Türk Futbolunda Seyircilerin Video Yardımcı Hakem (VAR) Uygulamasına Bakış Açılarının İncelenmesi.

Öz Bu çalışmada, futbol seyircilerinin Video Yardımcı Hakem (VAR) uygulamasına bakış açıları farklı değişkenlere göre incelendi. VAR uygulaması, yakın zamanda Türk futbolunda kendini gösteren ve varlığını kanıtlamaya çalışan, tüm spor ilgileri tarafından farklı değerlendirilir. Veri toplama yöntemi olarak; Kayhan, Bardakçı ve Caz (2020) tarafından geliştirilen “Türk Futbolunda Video Yardımcı Hakem (VAR) uygulamasına yönelik Tutum Ölçeği” kullanıldı. Ölçeğimiz; seyir zevki, adaleti sağlama, devamlılık, bilgi sağlama alt boyutlarından, toplam 20 maddeden ve 7’li likert tipi ölçek özelliklerinden oluşur. Veriler, normal dağılım gösterdiği için “Independent T Testi” ile “One-Way Anova” analizleriyle incelendi. Frekans analizi kullanılarak, 318 seyircinin her bir maddeye verdiği cevaplar yüzdelik oranlarıyla ifade edildi. Seyircilerin VAR uygulamasına yönelik tutumlarında; cinsiyete, yaşa ve eğitime göre anlamlı farklılıklar olduğu görüldü. Adaleti sağlama konusunda kadınlar erkeklerden daha yüksek puan alırken, VAR uygulamasının devamlılığı açısından 35-44 yaş aralığındaki seyirciler diğer yaş guruplarından daha yüksek puan aldı. Ayrıca adaleti sağlama ve uygulamanın devamlılığı konularında lisansüstü eğitime sahip katılımcıların, diğer eğitime sahip katılımcılardan daha yüksek puan aldığı tespit edildi. Sonuç olarak VAR uygulaması, seyircilerin çoğunluğuna göre seyir zevkini azalttığı, heyecanı sekteye uğrattığı, topun oyunda kalma süresini kısalttığı ve futbolcuların motivasyonunu düşürdüğü tespit edildi. Diğer taraftan, futbol kamuoyunun yeterli bilgiye sahip olduğu, uygulamanın adaleti sağladığı ve buna bağlı olarak VAR uygulamasının devam etmesi gerektiği sonucuna varıldı.

Anahtar Kelimeler:

Futbol, Hakem, Video Yardımcı Hakem (VAR)., Football, Referee, Video Assistant Referee (VAR).

Analysis Of The Video Assistant Referee (VAR) Perspectives Of The Viewers In Turkish Football

Abstract In this study, the perspectives of the football spectators on the Video Assistant Referee (VAR) application were examined according to different variables. The VAR application is evaluated differently by all sports interests, which have recently appeared in Turkish football and are trying to prove its existence. “The Video Assistant Referee (VAR) Attitude Scale in Turkish Football” was used as a data collection method developed by Kayhan, Bardakçı and Caz (2020). Our scale; it consists of the sub-dimensions of viewing pleasure, providing justice, continuity, providing information, it consists of a total of 20 items and 7-point likert type scale features. The data were analyzed with “Independent T Test” and “One-Way Anova” analyzes as they showed normal distribution. Using frequency analysis, the responses of 318 spectators to each item were expressed as percentages. In the attitudes of the audience towards the VAR application; there were significant differences according to gender, age and education. While women score higher than men on delivering justice, In terms of the continuity of the VAR application, the audience between the ages of 35-44 scored higher than the other age groups. In addition, it was determined that the participants with postgraduate education on ensuring justice and the continuity of the practice got higher scores than the participants with other education. As a result, VAR implementation, reduces the viewing pleasure compared to the majority of the audience, interrupted the excitement, shortens the ball's time in play and it was found that the motivation of the players decreased. On the other hand, football public has enough information, application ensures fairness and accordingly, it was concluded that VAR implementation should continue.

Keywords:

Football, Referee, Video Assistant Referee (VAR).,

PDF

___

Apaydın, A. (2000). Futbola giriş. Bursa: Akmat Akınoğlu Matbaacılık.
Aydın İ. (2003). Hakemlerin maç öncesi durumluk kaygı düzeylerinin karşılaştırılması ve bazı değişkenlerin durumluk kaygılarına etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Samsun. Bangsbo, S., ve Williams, A. M. 2003). Physiology of training. Reilly T. and Williams Marks. (Edt). United Kingdom: Science and Soccer. Routledge.
Başer, E. (1996). Futbolda psikoloji ve başarı. Ankara: Bağırgan Yayınevi.
BBC (2022, 10 Eylül). Video yardımcı hakem (var) sistemi nedir: uygulama Türkiye’de de başlıyor. Https://www.bbc.com/turkce/spor-45038263 adresinden 10 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır.
Cei, A. (1994). Hakemlik psikolojisi. (Çev. Ayşe Kin). Futbol Bilim ve Teknoloji Dergisi, 1 (1): 21-23.
Cengiz, R., ve Pulur, A. (2004). Hakemlerin fair play olaylarına bakış açıları. Celal Bayar Üniversitesi Spor Felsefesi ve Sosyal Bilimleri Sempozyumu, 17 (20).
Collina, P. (2004). Benim oyun kurallarım (GT Ünal Çev.). İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
Çalışkan, G., ve Göral, M. (2013). Antrenörün liderliği, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. 94-103
Çankaya, S., Saki, Ü., ve Taşmektepligil, M. Y. (2020). Var sisteminin 2018-2019 sezonu süper lig futbol maçlarına etkisinin değerlendirilmesi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 11 (2), 141-154.
Çırak, M. F. (2020). Dijital çağda dönüşen futbol ve futbol aktörleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Medipol Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Dal, İ. Y. (2004). Anadolu üniversitesi beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin bilişim teknolojisi olanaklarının bilimsel araştırmada kullanmalarına ilişkin görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir.
Demir, M. (2019). Endüstriyel futbol ve futbolda teknoloji kullanımı. TRT Akademi, 4(7), 86-103.
Durna, E. (1997). Türkiye’de futbol ve hakem. Büyük Şehir Belediyesi Basımevi, İstanbul.
Eitzen, D. S. (2006). Fair and foul: beyond the myths and paradoxes of sport. USA: The Rowman & Littlefield Publishing Group.
Eker, E. (2011). Motivasyon, beyin ve futbol, içinde; dopingle mücadele ve futbolda performans arttırma yöntemleri, Ajans Mat Matbaacılık, Ankara.
Engin, S. G., ve Çelik, V. O. (2019). VAR’ lığın YETER! Hakemlerin gözünden video yardımcı hakem sistemi. International Journal of Sport Culture and Science, 7(2), 53-68.
Evans, R., ve Bellion, E. (2000). For the good of the game. USA: Youth Sports International California.
FİFA (2022, 9 Eylül). Futbol teknolojisi ve inovasyon. https://football-technology.fifa.com/en/media-tiles/video-assistant-referee-var/ adresinden 9 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır.
Gacar, A. (2011). Türkiye’deki beden eğitimi ve spor öğretim elemanlarının karar verme ve atılganlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Elâzığ.
Gharehbaba, P. B. (2015). Kadın yüzücülerin yüzme sporunu seçmelerinde motive eden faktörler: İstanbul-Tebriz karşılaştırması. Yüksek Lisans Tezi. Bahçeşehir Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
Guillen, F., ve Feltz, D. L. (2011). A conceptual model of referee efficiacy. Hypothesis and Theory Article, 2(25), 1-5.
Gümüş, İ. A. (2009). 3. Bölgede görev yapan futbol hakemlerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dumlupınar Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kütahya.
Harley, R. A., Tozer, K. ve Doust, J. (1999). An analysis of movement patterns and physiological strain in relation to optimal positioning of association football referees. Journal of Sport Science, 17(10), 813-820.
Helsen, W. ve Bultynck, J. (2001). The road to excellence fitness training for top referees. Belgium: Department of Kinesology, Cathoilek University.
Hosenıolupour, F. (2015). Üniversiteli sporcu öğrencilerin sporda, motivasyon düzeyleri ve stresle başa çıkma yöntemlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
İnal, A. (2013). Futbolda eğitim ve öğretim. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Karaçam, A., ve Pulur, A. (2017). Hakem öz yeterlik ölçeği' nin (HÖYÖ) Türkçeye uyarlama çalışması. Journal Of Physical Education & Sports Science/Beden Egitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(1).
Karaçam, A., ve Pulur, A. (2018). Hakemler için mesleki haz ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması: HİMHÖ. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 3(2), 35-45.
Karageorghis, C. I., ve Terry, P. C. (2015). Spor psikolojisi. (E Demir, A Çadır Çev.). Ankara: Nobel Yayınları.
Kayhan, R. F., Bardakçı, S., ve Caz, Ç. (2020). Türk futbolunda video yardımcı hakem (VAR) uygulamasına yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(27), 571- 596.
Kelecek, S., Kara, F. M., Çetinkalp, F. Z. K., ve Aşçı, F. H. (2016). Sporcu tükenmişlik ölçeğinin Türkçe uyarlaması. Spor Bilimleri Dergisi, 27(4), 150-161.
Kneeland, S. (2001). Problem çözme (N Kalaycı Çev.). Ankara: Gazi Kitabevi.
Kolayiş, H. (2009). Marmara bölgesi a ve b klasmanı futbol hakemlerinin kaygı seviyelerinin reaksiyon zamanı ile ilişkisi. Uluslararası Spor Araştırmaları Dergisi, 1(1), 33-42.
Körük, E., Biçer, T., ve Donuk, B. (2003). Amatör futbol antrenörlerinin liderlik davranış tipleri kullandıkları motivasyon tekniklerinin belirlenmesi. İstanbul Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 11(3), 55-57.
Macmahon, C. (1999). Making sense of chaos: Decision making by high and low experienced rugby referees. Master's Thesis. University of Ottawa.
Malhotra, Y. (1997). Knowledge management in inquiring organizations. Proceedings of 3rd Americas conference on information systems, Indianapolis, August, 239-295.
Milliyet (2022, 11 Eylül). VAR sistemi olan ligler. https://blog.milliyet.com.tr/var-sistemi-olan-ligler/Blog/? BlogNo=613125. adresinden 11 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır.
Morgan, T. C. (2000). Psikolojiye giriş (Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Öğretim Elemanları Çev.). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Yayınları.
Orhun, A. (1992). Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri II. Ulusal Kongresi: Fair-play okul sporunda bir eğitim ilkesidir. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu.
Orta, L. (2000). Dünya’da ve Türkiye’de futbol hakemliğinin başlangıcı ve gelişimi semineri, Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bölümü.
Pehlivan, Z. (2004). Fair play kavramının geliştirilmesinde okul sporunun yeri ve önemi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 49-53.
Pelletier, L. G., Tuson, K. M., Fortier, M. S., Vallerand, R. J., Briere, N. M., ve Blais, M. R. (1995). Toward a new measure of intrinsic motivation, extrinsic motivation, and amotivation in sports: the sport motivation scale (sms). Journal of Sport and Exercise Psychology, 17(1), 35-53.
Ruiz, M. F., Betancor, M. A., ve Armenteros, M. (2019). Didactic teaching strategies for the VAR. The use of video technologies in refereeing football and other sports. Routledge, New York.
Tenenbaum, G., ve Eli, M. B. (1993). Decision making in sport: a cognitive perspective. New Yard. Macmillan: Handbook of Research Publishing Company.
TFF (2022, 9 Eylül). VAR tanıtım toplantısı. http://www.tff.org.tr/Default.aspx?pageId=200&ftxtId=29687 adresinden 9 Eylül 2022 tarihinde alınmıştır.
Uluöz, E. (2020). A research on the opinions of the school of physical education and sports students on the video assistant referee system. Gymnasium -Scientific Journal of Education, Sports, and Health, 21 (1), 5-14.
Yapıcı, A. K., ve Ersöz, A. (2003). Modern olimpiyat oyunlarında atletizm rekorlarını hazırlayan faktörler. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (8).
Yıldıran, İ. (2005). Fair play eğitiminde beden eğitiminin rolü. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 3–16.
Yıldız, K., ve Özsoy, S. (2013). Spor toto süper lig kulüplerinin kurumsal internet sitelerinin iletişim ve pazarlama açısından incelenmesi. Spor Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri Dergisi, 8(1), 24-34.