SİNOP/AYANCIK/TARAKÇI KÖYÜ GEBELİT CAMİSİ VE MEZAR TAŞLARI

Bu çalışmada Sinop ili, Ayancık ilçesi, Tarakçı Köyü, Gebelit Mahallesi’nde yer alan cami ve haziresindeki mezar taşları tanıtılacaktır. Cami, yapıya geçiş kapısı üzerinde yer alan kitabeye göre 1289 (M.1872/3) yılında Uzunoğluzâde Hacı Osman Ağa’nın oğlu Çolak Osman Ağa tarafından yeniden yaptırılmıştır. Cami kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda dikdörtgen bir alanı kaplamakta olup sonradan eklenen son cemaat yeri ve harim bölümünden oluşmaktadır. Mütevazı ölçülerde bir mahalle camisi olan yapı, moloz taş malzeme ile yığma tekniğinde inşa edilmiştir. Caminin haziresinde ve mezarlık alanında Osmanlı Dönemi, Osmanlı mezar taşı geleneğini devam ettiren Cumhuriyet Dönemi ve günümüz mezar taşları bulunmaktadır. Hazirede ve yolun alt kısmındaki mezarlıkta Osmanlı dönemine ait, Cumhuriyet dönemi tarihli olup Osmanlı mezar taşı geleneğini devam ettiren mezar taşları ve günümüz mezar taşı anlayışını devam ettiren mezar taşları bulunmaktadır. Osmanlı Dönemi ve Osmanlıdan Cumhuriyete geçiş sürecinde taşrada bir ilçe mezarlığındaki belli bir döneme şahitlik eden taşlarla, tarihe, sosyolojiye, halk kültürüne ve edebi eserlere katkıda bulunmak hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Sinop, , Ayancık, Tarakçı, Gebelit, Cami, Mezar Taşı

SİNOP/AYANCIK/TARAKÇI VİLLAGE GEBELİT MOSQUE AND TOMB STONES

This study focuses on mosques and tombstones located in Sinop province, Ayancık district, Tarakçı Village, Gebelit Neighborhood. According to the inscription on the entrance door, the mosque was rebuilt by Çolak Osman Ağa, the son of Uzunoğluzade Hacı Osman Ağa, in 1289 (AD 1872/1873). The mosque, built on a rectangular area in the northwest-southeast direction, consists of the last congregation place and the harim section added later. The mosque, which is a modest neighborhood structure, was built using rubble stone material and the walls were plastered. Around the mosque and in the cemetery area to the west of the mosque, there are Tombs and gravestones belonging to the Ottoman and Republic Periods. The gravestones here Tombstones had been evaluated in terms of grave types, body horizontal sections, heading types, decorations, inscription contents and materials. The aim of the study was to introduce the graves and gravestones in the Gebelit Neighborhood Mosque and hazire and cemetery, to evaluate them comparatively and to determine whether there was a change in art during the transition from the Ottoman Empire to the Republic. The samples in Gebelit Neighborhood, which is a modest provincial neighborhood, are important in terms of showing that they continue the Republic Period Ottoman tombstone tradition.

Keywords:

Sinop, Ayancık, Tarakçı, Gebelit Mosque, Tomb Stone,

PDF

___

Çal Halit, “Kastamonu Mezar Taşları Mezarların Genel Durumu”, İkinci Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildirileri, (18-20 Eylül 2003), Ankara 2005, ss. 611-626.
Çal Halit, “Göynük (Bolu) Şehri Türk Mezar Taşları”, Vakıflar Dergisi, sy. XXX, (2007), ss. 311-322.
Çal Halit-Çal Özlem Ataoğuz, Kastamonu Atabey Gazi Camisi ve Türbesi Hazirelerindeki Mezar Taşları, Kastamonu Belediyesi, Ankara 2008.
Çal Halit, "Urfa Şehri Mezar-Mezar Taşları", XV. Türk Tarih Kongresi, c. 4/4. Kısım, (2010), ss. 1995-2033.
Daş Ertan, "Karşıyaka Mezarlıklarındaki Osmanlı Dönemi Mezar Taşlarında Süsleme", Karşıyaka Kültür ve Çevre Sempozyumu, 22-23 Aralık 2005 Bildiriler, İzmir 2006, ss. 45-52.
Daş Ertan-Çakmak Şakir, Karşıyaka’nın Taş Çiçekleri: Osmanlı Mezar Taşları ve Erken Cumhuriyet Dönemi Mezar Taşlarından Örnekler, Karşıyaka Belediyesi Kültür Yayınları, İzmir 2013.
Derman Uğur,“Mezar Kitabelerinde Yazı Sanatımız”, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belleteni, sy. 49/328 1975), ss. 36-47.
Ertuğ Necdet, “Osmanlı Mezar taşları”, Osmanlı 9, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999, ss. 223-229.
GrammontJ. L. Bacque-vd. "Les Cimettiers Ottamans Comme Source Historique. Methodologie Et Posibilites De Traitement Par L'informatique", (Tarihsel Kaynak Olarak Osmanlı Mezarlıkları. Uygulama Yöntem ve Bilgisayar ile Yapılabilecek İşlemler), Erde), c. 6/sy. 16 (1990), ss. 177-214.
Gün Recep-Can Yılmaz-vd., “Vezirköprü Yöresinde Bulunan 17-18. Yüzyıl Mezar Taşları”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 40 (2016), ss. 37-75.
Gündoğan Bengü, Kastamonu Ferhat Paşa Camisi Haziresi Mezar Taşları Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2007.
Hanoğlu Canan-Bayhan Ahmet Ali, "Rize Şehir Merkezi’nde Bulunan Osmanlı Dönemi Bezemeli Kadın Mezar Taşları", Turkish Studies, sy. 12/3 (2017), ss. 235-308.
İltar Gazanfer, Giresun İli Sahil Şeridindeki Osmanlı Mezar Taşları, (Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2005.
Karamağaralı Beyhan, "Sivas ve Tokat'taki Figürlü Mezar Taşlarının Mahiyeti Hakkında", Selçuklu Araştırmaları Dergisi II 1970, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1971, ss.75-109.
Kılıç Selami, " Şapka Meselesi ve Kılık Kıyafet İnkılâbı", Ankara Üniversitesi Türk İnkilap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, c. 4/sy. 16 (1995), ss. 529-547.
Kuşoğlu Mehmet Zeki, Mezar Taşlarında Hüvel Baki, Renkler Matbaacılık, İstanbul 1984.
Laqueur Hans-Peter, Hüve'l Baki İstanbul'da Osmanlı Mezarlıkları ve Mezar Taşları, (Çev. Selahattin Dilidüzgün), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2010.
Şeyban Lütfü, Osmanlı Dönemi Taraklı Mezar Taşları ve Kitabeleri, Sakarya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Adapazarı 2007.
Tongul Neriman, “Türk Harf İnkılbı”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, sy. 33-34, Mayıs-Kasım 2004, ss. 103-130.
Tuncel Gül, "Üsküp Alaca Camii Hazinesi’ndeki Şahideler", Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, c. 22/ sy. 1 (2005), ss. 215-236.
Tüfekcioğlu Abdülhamit, "Türk-İslam Dönemi Türbe ve Mezar Taşı Kitabelerinde Tarih İbareleri", Geçmişten Günümüze Mezarlık Kültürü ve İnsan Hayatına Etkileri Sempozyumu 18-20 Aralık 1998, AKSM İstanbul Mezarlıklar Vakfı Yayınları, İstanbul 1999, ss. 396-404.
Uğraşkan Erol, Kastamonu Ferhat Paşa ve Atabey Gazi Camileri’nin Hazirelerindeki Mezar Taşları, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2007.
Yaman Bahattin, "Isparta-Karaağaç Mezarlığı'ndaki Osmanlı Dönemi Mezar Taşları",Süleyman Demirel Üniv.Review of the Faculty of Divinity, sy 18 (2007, ss. 71-89.