Beishenbek TOKTOGULOV, Aikanysh ESHNAZAROVA

Bağımsızlık Sonrası Dönemde İç ve Dış Göçün Bişkek Kentinde Ortaya Çıkan Mekânsal Ayrışma Üzerindeki Etkileri

Bağımsızlık sonrası Kırgızistan’da gerçekleşen sosyalist ekonomik sistemden liberal ekonomik sisteme geçiş süreci, ülkedeki tarımsal ve kolektif işletmelerin kapanması, kırsal alandaki toprak kıtlığı ve işsizlik ülkede iç ve dış göçü tetiklemiştir. Bazı insanlar iş bulma umuduyla Rusya’ya göç ederken, ülke içinde kalan insanlar için Bişkek göç merkezi haline gelmiştir. İç göçle artan kent nüfusunun konut ihtiyaçlarının karşılanmaması sonucu Bişkek çevresi gecekondulaşırken, belli bir kesim ise dış göçmenler tarafından aktarılan dövizlerle aldıkları ayrıcalıklı konutlara taşınmaktadır. Bu gelişmeler Sovyet Birliği’nin dağılmasının ardından Bişkek kentinin kentsel alanlarının büyük bir değişime uğrayarak yeniden şekillenmesine neden olmuş ve mekânsal ayrışmayı kaçınılmaz hale getirmiştir. Sosyalizm sonrası ortaya çıkan yoksul mahallelerin yanı sıra yeni elit yerleşim alanları Bişkek kentindeki mekânsal ayrışmanın en belirgin örnekleridir. Bu bağlamda göç hareketlerinin göç eden birey üzerinde etkisi olduğu kadar göç alan kentsel alanın değişim ve dönüşüm süreci üzerinde de önemli etkileri olduğu ortaya çıkmıştır. Bu çalışmanın amacı bağımsızlık sonrası Kırgızistan’ın benimsediği neo-liberal politikalar sonucu gerçekleşen iç ve dış göçün ülkenin sanayi ve kültür merkezi olan Bişkek kentinde ortaya çıkan mekânsal ayrışma üzerindeki etkilerini incelemektir.

Anahtar Kelimeler:

Mekânsal Ayrışma, İç Göç, Dış Göç, Bişkek Kenti

The Effects of Internal and External Migration on the Spatial Segregation in Bishkek in the Post-Independence Period

The transition from the socialist economic system to the liberal economic system in post-independence Kyrgyzstan, the closure of agricultural and collective enterprises in the country, land scarcity and unemployment in rural areas has triggered internal and external migration in the country. While some people migrated to Russia to find jobs, Bishkek has become a migration center for the people staying in the country. While slums arose around Bishkek as a result of the failure to meet the housing needs of the population increasing due to internal migration, a certain segment of people move to privileged residences bought with the remittances transferred by immigrants. These developments caused the urban areas of the city of Bishkek to change and reshape after the collapse of the Soviet Union and made spatial segregation inevitable. Along with the poor districts that emerged after socialism, the new elite “enclaves” are the most prominent examples of spatial segregation in Bishkek. In this context, it is obvious that migration movements, as they affect the individual, have important effects on the change and transformation process of the structure of the urban area. The purpose of this study is to investigate the effects of internal and external migration, which emerged as a result of neo-liberal policies adopted by post-independence Kyrgyzstan, on the spatial segregation in Bishkek, the industrial and cultural center.

Keywords:

Spatial Segregation, Internal Migration, External Migration, Bishkek,

PDF

___

Abazov, R. (1999), Economic Migration In Post-Soviet Central Asia: The Case Of Kyrgyzstan, Post-Communist Economies, 11(2), s.237-252.
Altımışova, Z. (2013), 1930’lu Yıllarda Kırgızistan’dan Çin’e Göç Hareketleri, Turkish Studies, 8(11), s.17-29.
Aytaç, Ö. (2013), Kent Mekânları ve Kimlik/Farklılık Sorunu, İdealkent, 9, s.138-169.
Bayraktutan, Y., Akbulut, F. ve Özbilgin, M. (2016), Mekânsal Ayrışma-İktisadi Dinamikleri ve Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme, Uluslararası Sosyal Araştırma Dergisi, 9(43), s.1669-1682.
Beşirli, H. (2011), Kırgızistan’ın Sosyo-Ekonomik Ve Sosyo-Kültürel Yapısı, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15, s.313-331.
Castels, S ve Miller, J. M. (2008), Göçler Çağı Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri (Çev.: B. U. Bal ve İ. Akbulut), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Cohen, J.H. (2019), Göçmen Dövizlerinin Etkileri ve Göç: Kuramsal Önermeler ve Fırsatlar, (Çev.: T. Bilecen), Göç Dergisi, 6(2), s.119-150.
Ergeshkyzy, A. (2018), Bağımsızlık Sonrası Kırgızistan’dan Göç ve Göçmen Sorunları, Gelecek Vizyonlar Dergisi, 2(2), s.39-48.
Erhan, S. (1996), Göç ve Kimlik, İçinde. II. Ulusal Sosyoloji Kongresi Toplum ve Göç, (231-242). Mersin: Sosyoloji Derneği Yayınları.
Es, M. (2010), 21. Yüzyıl Kentlerinde Göçlere Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Mekânsal ve Sosyal Ayrımlaşma Olgusu, (Ed.:, E. Karakurt Tosun), Mekân, Kültür ve Yönetim Perspektifinde 21. Yüzyıl Kentleri, s. 77-138, Bursa: Ekin Kitapevi.
Flynn, M. ve Koshmarskaya, N. (2012), Exploring “North” And “South” In Post-Soviet Bishkek: Discourses And Perceptions Of Rural-Urban Migration, Nationalities Papers, 40(3), s.453-471.
Fowkes, B. (1997), The Disintegration of the Soviet Union, UK Palgrave Macmillan.
Güleç Çolak, S. (2017), Mekân-Kimlik Etkileşimi: Kavramsal ve Kuramsal Bir Bakış, Manas Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), s.13-37.
Hatcher, C. (2011), Making Citizens Legible: Legacies of Population Registration Systems in Post-Socialist Cities, Working Paper for the Social Research Centre, University of Zürich, Switzerland.
INS Resource Information Center, (1993), Kyrgyzstan: Political Conditions In The Post-Soviet Era, Washington D. C., http://hrlibrary.umn.edu/ins/kyrgyz93.pdf, (Erişim Tarihi: 09.06.2020).
IOM. (2020), World Migration Report 2020, Geneva: IOM. https://publications.iom.int/system/files/pdf/wmr_2020.pdf (Erişim Tarihi: 19.05.2020).
Kalaycıoğlu, S., Çelik, K., Çelen, Ü. ve Türkyılmaz, S. (2010), Temsili Bir Örneklemde Sosyo- Ekonomik Statü (Ses) Ölçüm Aracı Geliştirilmesi: Ankara Kent Merkezi Örneği, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 13(1), s.182-220.
Kasmalieva, D. (2015), Особенности Процесса Урбанизации Города Бишкек (Bişkek kentinin kentleşme sürecinin özellikleri), Известия Вузов Кыргызстана, 8, s. 52-54.
Kırgız Cumhuriyeti Ulusal İstatistik Komitesi. (2008), Миграция (Göç), Bişkek: KCUİK, http://www.stat.kg/ru/gorod-bishkek/ (Erişim Tarihi: 22.05.2020).
Kırgız Cumhuriyeti Ulusal İstatistik Komitesi. (2019), Менчик Формалары, Жайгашкан Жери Жана Аймактар Боюнча Турак Жай Фонду (Mülkiyet biçimine, konumuna ve bölgeye göre konut.), Bişkek: KCUİK, http://www.stat.kg/kg/statistics/zhilishnyj-fond/ (Erişim Tarihi: 22.05.2020).
Kırgız Cumhuriyeti Ulusal İstatistik Komitesi. (2019), Орточо Айлык Эмгек Акы (Ortalama maaş), Bişkek: KCUİK, http://www.stat.kg/kg/opendata/category/112/ (Erişim Tarihi: 23.04.2020).
Kırgız Cumhuriyeti Ulusal İstatistik Komitesi. (2019), Улуттук Эсептер (Ulusal hesaplar), Bişkek: KCUİK, http://www.stat.kg/kg/statistics/nacionalnye-scheta/ (Erişim Tarihi: 01.06.2020).
Kırgız Cumhuriyeti Ulusal İstatistik Komitesi. (2020), Численность Постоянного Населения По Территории На Начало 2020 (2020’nin başında bölgelere göre yerleşik nüfus), Bişkek: KCUİK. http://www.stat.kg/kg/statistics/naselenie/ (Erişim Tarihi: 29.05.2020).
Kırgız Cumhuriyeti Hükümetine Bağlı Göç Servisi (KCHBGS). (2018), Статистика (İstatistik), Bişkek: KCHBGS. http://ssm.gov.kg/полезная-информация/статистика/ (Erişim Tarihi: 20.05.2020).
Kostyukova, I. (1994), The Towns Of Kyrgyzstan Change Their Faces: Rural-Urban Migrants In Bishkek, Central Asian Survey, 13(3), s.425-434.
Massey, D. S., Arango, J., Hugo, G., Kouaouci, A., Pellegrino, A. ve Taylor, E. (1999), Worlds in Motion: Understanding International Migration at the End of the Millennium, New York: Oxford Univeristy Press.
Massey, D. S., Rothwell, J. ve Domina T. (2009), The Changing Based Of Segregation In The United States, The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 626(1).
Medvedkov, Y. ve Medvedkov. O. (2007), Upscale Housing In Post-Soviet Moscow And Its Environs. (Ed.:, K. Stanilov), The Post-Socialist City, s.245-265, Dordrecht: Springer.
Mutlu, E. ve Varol, Ç. (2017), Sosyo-Ekonomik Farklılaşma Ve Mekânsal Ayrışma: Bursa Metropoliten Alanı Analizi, Megaron,12 (1), s.87-105.
Nasritdinov, E. (2016), Pros And Cons Of Migration In Kyrgyzstan, www.academia.edu/4371887/Migration_in_Kyrgyzstan_-_Pros_and_Cons (Erişim Tarihi: 15.03.2020).
Ulusal Stratejik Araştırma Enstitüsü (USAE). (2018), Кыргызстан: Кенейтилген Миграциялык Профил 2015-2018 (Kırgızistan: genişletilmiş göç profili 2015-2018), Национальный Институт Стратегических Иследовании, IOM: Kyrgyztstan. https://iom.kg/wp-content/uploads/2011/07/Migration-Profile-2018-in-Kyrgyz.pdf (Erişim Tarihi: 15.03.2020).
Sanghera, B., Satybaldieva, E., Rodionov, A., Serikzhanova, S., Choibekov, N. ve Sultanmuratova, K. (2012), Illegal Settlements And City Registration In Kyrgyzstan And Kazakhstan: Implications For Legal Empowerment, Politics, And Ethnic Tensions, Open Society Foundations, 5, 4-51.
Schuler. M. (2007), Migration Patterns Of The Population in Kyrgyzstan. Espace, Populations, Societies, 1, 73-89.
Schröder, P. (2010), “Urbanizing” Bishkek: Interrelations Of Boundaries, Migration, Group Size And Opportunity Structure, Central Asian Survey, 29(4), 453-467.
Soja, E.W. (2009), The City and Spatial Justice, Spatial Justice, s.1-5.
Sputnik.kg. (2019), Үйдүн эң арзаны кайда сатылат? Кыргызстандыктар үчүн рейтинг (En ucuz evler nerede satılır? Kırgızistanlılar için puan), 13 Haziran 2019, https://sputnik.kg/infographics/20190613/1044678225/kyrgyzstanda-satylgan-ehn-arzan-batirler.html (Erişim Tarihi: 26.04.2020).
StanTV. (2008), Два Мира В Одной Параллельной Плоскости (Bir paralel düzlemde iki dünya), 8 Nisan 2008 http://www.stan.tv/news/5366/ (Erişim Tarihi: 19.05.2020).
StanTV. (2010), Открытая Трасса Взамен На Электричество (Elektrik karşılığında açık yol), 1 Kasım 2010. http://www.stan.tv/news/ 18023/ (Erişim Tarihi: 19.05.2020).
Super.kg. (2014), Элчи: “Кыргызстандагы Турак Үйлөр Мигранттардын Акча Каражаттарына Курулуп Жатат” (Elçi: “Kırgızistan’daki konutlar göçmenlerin parasıyla inşa ediliyor”). https://www.super.kg/kabar/news/76463/ (Erişim Tarihi: 21.05.2020).
Sykora, L. (2009), New Socio-Spatial Formations: Places Of Residential Segregation And Separation In Czechia. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 100(4), 417-435.
Şentürk, Ü. (2014), Mekân Sadece Mekân Değildir: Kentsel Mekânın Yeni Tezahürleri, Doğu Batı Dergisi, 85-106.
Toktogulov, B. ve Karamatov, O. (2018), Kırgızistan, (Ed.:, A. Ç. Yaldız ve M. Yılmaz), Bağımsızlıklarının Yirmi Yedinci Yılında Türk Cumhuriyetleri, s. 197-282, Ankara: Ahmet Yesevi Mütevelli Heyet Başkanlığı.
Tutar, H. (2005), Kırgızistan’daki Son Gelişmeler Üzerine Bir Değerlendirme, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (3), 169-182.
Tümtaş, M. S. ve Ergun, C. (2016), Göçün Toplumsal Ve Mekânsal Yapı Üzerindeki Etkileri, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(4), 1347-1359.
Türk Dil Kurumu. (2020), Türk Dil Kurumu Sözlükleri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayını.
World Bank Group. (2018), Migration and Remittances: Recent Developments And Outlook, Migration and Development Brief 30, 1-31.
The World Bank. (2020), World Development Indicators, https://databank.worldbank.org/reports.aspx?source=2&country=KGZ (Erişim Tarihi: 22.06.2020).
Yıldız, M. Z. ve Alaeddinoğlu, F. (2011), Küreselleşme Çağında Değişen Mekân Algılayışları, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 845-862.
Yüceşahin, M. M. ve Tuysuz, S. (2011), Ankara Kentinde Sosyo-Mekânsal Farklılaşmanın Örüntüleri: Ampirik Bir Analiz, Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(2), 159-188.
24.Kg. (2011), Ни Поехать, Ни Проити (Ne sür ne de geç), Haziran 2011, http://www.24kg.org/community/print:page,1,75508- ne-proexat-ne-projtihellip.html (Erişim Tarihi: 09.05.2020).
Ош шаамы. (2015), Ошто Жер Кымбаттап, Уйлор Арзандады (Oşta arsa pahalılaştı, evler ucuzladı), 12 Kasım 2015. http://oshshamy.kg/index.php/kg/component/k2/item/111-oshto-zher-kymbattap-jl-r-arzandady (Erişim Tarihi: 26.04.2020).