi Kaya Mezarları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. google scholar

Kortanoğlu, R. E. (2013). Tieion/Tios Akropolis’inde Ortaya Çıkartılmış Anıtsal Bir Yapının Kalıntıları Üzerine Gözlemler (Observations on the Remains of a Monumental Building Unearthed on the Acropolis of Tieion/Tios). Colloquium Anatolicum XII, 211-238. google scholar

Kortanoğlu, R. E. (2015). Yunan Tapınağı Olarak İsimlendirilmiş Yapının Temel Doğasına Yüklenmiş Anlam/lar (The Meaning(s) Attributed to the Fundamental Nature of the Structure Named Greek Temple). Colloquium Anatolicum, XIV, 83-101. google scholar

Kortanoğlu, R. E. (2018). Varlık ve Tapınak. Eski Yunan Tapınağının Kavramsal İnşası Üzerine Arkitektonik Bir Deneme (Being and Temple. An Architectonic Essay on the Conceptual Construction of the Ancient Greek Temple). Ankara: Bilgi Yayınevi. google scholar

Kossatz-Deissmann, A. (1988). Hera. Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae, IV,1 (pp. 659-719). Zürich, München, Düsseldorf: Artemis & Winkler Verlag. google scholar

Kramer, S. N. (1983). Inanna: Queen of Heaven and Earth: Her Stories and Hymns from Sumer. New York: Harper Collins Publishers. google scholar

Kramer, S. N. (1998). Tarih Sümer’de Başlar. (M. İ. Çığ, Trans.) Ankara: Türk Tarih Kurumu. google scholar

Kramer, S. N. (1999). Sümer Mitolojisi. (H. Koyukan, Trans.) İstanbul: Kabalcı Yayınevi. google scholar

Laks, A. (1996). Aphrodite. Der neue Pauly: Enzyklopadie der Antike, I. (pp. 838-844). Stuttgart: Metzler. google scholar

Laks, A. (1997a). Artemis. Der neue Pauly: Enzyklopadie der AntikeII (pp. 54-59). Stuttgart: Metzler. google scholar

Laks, A. (1997b). Athena. Der neue Pauly: Enzyklopadie der Antike II (pp. 160-167). Stuttgart: Metzler. google scholar

Laks, A. (1997c). Demeter. Der neue Pauly: Enzyklopadie der Antike III (pp. 420-426). Stuttgart: Metzler. google scholar

Laks, A. (1998). Hera. Der neue Pauly: Enzyklopadie der Antike V (pp. 357-361). Stuttgart: Metzler. google scholar

Lopez-Ruiz, C. (2010). When the Gods Were Born: Greek Cosmogonies and the Near East. Cambridge: Harvard University Press. google scholar

Mellaart, J. (1970). Excavations at Hacılar. Edinburgh: Edinburgh University Press. google scholar

Mellaart, J. (2001). Çatalhöyük. Anadolu’da Bir Neolitik Kent. (G. B. Yazıcıoğlu, Trans.) İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık. google scholar

Okan, C. (2019). Mitoslar ve Tasvirler Işığında Antik Ege Coğrafyasında Dişi Tanrısal Figürler: Kök, Karışım ve Değişim, (Unpublished master thesis). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. google scholar

Özdoğan, M. (2011). Anadolu’nun Tarih Öncesi, Paleolitik Çağ, İlk Adımlar. Arkeo Atlas Dergisi 2011,01, 46-48. google scholar

Özgüç, T. (1957). The Bitik Vase. Anatolia C.2, 57-78. google scholar

Özgüç, T. (1988). İnandıktepe: Eski Hitit Çağında Önemli Bir Kült Merkezi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. google scholar

Pausanias. (1935). Description of Greece. (R. E. Wycherley, Trans.). Cambridge: Harvard University Press. google scholar

Penglase, C. (1997). Greek Myths and Mesopotamia. Parallels and Influence in the Homeric Hymns and Hesiod. USA and Canada: Routledge Press. google scholar

Plutarkhos. (2006). İsis ve Osiris. (M. Tuncer, Trans.). İstanbul: Ruh ve Madde Yayınları. google scholar

Roller, L. E. (2004). Ana Tanrıça’nın İzinde. Anadolu Kybele Kültü. (B. Avunç, Trans.). İstanbul: Homer Kitabevi. google scholar

Sarian, H. (1990). Hestia. Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae, IV.1 (pp. 407412). Zürich, München, Düsseldorf: Artemis & Winkler Verlag. google scholar

Schmitt-Pantel, P. (2000). History of Women in the West, Volume I: From Ancient Goddesses to Christian Saints. Harvard: Harvard University Press. google scholar

Schwabl, H. (1995). Zeus. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft, XV (pp. 994-1481). Stuttgart: Metzler. google scholar

Sourvinou-Inwood, C. (1995). Persephone. Der Neue Pauly: Enzyklopadie der Antike, IX (pp. 600-603). Stuttgart: Metzler. google scholar

Süss, W. (1994). Hestia. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft, VIII,1 (pp. 1257-1304). Stuttgart: Metzler. google scholar

Tekin, O. (1998). Eski Yunan Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar

Wernicke, K. (1895). Artemis. Realencyclopadie der classischen Altertumswissenschaft, II,1 (pp. 1335-1440). Stuttgart: Metzler. google scholar