Türkiye Kağıt Sanayisinde Selüloz İthalatı: Eşbütünleşme için Artırılmış Otoregresif Dağıtılmış Gecikmeli (ARDL) Model ile Sınır Testi Yaklaşımı

Bu çalışmada, imalat sanayi dallarından kâğıt ürünleri sanayisinde, kritik bir girdi konumunda olan, selüloz (kâğıt hamuru) ithalatını etkileyen bazı makro ekonomik değişkenlerle aralarındaki ilişki araştırılmıştır. Bu amaçla, Türkiye’de, 1994-2020 yıllarına arasındaki döviz kuru, selüloz üretici fiyat endeksi ve kişi başına düşen milli gelir değişkenlerinin selüloz ithalatına olan kısa ve uzun dönemli etkileri Eşbütünleşme için Artırılmış Otoregresif Dağıtılmış Gecikmeli (ARDL) Model ile analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, uzun dönemde selüloz üretici fiyatları ve kişi başına düşen milli gelir değişkenlerindeki artışların selüloz ithalatını arttırdığı, döviz kurundaki artışların ise azaltıcı bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Hata düzeltme modeli sonuçları, kısa dönemde ortaya çıkan şokların 2,7 yıl sonra uzun dönemde dengeye geldiğini göstermiştir. Elde edilen bulgular, Türkiye’de kağıt sanayisindeki öne çıkan sorunları ortaya koyması nedeniyle literatüre katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kağıt Ürünleri, ARDL Sınır Testi, Türkiye'de Selüloz İthalatı, Kağıt Sanayii

Pulp Import in Turkish Paper Industry: An Augmented Autoregressive Distributed Lag Bounds Test (ARDL) Model for Cointegration

This study investigates the relationship between certain macroeconomic variables and the import of pulp, which is a critical input in the paper products industry, among manufacturing sectors. For this purpose, the short and long-term effects of exchange rates, pulp producer price index, and per capita income variables in Turkey between 1994 and 2020 on pulp imports were analyzed using the Augmented Autoregressive Distributed Lag Bounds Test (ARDL) model for cointegration. According to the results obtained, it has been found that increases in pulp producer prices and per capita income in the long term increase pulp imports, while increases in the exchange rate have a reducing effect. Error correction model results indicate that shocks in the short term reach equilibrium in the long term after approximately 2.7 years. The findings contribute to the literature by shedding light on prominent issues in the paper industry in Turkey.

Keywords:

Paper Products, ARDL Bounds Test, Pulp Import in Turkey, Paper Industry,

PDF

___

ABADIR, K. M. ve TAYLOR, A. M. R. (1999). "On the Definitions of (Co-)Integration". Journal of Time Series Analysis, 20: 129-137.
ADIGÜZEL, M. (2018). Türkiye Kağıt Sektörü ve Rekabet Gücünün Değerlendirilmesi. İstanbul Kalkınma Ajansı, İstanbul.
AKAY, Ö. (2019). "Kağıt ve Kağıt Ürünleri Üretimi ve Gayri Safi Yurt içi Hasılanın Elektrik Enerjisi Tüketimine Etkisi". Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23 (3): 1006-1012 .
AKYÜZ, K. C. (2006), “Avrupa Birliği Sürecinde Türkiye Orman Ürünleri Sanayinin Rekabet Düzeyi”, ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 8(9): 83-94.
AKYÜZ, K. C., YILDIRIM, İ. ve BALABAN, Y. (2015). "Kağıt Ürünlei Sektöründe Yer Alan Firmaların Veri Zarflama Analizi Yardımıyla Etkinliklerinin Ölçümü", Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 7(14): 23-38.
AVALAPATI, J. R., ADAMOWICZ, W. L. ve LUCKERT, M. K. (1997). "A Cointegration Analysis of Canadian Wood Pulp Prices". American Journal of Agricultural Economics, 79(3): 975-986.
BERG, P. ve LINGQVIST, O. (2019). Pulp, Paper, and Packaging in the Next Decade: Transformational Change. McKinsey Co. Pap. For. Prod. Pract, 11.
BİLİŞİK, M. T. (2020). "Kağıt İmalat Sektöründe Tedarikçi Seçiminde Analitik Ağ Süreci Yöntemi". Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35): 582-599.
BLANCO, A., NEGRO, C., MONTE, M.C., FUENTE, H. ve TIJERO, J. (2004). "The Challenges of Sustainable Papermaking". Environ. Sci. Technol. 38(21): 414A–420A.
BUONGIORNO, J. ve GILLESS, J. K. (1980). "Effects of Input Costs, Economies of Scale, and Technological Change on International Pulp and Paper Prices". Forest Science, 26(2): 261-275.
EREN, O. ve GÜRBÜZ, A. O. (2020). "Türkiye'nin Seçilmiş Ülkeler ile Olan Dış Ticaretinin Belirleyicileri Ve Reel Döviz Kuru İle İlişkisi: Ekonometrik Bir Analiz". Maliye Finans Yaziları, 114: 295-326.
EZEUDU, O. B., AGUMWAMBA, J. C., EZEASOR, I. C. ve MADU, C. N. (2019). "Sustainable Production and Consumption of Paper and Paper Products in Nigeria: A Review. Resources", 8(53): 1-23.
FAO, Food and Agriculture Organization, Forestry Production and Trade, https://www.fao.org/faostat/en/#data/FO, 22.08.2022.
GAVCAR, E., ŞEN, S. ve AYTEKİN, A. (1999). "Türkiye’de Kullanılan Kağıt-Karton Türlerinin Talep Tahminlerinin Belirlenmesi", Tr. J. of Agriculture and Forestry, 23: 203-211.
GAZETE RÜZGARLI, https://www.gazeteruzgarli.com/kagit-fiyatlari-iki-yilda-dort-katina-cikti/, 18.10.2022.
GÖRÜCÜ, Ö. , TOLUNAY, A. , GÜNEŞ, Y. ve TOPÇU, P. (2020). "Endüstriyel Plantasyonlar ve Orman Ürünleri Endüstrisi" . Bartın Orman Fakültesi Dergisi , 22 (3): 939-952
GRANGER, C. W. J. ve NEWBOLD, P. (1986). Forecasting Economic Time Series, 2nd Edition, Academic Press INC, San Diego, California.
GUJARATI, D. N. ve PORTER, D. C. (2009). Basic Econometrics, 5th Edition, McGraw-Hill, New York.
GÜMÜŞSOY, F. G. (2021). "Kuru Soğan Üretimi ve Fiyat İlişkisinin ARDL Sınır Testi ve Almon Modeli ile Tespit Edilmesi: Örümcek Ağı Teoremi". Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 4(1): 37-55.
HANNINEN, R. ve TOPPINEN, A. (1999)." Long-Run Price Effects of Exchange Rate Changes in Finnish Pulp and Paper Exports". Applied Economics, 31(8): 947-956.
HARRIS, R. I. D. (1995). Using Cointegration Analysis in Econometric Modelling, Prentice Hall, Harlow.
HATIRLI, S. ve DEMİRCAN, V. ve AKTAŞ, A. R. (2002). "Ayçiçek ve Soya Yağı İthalat Talebinin Analizi". Akdeniz University Journal of the Faculty of Agriculture, 15 (2): 71-79.
İSO (2018). Kağıt ve Kağıt Ürünleri İmalat Sanayi. İstanbul Sanayi Odası, İstanbul Sanayi Odası Meslek Komiteleri Sektör Stratejileri Projesi, İstanbul.
İZOLLUOĞLU, Z. (2019). Zaman Serileri Birim Kök Testleri ve bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Ekonometri Anabilim Dalı, Malatya.
KARACIER, O. (2000). "Türkiye Süt ve Süt Ürünleri İthal Talep Analizi". Turk. J. Agric. For, 24: 421-427.
KESİMOĞLU, S. (2010). Kağıt Sektöründe İhracatı Artırma Stratejileri. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Uluslararası İşletmecilik Bilim Dalı, İstanbul.
KOCABIYIK, T., AKSOY, E. ve TEKER, T. (2020). "Makroekonomik Değişkenlerin Park Mavera III Gayrimenkul Sertifikası Fiyatı Üzerine Etkisinin Toda-Yamamoto Analizi İle Keşfi". Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(21): 347-365.
KUNDAK, S. (2015). Türkiye’de İmalat Sanayinin İthalata Bağımlılığının Analizi. Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstütüsü, İktisat Anabilim Dalı, Afyon.
LAWAL, A. I., NWANJI, T. I., ASALEYE, A. Ve AHMED, V. (2016). “Economic Growth, Financial Development and Trade Openness in Nigeria: An Application of the ARDL Bound Testing Approach.” Cogent Economics and Finance 4(1): 1-15.
LI, H., MCCARTY, P., & URMANBETOVA, A. (2004). Industry Consolidation and Price-Cost Margins: Evidence from the Pulp and Paper Industry. Georgia: Center for Paper Business and Industry Studies (CPBIS), Georgia.
MCCARTHY, P., ve LEI, L. (2010). "Regional Demands for Pulp and Paper Products". Journal of Forest Economics, 16(2): 127-144.
MUNYAR, V., Hürriyet Gazetesi, "Yerli selüloz-kâğıda endüstriyel orman ve 1 milyar dolar gerekiyor", https://hurriyet.com.tr/, 22.08.2022.
MUSHTAQ, R. (2011). "Augmented Dickey Fuller Test". Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=1911068 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1911068.
NARAYAN, P. K .ve SMYTH, R. (2005). "Trade Liberalization and Economic Growth in Fiji. An Empirical Assessment Using the ARDL Approach. , Journal of the Asia Pacific Economy, 10(1): 96-115.
NARAYAN, P. K .ve SMYTH, R. (2006). "What Determines Migration Flows from Low-Income to High-Income Countries? An Empirical Investigation of Fiji-US Migration 1972–2001". Contemporary Economic Policy, 24(2): 332-342.
NARAYAN, P. K. (2004). "Fiji's Tourism Demand: the ARDL Approach to Cointegration". Tourism Economics, 10(2): 193-206.
NARAYAN, P. K. (2005). "The Saving and Investment Nexus for China: Evidence from Cointegration Tests". Applied Economics, 37(17): 1979-1990.
ÖZCAN, B. (2017). ARDL Model Bounds Test Approach: The Case of Turkey. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilmleri Enstütüsü, İstatistik Anabilim Dalı, Ankara.
PARAJULI, R. (2021). "Wood Pellets Versus Pulp and Paper: Quantifying the Impacts of Wood Pellets on the Pulpwood Markets in the Southeastern United States". Journal of Cleaner Production, 317: 1-10, 128384.
PATA, U. K., YURTKURAN, S. ve KALÇA, A. (2016). “Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı”, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(2): ss. 255-271.
PESARAN, M. H., SHIN, Y. ve SMITH, R. J. (2001). "Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships". Journal of Applied Econometrics 16: 289-326.
PHILLPS, P. C. ve PERRON, P. (1988). "Testing for a Unit Root in Time Series Regression". Biometrika, 75(2): 335-346.
POYRAZ, B. (2020). Türkiye Kağıt Sektörünün Dışa Bağımlılığı ve Hammadde Tedarikinin Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyasaet Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Ekonomi ve Yönetim Bilim Dalı, İstanbul.
RAJARATHINAM, A ve SUBHA, S. S. (2021). "The Interaction Between Area and Production of Food Grain Crops in India: An Empirical Evidence from ADRL Bounds Test Cointegration". Research Square: 1-17, DOI: 10.21203/rs.3.rs-640183/v1.
SAKARYA,S ve CANLI, Ş. (2011). Kağıt-Karton Sektör Raporu, Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri.
SANDALCILAR, A.R. (2012). "Türkiye'de Kağıt Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi". Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(2): 1-15.
SARI, A. (2010). "Döviz Kuru Oynaklığının İthalata Etkileri: Türkiye Örneği". İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 11(1): 31 – 44.
SINGH, B.K. ve NAUTIYAL, J.C. (1984). "Factors Affecting Canadian Pulp and Paper Prices". Canadian Journal of Forest Research 14: 683–691.
SÜNBÜL, E. (2021). "Dış Ticaret Hacmi ve Döviz Kuru İlişkisinin ARDL Sınır Testi ile Analizi (Türkiye Örneği)". Journal of Banking and Financial Research, 8(1): 1-16.
T.C. SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI (2021). Kağıt Sektörü Raporu. Sanayi Genel Müdürlüğü, Sektörel Raporlar ve Analizler Serisi.
TCMB, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS), Fiyat Endeksi, https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket, 22.08.2022.
TCMB, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS), Kurlar-Reel Efektif Döviz Kuru-Yİ Üfe Bazlı, https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket, 22.08.2022.
TUTUEANU, G. (2015). "Measuring the Influence of the J-curve Effect on Trade in Romanian Forest Products". Ecoforum Journal, 4(1): 276-283.
USLU, H. (2018). "Türkiye'de Döviz Kuru ve Faiz Oranının Dış Ticaret Üzerine Etkileri: Yapısal Kırılmalı Bir Analiz". Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 3(3): 311-334.
WB, World Bank, GDP, PPP (Current International Dollar), https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.PP.CD, 22.08.2022.
YAKUT, A. (2012). "Geri Dönüştürülebilir Kullanılmış Kağıttan Yeni Kağıt Üretiminin İrdelenmesi", Tesisat Mühendisliği, 127: 68-75.