GÜNÜMÜZE ULAŞAMAYAN BİR KÜLTÜR MİRASI: KOYUNYERİ KÖYÜ CAMİİ

Koyunyeri Köyü Camii, Edirne’nin İpsala ilçesine 15 km uzaklıkta bulunan eski adı Koyunyeri, yeni adı Aliço Pehlivan Köyü’nde günümüzdeki köy camisinin doğusunda bulunmaktaydı. II. Abdülhamit döneminde yaptırılmış olduğu düşünülen yapı, uzun süre kullanılmış ancak 1980’li yılların sonuna doğru üst yapısı çökmeye başlamıştır. Yavaş yavaş harap olan cami ibadet edilemez hale gelince, 1994 yılında caminin bitişiğine köy sakinleri tarafından yeni bir cami yaptırılmıştır. Daha sonra ise gittikçe harap duruma düşen caminin üst örtüsü tamamen yıkılmış, kapı ve pencereleri kırılmıştır. Bunun üzerine köy halkı ve muhtarı, yapının tehlike arz etmesi nedeniyle 2018 yılı sonlarında tamamen ortadan kaldırmıştır. Tarihi caminin bulunduğu alan günümüzde yeni caminin bahçesi olarak düzenlenmiştir. Kareye yakın dikdörtgen bir plana sahip olan yapıdan günümüze herhangi bir kitabe ulaşmamıştır. Caminin hangi tarihte ve kim tarafından yapıldığı da bilinmemektedir. Cami ile benzerlik gösteren aynı yöredeki diğer camiler ve bu camilerin inşa tarihleri ve mimari üslupları göz önüne alındığında, eserin XIX. yüzyıl sonlarında II. Abdülhamit döneminde inşa edildiği düşünülmektedir. Bu çalışmada 2018 yılı sonlarında tamamen yıkılan caminin yıkılmadan önceki malzeme, plan ve tasarım özellikleri hakkında genel bilgiler verilecektir. Çalışmanın amacı daha önce literatürde mevcut olmayan bu sanat eserini bilim dünyasına tanıtmaktır.

Anahtar Kelimeler:

edirne, ipsala, koyunyeri, camii, osmanlı mimarisi

A CULTURAL HERITAGE THAT HAS NOT SURVIVED TO THIS DAY: KOYUNYERI VILLAGE MOSQUE

Koyunyeri Village Mosque is located 15 km from Ipsala district of Edirne. It is located east of the present-day village mosque in the village of Koyunyeri which is the old name and Alico Pehlivan which is the new name. The structure, which is thought to have been built during the second Abdulhamid period, was used for a long time; however, by the end of the 1980s, its superstructure began to collapse. As the mosque gradually fell into disuse, a new mosque was built adjacent to the mosque in 1994 by the residents of the village. Later, the upper cover of the mosque, which became increasingly dilapidated, was completely destroyed, and the doors and windows were broken. Therefore, the village people and the headman completely eliminated the mosque in late 2018 due to the danger of the structure. The area where the historic mosque is located is now organized as the garden of the new mosque. There is no building inscription on the structure, which has a rectangular plan close to the square. It is also unknown at what date the mosque was built and by whom. Considering the construction dates, architectural styles and other mosques in the same region that are similar to the mosque, it is believed that the work was built during the second Abdulhamid period of the beginning of the twentieth century. In this study, general information about the materials, plans and design features of the mosque, which was completely destroyed in late 2018, will be given. The aim of the study is to introduce this masterpiece, which was not previously available in any branch of science, to the world of science.

Keywords:

Edirne, Ipsala, Koyunyeri, Mosque, Ottoman Architecture,

PDF

___

T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), Dosya/ Gömlek 700/ 93 T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), Dosya/ Gömlek 704/ 94
Aksungur, Ç. H. 2012, İnebolu’da Türk Mimarisi (19. Ve 20. Yüzyıl), Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kayseri.
Anonim, 2013, İpsala Tanıtım Rehberi, İpsala.
Avramea, A. 1999, “MÖ 2. Yüzyıl ile MS 6. Yüzyıl Arasında Via Egnatia’nın Güzergahı ve İşlevi”, Sol Kol, Osmanlı Egemenliğinde Via Egnatia (1380-1699), İstanbul, Türk Vakfı Yurt Yayınları, 4-7.
Baykal, B. S. 1965, “Edirne’nin Uğramış Olduğu İstilalar”, Edirne (Edirne’nin 600. Fethi Yıl Dönümü Armağan Kitabı), Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 179-183.
Beksaç, E. - Beksaç, Ş. N. 2012, “Keşan ve Çevresi’nin Trakya’nın Erken Tarihi’ndeki Yeri”, Keşan’ın 500. Yılına Tanıklık Eden Tarihi Bir Yapı Hersekzade Ahmet Paşa Camii Sempozyum Bildirileri ve Etkinlikler 15 Nisan 2011, Keşan, 26.
Bozkurt, T. 2004, Beypazarı’ndaki Türk Devri Yapıları, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Broquiére, B. 2000, Bertrandon de La Broquiére’in Deniz Aşırı Seyahati (Çev. İlhan Arda), İstanbul, Eren Yayıncılık.
Çakmak, H. vd. 2014, Kırklareli Kültür Envanteri, Kırklareli, Kırklareli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
Dağlı, Y. - Kahraman S. A. - Sezgin İ. 2001, Evliya Çelebi Seyahatnâmesi V. Kitap, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
Gökbilgin, M. T. 1994, “Edirne”, TDV İslam Ansiklopedisi, 10, Ankara, 425-431.
Karademir, M. 2012, “Keşan’da Bir Osmanlı Hatırası: Hersekzade Ahmet Paşa Camii”, Keşan’ın 500 Yılına Tanıklık Eden Tarihi Bir Yapı Hersekzade Ahmet Paşa Camii Sempozyum Bildirileri ve Etkinlikler 15 Nisan 2011, Keşan, 69.
Karademir, M. 2020, “Keşan’da Bir Kültür Mirası: Eski Hamam”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 43, 310-326
Kayıcı, H. 2017, Arşiv Belgeleri ve Sâlnâmelere Göre İpsala, Edirne, Ceren Yayınevi.
Keskinel, B. 2014, Tekirdağ Kültür Envanteri, Tekirdağ, Tekirdağ Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
Kırçın, S. vd. 2013, Edirne Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri II, Edirne, Edirne Valiliği.
Mansel, A. M. 1965, “İlkçağ’da Edirne”, Edirne (Edirne’nin 600. Fetih Yıl Dönümü Armağan Kitabı), Ankara, Türk Tarik Kurumu Basımevi, 22.
Özer, M 2007, “Tekirdağ-Saray’daki Osmanlı Dönemi Yapıları”, Yöre, 8/89-90-91-92, 57-85.
Peremeci, O. N. 1939, Edirne Tarihi, İstanbul, Resimli Ay Matbaası.
Umar, B. 2003, Trakya, İstanbul, İnkılap Kitabevi.
Yıldırım, B. 2020, “Balkan Savaşlarında İpsala, Keşan ve Havalisinin İşgali ve İstirdatı”, Her Yönüyle İpsala, Edirne, Trakya Üniversitesi Yayınları, 189-205.
Yıldız, A. 2012, “Kırklareli Tarihi Camiler’in Mekânsal Analizi ve Korunma Durumları”, 1. Ulusal Cami Mimarisi Sempozyumu (Gelenekten Geleceğe Cami Mimarisinde Çağdaş Tasarım ve Teknolojiler), 313-332.