Okul Öncesi Öykü Kitaplarında Yer Alan Deyimler ve Çocukların Bu Deyimlere İlişkin Algılarının Resimleri Aracılığıyla İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı, erken çocukluk dönemi resimli çocuk hikâye kitaplarında yer alan deyimlerin neler olduğu ve okul öncesi çocuklarının bu deyimleri nasıl algıladıklarını çizdikleri resimler ile incelemektir. Nitel modelde desenlenen bu araştırma iki aşamadan oluşmaktadır. Çalışmanın ilk aşamasında, 3-6 yaş resimli çocuk kitaplarındaki deyimler içerik analizi; ikinci aşamasında ise çocukların deyimlere ilişkin resimleri betimsel analiz yoluyla incelenmiştir. Araştırmanın çalışma materyalini, Ankara Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi çocuk bölümünde yer alan 354 kitap; çalışma grubunu ise 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Ankara ili Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı bağımsız bir anaokuluna devam eden beş-altı yaş grubu 19 çocuk oluşturmaktadır. İlk aşamada içerik analizi yapılarak kitaplardaki deyimler belirlenmiştir. İkinci aşamada kura yoluyla üç deyim seçilmiş, bu deyimlerin yer aldığı üç kitap çocuklara okunmuş, çocuklardan kitapta geçen deyimlerden anladıklarını çizmeleri istenmiştir. Çalışmanın sonucunda, incelenen kitaplardan 121’inde deyim olduğu saptanmıştır. Çocukların deyimleri anlamada zorluk çektiği, çizdikleri resimlerde okunan resimlerini çizerken öykü kitabının resimlerinden ve deyimin cümlede geçen açıklamasından etkilendikleri görülmüştür. Buna göre, çocuk kitaplarında geçen deyimlerin anlamlarını açıklayan ifadelere yer verilmeli ve kitaplardaki resimler deyimlerin anlamlarını destekleyen nitelikte olmalıdır. Öykü kitaplarında deyimlerin sınırlı tutulması, çocukların bilişsel seviyeleri dikkate alınarak günlük hayatta karşılaşabileceği deyimlere yer verilmesi önemlidir. Hazırlanan kitapların çocuk edebiyatı, okul öncesi eğitimi ile çocuk gelişimi ve eğitimi alanı uzmanlarının kontrolünden geçmesi yararlı olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Çocuk kitapları, deyimler, çocuk resimleri

Idioms in Children’s Picture Book and the Investigation of Children’s Perception of These Idioms Through Their Drawings

Problem Statement: 1-Which idioms are included in preschool children's books? 2-How do preschool children reflect the idioms in the examined books to their drawings? Purpose of the Study: The purpose of this study is to examine what idioms in children's story books and how preschool children perceive idioms. Method(s): This research, which is designed in qualitative model, consists of two stages. In the first stage of this study, content analysis of 3-6 age children's books; in the second stage, the drawings of children were examined through descriptive analysis. The study material consisted of 354 books in the Child Department of Ankara Adnan Ötüken Provincial Public Library and the study group consisted of five and six years old 19 children attending a preeschool in Ankara, Turkey in the 2017-2018 academic year. In the first stage, content analysis was made and the expressions in the books were determined. In the second stage, three idioms were chosen by lot, three books containing these idioms were read to the children and children were asked to draw what they understood from this idiom in the book. Findings and Discussions: In this study, it is stated that the idioms in daily life take place in the story books more frequently. For example, the highest frequency of falling asleep (f: 18), bored (f: 11) are common idioms used in daily conversations. In addition, unfrequently used idioms are often given in the sentence with their meaning. The use of idioms with their meaning contributes to the acquisition of new idioms into vocabulary for children (Pektaş, 2015).The author should pay attention to the language and style used in the book. The use of the language of daily life facilitates the acquisition of language (Tür & Turla, 1999). Therefore, children's books have an important place for children to be familiar with daily idioms at an early age. Conclusions and Recommendations: As a result, it is stated that 121 books embodied idioms. It is determined that children have difficulty in understanding idioms, while they draw their pictures, they are influenced by the pictures of the story book and the expression of the idioms in the sentence. With reference to these, expressions explaining the meaning of idioms in children's books should be included and the pictures in the books should support the meaning of idioms. It is important to keep the idioms limited in the story books and to include the idioms that children may encounter in daily life by considering their cognitive levels. It would be useful for the books to be checked by experts in the field of child literature, preschool education and child development and education.

Keywords:

Children’s picture book, idioms, child drawings,

PDF

___

Aksoy, Ö. A., (2013). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 2/Deyimler Sözlüğü, Ankara: İnkılap Kitabevi.
Atalay, Y., (1999). Çocuk Ruh Sağlığı. İstanbul: Remzi Yayınları.
Bağcı, H., (2010). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin atasözleri ve deyimleri algılama düzeyleri, Türklük Bilimi Araştırmaları 17, 91-110.
Bedir Erişti, S. D. (2016). Görsel Araştırma Yöntemleri Teori, Uygulama ve Örnek. Ankara: Pegem.
Berk, L., (2013). Çocuk Gelişimi, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Creswell, J. W. (2015). Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları Araştırma Deseni. (Çev. Ed. Selçuk Beşir Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
Çocuk, H.E., (2012). Öğretmen adaylarının deyimleri anlamsal açıdan tahmin edilebilirlikleri: Mersin üniversitesi örneği, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 46-55.
Davido, R. (2014): Çocuğunuzu Resimlerinden Keşfedin. İstanbul: Kuraldışı Yayıncılık
Demircan C., (2006). TÜBİTAK Çocuk Kitaplığı Dizisindeki Kitapların Dış Yapısal ve İç Yapısal Olarak İncelenmesi, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 12-27.
Ekşi, A. (1999). Ben Hasta Değilim. Ankara: Nobel Tıp Kitabevleri.
Gibbs, R. W., (1991). Semantic analyzability in children’s understanding of idioms. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 34(3), 613-620.
Glesne, C. (2013). Nitel Araştırmaya Giriş. (Çev. Ed. Ali Ersoy-Pelin Yalçınoğlu). Ankara: Anı.
Gönen M., Uludağ G., Tanrıbuyurdu, E.F. & Tüfekçi, E., (2014). 0-3 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının özelliklerinin incelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 126-139.
Halmatov, S. (2015). Çocuk Resimleri Analizi ve Psikolojik Resim Testleri. Ankara: Pegem.
İşeri, K., (2010). Türk üniversite öğrencilerinin deyim tahmin etme durumları, Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 385-405.
Körükçü, Ö., (2012). Okul öncesi eğitime yönelik resimli çocuk kitaplarında bulunması gereken temel özellikler açısından incelenmesi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 243-254.
Malchiodi, C. (2005). Çocukların Resimlerini Anlamak. (Çev. Tülin Yurtbay). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
Mayring, P., (2011). Nitel Sosyal Araştırmaya Giriş. (Çev. Adnan Gümüş, M. Sezai Durgun). Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
Miles, B. M., & Huberman, A.M., (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Source Book. London: SAGE.
Neuman, W. L. (2012). Toplumsal araştırma yöntemleri (I.-II. Cilt). (S. Özge, Çev.). Ankara: Yayınodası.
Oğuzkan, F. (2006). Çocuk edebiyatı: yerli ve yabancı yazarlardan örneklerle. Ankara: Anı yayıncılık.
Önel G., (2008). İlköğretim 6,7,8. sınıf öğrencilerin atasözlerini algılama düzeyi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
Pektaş, D., (2015). Okul öncesi dönem resimli çocuk kitaplarındaki dil sanatlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Santrock, J. W. (2015). Yaşam Boyu Gelişim: Gelişim Psikolojisi. (Çev. Ed. Galip Yüksel). Ankara: Nobel.
Turan, F. & Ulutaş, İ. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki resimli öykü kitaplarının özellikleri ile öğretmenlerin bu kitapları kullanma durumlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 21-45.
Tür, G., & Turla, A. (1999). Okul Öncesinde Çocuk. Edebiyat ve Kitap, İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
Uysal H., (2015). Çocuk Dilinde Deyimlerin Anlamlandırılması ve Öntürlük Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Yavuzer, H. (2012). Resimleriyle Çocuk, Resimleriyle Çocuğu Tanıma. İstanbul: Remzi.
Yıldırım, A., & Şimşek, H., (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.