GELENEKTEN GELECEĞE BİR KÖPRÜ: TOKAT OLGUNLAŞMA ENSTİTÜSÜ

Osmanlı İmparatorluğu’nda 19. yüzyıla kadar kızlara eğitim veren kurumsal bir yapı görülmemektedir. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kızlara eğitim veren okulların açıldığını görmekteyiz. Bu çerçevede 19.yüzyılın ortalarında Kız Rüştiye Mektepleri ve Kız Sanayi Mekteplerinin açılması kız eğitiminin kurumsallaşması ve olgunlaşması bakımından önemli bir adımdır. II. Meşrutiyet’ten sonra Osmanlı siyasi hayatında meydana gelen değişim toplumsal hayatı da etkilemiş, kadın aile yapısının modernleşmesinde merkez olarak kabul edilmiştir. Bu dönemde kızların daha nitelikli eğitim alması için hem sanayi mekteplerinin müfredatında değişiklikler yapılmış, hem de Kız Sanat okulları kurulmuştur. Bu okullarda, sağlıklı bir planlama yapılmadığından tam bir başarı sağlanamasa da Cumhuriyet Dönemi’ne kadar varlıklarını sürdürmüşler ve yerlerini Kız Enstitülerine bırakmışlardır. Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren sayıları giderek artan kız enstitüleri çok sayıda mezun vermiştir. Bu mezunların iş hayatına girmelerine zemin hazırlamak için 1945 yılından itibaren Olgunlaşma Enstitüleri kurulmaya başlanmıştır. Kültürel belleğin el sanatları üzerinden eğitim ve üretim yoluyla aktarımının sağlanmaya çalışıldığı bu kurumlar, kaybolmaya yüz tutmuş geleneksel el sanatları başta olmak üzere, giyim ve çeşitli el sanatları alanında eserler üreterek ve bunların gelecek kuşaklara aktarımını sağlayarak, geçmiş ile gelecek arasında bir köprü vazifesi görmektedirler. Bu esas üzerine 10/03/2017 yılında kurulan Tokat Olgunlaşma Enstitüsü geleneği sürdürmenin yanında, bünyesinde bulundurduğu 35 kadın çalışanıyla kadın eğitiminde ve onların iş hayatına katılmalarında önemli bir görev ifa etmektedir. Enstitüde çalışmalar yapılırken öncelikle bir tema belirlenip, bu çerçevede kurumun kendi personeli ve akademik danışmanlar tarafından arşiv araştırması ve saha çalışması yapılarak üretilecek esere esas teşkil edecek bilgi ve belgeye ulaşılmaya çalışılmaktadır. Bu arşiv çalışmasının yanında Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ve Vakıflar Bölge Müdürlüğü gibi kurumlarla iş birliği yapılarak envanterlerinde bulunan eserler incelenmekte ve üretim aşaması öncesinde ürünlerin orijinalleri bulunarak, bunlar üzerinden replikaları hazırlanmaktadır. Olgunlaşma Enstitüleri’nde malzeme seçimi ve yapım tekniği bakımından geleneksele bağlı kalınarak günümüz teknolojisini de en iyi şekilde kullanarak ürünler hazırlanmaktadır. Aynı zamanda enstitü bünyesinde yapılan arşivleme ile el sanatlarıyla ilgili gelecek kuşaklara bilimsel bir veri sunmak amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Geleneksel, Olgunlaşma, El Sanatları, Kız Enstitüleri, Tokat.

A BRIDGE FROM TRADITION TO THE FUTURE: TOKAT INSTITUTE OF MATURATİON

It is seen that schools providing education for females in the Ottoman Empire were opened in the second half of the 19thcentury. In this regard, opening Girls' Secondary Schools and Girls' Industrial Schools in the middle of the 19th century was an important step in institutionalizing female education. The change that took place in Ottoman political life after the Second Constitutional Monarchy also affected social life, and females were accepted as the centre of the modernization of the family structure. The required changes were made in the curriculum of industrial schools, and Art Schools for Females were established in order for the females to receive more qualified education. Although complete success could not be achieved in these schools due to the lack of proper planning, they continued to exist until the Republican Period and were replaced by Institutes for Females. Since the Republic's first years, Institutes for Females, whose number has been increasing, have produced many graduates. In order to prepare the ground for graduates to participate in business life, Maturation Institutes have been established since 1945. These institutions, in which cultural memory is tried to be transferred through education and production through handicrafts, act as a bridge between the past and the future by producing works in the field of clothing and various handicrafts, especially traditional handicrafts that are on the verge of disappearing and ensuring their transfer to future generations. Established on this basis on 10/03/2017, Tokat Maturation Institute carries out an important task in female education and their participation in business life through its 35 female employees, as well as maintaining the tradition. The studies at the institute are categorised in order as theme determining, archival research and field work, accessing and putting into practice the information and the documents in the workshops. Joint projects are also prepared in cooperation with various institutions, such as the General Directorate of Cultural Heritage and Museums and the Regional Directorate of Foundations. The works in the inventories of the institutions are examined and their replicas are prepared. At the Maturation Institutes, products are prepared by adhering to tradition and using today's technology in the best way. At the same time, it is aimed to present scientific data about handicrafts to future generations through the archiving done within the institute.

Keywords:

Traditional, Maturation, Handicrafts, Girls, Tokat.,

PDF

___

Acar, H. (2019). Türk Kültür ve Devlet Geleneğinde Kadın. İnsan ve İnsan, (21), 395-411.
Akbulut, Y. (2010). Şıklığın Resmi Tarihi Olgunlaşma Enstitüleri, İstanbul: Doğan Kitap.
Akın, M. (2011). Kız Teknik Eğitim-Öğretiminde Bir Örnek: Ankara Olgunlaşma Enstitüsü (1958-2002). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi/Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara.
Akşit, E.E. (2005). Kızların Sessizliği Kız Enstitülerinin Uzun Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.
Arı, A. (2002). Tevhid-i Tedrisat ve Laik Eğitim. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, (22). 181-192.
Aydın, S. ve Özdemir, Ü. (2019). Geçmişten Günümüze Fotoğraflarla Meslekî ve Teknik Eğitim 11. YY- 21.YY, Ankara: MEB Yayınları.
Bayram, M. (2002). Bacıyân-ı Rum (Anadolu Bacıları) ve Fatma Bacı). Türkler Ansiklopedisi (Cilt. 6, ss. 365-379). Ankara.
Çelik, G. A. (2018). Osmanlı Darülfünun Mekteb-i Hukuk’da İlk Çiçek Süreyya Ağaoğlu, Ankara: Türkiye Barolar Birliği.
Çubukçu, H. (2015). Bâciyân-ı Rûm ve Anadolu Tasavvufundaki Yeri, FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (5), 217-231.
Dulum, S. (2006). Osmanlı Devleti’nde Kadın Statüsü, Eğitimi ve Çalışma Hayatı (1839-1918). Osmangazi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir. Ergin, O. (1977). Türkiye Maarif Tarihi C.1-2, İstanbul: Eser Matbaası.
Genç, N.,Döner, Ş. (2021). “Kadın Ailenin Dahiliye Nâzırıdır”. Bir Osmanlı Kadın Dergisi: Parça Boğçası, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, (38), 815-860.
Gürçayır, S. (2013). Resmî Eğitim Süreçlerinde Gelenek Aktarımı ve Kadın: Ankara ve Trabzon Olgunlaşma Enstitüsü Örneği. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
İnan, A. (1982). Tarih Boyunca Türk Kadınının Hak ve Görevleri, İstanbul: MEB Yayınları.
Kardaş, S. (2018). Ali Nihanî’nin Manzum Hacı Bektaş-ı Veli Velayetnamesi, Ankara: Grafiker Yayınları.
Kafesoğlu, İ. (2021). Türk Millî Kültürü, İstanbul: Ötüken Yayınları.
Kır Şimşek, S. (2019). Türk İğnesinin Mucizesi Olgunlaşma Enstitüleri, İstanbul: MEB Yayınları.
Kurnaz, Ş. (1996). II. Meşrutiyet Döneminde Türk Kadını, İstanbul: MEB Yayınları.
Kurt, F. (2020). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Osmanlı Kadın Modernleşmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Kuşçu, A.D. (2016). Selçuklu Devlet Yönetiminde Kadının Yeri ve Altuncan Hatun Örneği. Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, (1), 173-191.
Lennep, H.J.V. (1862). The Oriental Album (Çev: Pars Tuğlacı), İstanbul.
Mardin, Ş. (1991). Türk Modernleşmesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
Öğüt Eker, G. (2001). Yazılı Kaynaklarda Türk Ailesi. Erdem, (37), 131-158.
Sezer Arığ, A. (2011). Ankara’da Modanın Öncüsü Bir Okul: İsmet Paşa Kız Enstitüsü, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, (14), 3-15.
Terzi, A. (2012). Türk Siyaset Kültüründe Kadınların Yeri, 21.Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, (1), 17-24.
Turan, O. (2019). Selçuklular Tarihi ve Türk-İslâm Medeniyeti, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Tümer Erdem, Y. Yiğit, H. (2010). Bacıyân-I Rûm’dan Günümüze Türk Kadınının İktisadî Hayattaki Yeri. İstanbul: İTO Yayınları.
Yalçın, H. (2019). Cumhuriyet Dönemi Kadın İmajı İnşası (1928-1938). (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi/ Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara.
Yanar, İ. (1996). Tanzimat Dönemi Eğitim Sistemi ve Yeniden Yapılanma Çabaları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
Yılmaz, A. (2004). Türk Kültüründe Kadın. Milli Folklor, (61), 111-123.