Murathan KEHA

DÜĞÜNLERDE YAŞANAN OLUMSUZLUKLARA KARŞI OSMANLI DEVLETİ'NİN ALMAYA ÇALIŞTIĞI TEDBİRLER

Pek çok toplumsal olayda olduğu gibi düğün merasimlerinde de şekillendirici unsur, o toplumun sahip olduğu örf, adet ve geleneklerdir. Yapılan düğün merasimlerinde insanlar yaşadıkları mutluluklarını, sevinç ve neşelerini çevreleriyle ve yakınlarıyla paylaşmak isterler. Bu amaçla insanlar davet edilir, bir araya toplanılır ve yaşanan mutluluk beraberce kutlanır. Kutlamalar esnasında düzenlenen eğlenceler de insanların, sevinç, neşe ve coşkusunu arttırır. Tüm bunlar yapılırken arzu edilen şey, yaşanan mutluluğun daim olması ve herhangi bir olumsuzluk yaşanmamasıdır.19. yüzyılda yapılan düğünlerde Devlet yaşanan veya yaşanması muhtemel her türlü olumsuzluğa karşı her zaman duyarlı bir tavır sergilemiş, gerekli mercilere emirler göndererek herkesi tedbirli olmaya çağırmış ve bu tip olaylara karşı tedbirsiz veya duyarsız davrananları da cezalandıracağını her vesileyle belirtmiştir. Ancak alınan pek çok tedbire ve gönderilen emirnamelere rağmen olumsuzluklar yaşanmaya devam etmiştir. Bazen düğün törenleri esnasında silahlar çekilmiş, havaya veya sağa sola rastgele ateş edilmiş ve açılan bu ateş sonucunda kazayla birileri yaralanmış veya can kayıpları yaşanmıştır. Yahut düğün için toplanılan ev, toplanan kişilerin ağırlığına dayanamayıp, çökmüş ve insanların düğün için geldikleri evden cenazeleri çıkmıştır.Bu çalışmada gerek şehir merkezleri gerekse taşrada olsun, 19. yüzyılda Osmanlı toplumunda yapılan düğün merasimlerinde yaşanan bu tür olumsuzluklar ve bunlara karşı devletin aldığı veya almaya çalıştığı tedbirler ele alınmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede gerek yaşanan olumsuzlukların gerekse alınan tedbirlerin ortaya konulması için Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan ilgili belge ve evraklar referans alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Düğün, Çökme, silah atma

PDF

___

4.1. Arşiv Kaynakları
Hat (Hatt-ı Hümayun): 1403-56736, 29 Zilhicce 1208 (28 Temmuz 1794).
A. MKT. UM. (Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayat Evrakı): 9-90, 19 Rebiülahir 1266 (4 Mart 1850); 13-26, 9 Cemaziyelahir 1266 (24 Nisan 1850); 242-18, 29 Şevval 1272 (3 Temmuz 1856); 242-38, 1 Zilkade 1272 (4 Temmuz 1856); 248-23, 13 Zilhicce 1272 (15 Ağustos 1856); 284-57, 19 Şevval 1273 (12 Haziran 1857).
DH.MKT (Dahiliye Nezâreti Mektubî Kalemi): 2220-37, 29 Safer 1317 (7 Temmuz 1899).
İ.DH. (İrade Dâhiliye): 267-16657, 11 Cemaziyelevvel 1269 (20 Şubat 1853).
ŞD. (Şura-yı Devlet): 2618-41, 4 Zilhicce 1310 (18 Haziran 1893).
Y.A..HUS. (Yıldız Sadaret Hususi Maruzat Evrakı): 275-105, 25 Zilkade 1310 (10 Haziran 1893); 350-50, 7 Zilkade 1313 (20 Nisan 1896).
Y..EE..KP.. (Yıldız Sadrazam Kamil Paşa Evrakı): 9-870, 10 Rebiulevvel 1317 (18 Temmuz 1899).
4.2. Süreli Yayınlar
Takvim-i Vekayi, Def’a 250, 6 Muharrem 1259 (7 Şubat 1843).
Takvim-i Vekayi, Def’a 424, 11 Cemaziyelahir 1266 (24 Nisan 1850).
4.3. Kitaplar
Karakoç, S. (2006). Külliyât-ı Kavânîn, Yay.Haz., M.Akif Aydın, C.I. Ankara: TTK.
Koşay, H.Z. (1944). Türkiye Türk Düğünleri Üzerine Mukayeseli Malzeme. Ankara: Maarif Matbaası.
4.4. Makaleler
Aydemir, A. (2013). Türk Dünyasında Bazı Düğün Terimleri ve ‘Al Duvak’ Geleneği Üzerine. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8/9: 619-655.
Dönmez, İ.K. (2007). Örf. DİA, 34: 87-93.
Karaman, H. (1988). Âdet. DİA, 1: 369-373.
Yaran, R. (1994). Düğün. DİA, 10: 15-16.