Postmodern Bir Aynada Hüsn ü Aşk’ın Kırılışı

Şeyh Galip'in altı ay gibi kısa bir sürede kaleme aldığı Hüsn ü Aşk, klasik Türk edebiyatının önemli mesnevilerindendir. Eserde, tasavvuftaki dervişin vahdete ulaşmak için çıktığı yolculuk, bu yolculuktaki tüm engellerle mücadele ederek sonunda vuslata ulaşması ve kendini olgunlaştırması alegorik bir tarzda anlatılmıştır. Orhan Pamuk'un Doğu anlatı geleneğine yaslanarak, postmodern tarzda kurguladığı Kara Kitap adlı eseri de 20. yüzyılın Hüsn ü Aşk'ı olarak tanımlanmaktadır. Buradaki "Rüya ile Galip" öyküsü aslında Hüsn ü Aşk'ın postmodernize edilmiş şeklidir. Adlar konusunda çok önemli alegorik benzerliklerin yanı sıra iki eser arasında; konu olarak tespit edebileceğimiz aşk, bu aşkın kahramanları kendi benliklerine kavuşturması, nihayetinde arzuladıkları vuslata ermek için çıkılan yolculuk, yolculuk sırasında karşılaşılan engeller, karakterlerin içinde bulundukları sosyal yaşam ve fantastik unsurlar bakımlarından da yakın ilişkiler bulunmaktadır. Bu bağlamda Kara Kitap'a Hüsn ü Aşk'ı yansıtan postmodern bir ayna demek yerinde olacaktır. Yeryüzünde yazılabilecek her şey yazılmış, söylenebilecek her şey söylenmiştir mantığından hareket eden günümüz postmodern yazarları, geçmiş ile bugün arasında bir köprü kurma yoluna gitmişlerdir. Bu bağlamda Orhan Pamuk da Hüsn ü Aşk'ı (yani yazılmış olanı) yepyeni bir kurguyla ve gerçekliğini paramparça ederek yeniden yorumlamıştır.

The Breakingof Hüsnü Aşkin the Post-Modern Mirror

Hüsn ü Aşk that Şeyh Galip committed to paper in the short period of about six months is one of the most significant mathnawies of classic Turkish literature. The voyage that the Sufi dervish took to reach the Uniqueness, reaching Reunion, struggling through all obstacles on that voyage and reaching the Uniqueness through refining himself, is told in an allegorical style. Orhan Pamuk’s Kara Kitap (Black Book) fictionalized in a post-modern style employing the narrative tradition of the east, is considered to be the Hüsn ü Aşk of the 20th century. The story “Rüya and Galip” is here actually described as the postmodernized form of Hüsn ü Aşk. In addition to the allegoric similarities concerning names, there are close parallels between these works in respect to love, the topic, that love restored characters to find their own conceits, and once and for all the voyage they took to reach union, the obstacles encountered on the voyage, social life and fantastic elements they find themselves in. In this context, it would be appropriate to describe the Kara Kitap as a postmodern mirror reflecting Hüsn ü Aşk. Everything that can be written has been written; everything that can be said on earth has been said. Today’s post-modern writers, who are thinking in this sense, resorted to building a bridge between today and the past. Consequently, Orhan Pamuk also reinterpreted Hüsn ü Aşk (namely writing one) as a new fiction, breaking its reality into pieces

PDF

___

Abdülhalim, M. (1303). Târîh-i Edebiyyât-ı Osmâniye. İstanbul: Ohannes Ferid Matbaası.
Adak, H. (1996). “Pamuk’un ‘Ansiklopedik Romanı”. Der. Nüket Esen. Kara Kitap Üzerine Yazılar, 275- 294. İstanbul: İletişim Yayınları.
Adıvar, H. E. (1954). Döner Ayna. İstanbul: Ahmet Halit Yaşaroğlu Kitapçılık.
Aktaş, Ş. (Aralık 1983). “Roman Olarak Hüsn ü Aşk”. Türk Dünyası Araştırmaları, Faruk Kadri Timurtaş’a Armağan, 27, 94-108.
Asya, A. N. (1997). Bir Bayrak Rüzgâr Bekliyor. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Aytaç, G. (1990). “Orhan Pamuk’tan Bir Yeni Kitap: Kara Kitap”. Argos, 40.
Ayvazoğlu, B. (1995a). “Şeyh Galib’in Hayatı”. Haz. Beşir Ayvazoğlu. Şeyh Galib Kitabı, 15-31.
İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları.
Ayvazoğlu, B. (1995b). “Yaşayan Şeyh Galib”. Haz. Beşir Ayvazoğlu. Şeyh Galib Kitabı, 143-49.
İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları.
Ayvazoğlu, B. (Ocak 1999). “Şeyh Galib ve Hüsn ü Aşk’a Dair”. Türk Edebiyatı Dergisi, 27, 303, 15-16.
Barrinder, P. (1999). “Mankenci”. Çev. Kemal Atakay. Der. Engin Kılıç. Orhan Pamuk’u Anlamak, 202-08. İstanbul: İletişim Yayınları.
Batur, E. (1990, 7 Mayıs). “Fame City ya da Perşembe Pazarı”. Güneş Gazetesi, 5.
Bayrav, S. (1996). “Kara Kitap ve Kendi Olmak”. Der. Nüket Esen. Kara Kitap Üzerine Yazılar, 73-79. İstanbul: İletişim Yayınları.
Baysal, J. (1996). “Bir Orhan Pamuk Okuyucusundan”. Der. Nüket Esen. Kara Kitap Üzerine Yazılar, 97- 101. İstanbul: İletişim Yayınları.
Bilgegil, K. (1975). Hüsn ü Aşk’a Dair. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Brendemoen, B. (1996). “Orhan Pamuk-Bir Türkçe Sözdizimi Yenilikçisi”. Çev. Ogan Güner. Der. Nüket
Esen. Kara Kitap Üzerine Yazılar, 128-41. İstanbul: İletişim Yayınları.
Çamlıbel, F. N. (1969). Han Duvarları. İstanbul: Devlet Kitapları 1000 Temel Eser.
Çeçen, R. (1996). “Kara Kitap Üzerine Kara/Ak Denemeler”. Der. Nüket Esen. Kara Kitap Üzerine Yazılar, 191-204. İstanbul: İletişim Yayınları.
Ecevit, Y. (1996). Orhan Pamuk’u Okumak. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Eliade, M. (1992). İmgeler Simgeler. Çev. M. Ali Kılıçbay. İstanbul: Gece Yayınları.
Ever, M. (1996). “Adlar ve Kitaplar”. Der. Nüket Esen. Kara Kitap Üzerine Yazılar, 115-37. İstanbul: İletişim Yayınları.
Gibb, E. J. W. (1905). A History of Ottoman Poetry. C. IV. London.
Göçgün, Ö. (1987). Eski ve Yeni Harflerle Yeni Türk Edebiyatı Metinleri I. Konya: Selçuk Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Gölpınarlı, A. (1971). Şeyh Galip Divanından Seçmeler. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Gün, G. (1999). “Türkler Geliyor: Orhan Pamuk’un Kara Kitap’ını Çözmek”. Der. Engin Kılıç. Orhan Pamuk’u Anlamak, 191-201. İstanbul: İletişim Yayınları.
Holbrook, V. R. (1998). Aşkın Okunmaz Kıyıları. Çev. Engin Kılıç-Erol Köroğlu. İstanbul: İletişim Yayınları.
Holbrook, V. R. (1999). “Alegorinin Ölümü, Hüsn ü Aşkın Özgünlüğü”. Haz. Mehmet Kalpaklı. Osmanlı Divan Şiiri Üzerine Metinler, 403-12. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Işınsu, E. (1988). Kafdağının Ardında. Ankara: Akçağ Yayınevi.
İlhan, A. (1971). Yasak Sevişmek. Ankara: Bilgi Yayınevi.
İsmail Bin Muhammed el-Aclûnî (1352). Keşfü’l-Hafâ. C. II. Beyrut.
İz, M. (1975). Yılların İzi. İstanbul: İrfan Yayınevi.
Kahraman, H. B. (1990, Ağustos). “Roman Yazma Ediminin Boyutları, Aşama ve Öğeleri Açısından Kara Kitap”. Argos, 70.
Kalpaklı, M. (1999, Temmuz-Ağustos). “Divan Şiirinde Aşk”. Gösteri, 212, 46-47.
Kim, S. (1996). “Mürşid ile Mürid: Kara Kitap’ı Bir Yorumlama Çerçevesi Olarak Tasavvuf”. Çev.
Kemal Atakay. Der. Nüket Esen. Kara Kitap Üzerine Yazılar, 233-55. İstanbul: İletişim Yayınları.
Koçak, O. (1996). “Aynadaki Kitap/Kitaptaki Ayna”. Der. Nüket Esen. Kara Kitap Üzerine Yazılar, İstanbul: İletişim Yayınları, 142-83.
Koçakoğlu, B. (2012). Anlamsızlığın Anlamı Postmodernizm. Ankara: Hece Yayınları.
Korkmaz, R. (2000, Mayıs-Haziran). “Kara Kitap’taki Simgesel Dönüş İmgelerinin Postmodernist Açıdan Yorumu”. Türk Yurdu, Cilt 20. 153-154, 311-17.
Köprülüzade, M. F. (1931). Divan Edebiyatı Antolojisi. İstanbul: Muallim A. Halit Kitaphanesi. Köprülüzade, M. F. (1324, Eylül). “Şeyh Galib”. Mehâsin, 1.
Mcgrath, P. (1999). “Karanlık ve Fantastik Yaratı”. Çev. Kemal Atakay. Der. Engin Kılıç. Orhan Pamuk’u Anlamak, 187-190. İstanbul: İletişim Yayınları.
Moran, B. (1996). “Üstkurmaca Olarak Kara Kitap”. Der. Nüket Esen. Kara Kitap Üzerine Yazılar, 80- 90. İstanbul: İletişim Yayınları.
Muallim N. (1308). Esâmî. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.
Namık K. (tarihsiz). Cezmi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Necatigil, B. (1968). Yaz Dönemi. İstanbul: De Yayınevi.
Oğuzertem, S. (1991, Nisan-Temmuz). “İktidarı Öven Galip: Modernist Romanımızın Çerçevesi ve Ödipal Anlatının Sınırları”. Defter, 16. 126-51.
Öztürk, S. (11 Kasım 1990). “Tahsin Yücel: Türkiye’de Okur Yanlış Yönlendiriliyor”. Güneş Gazetesi, 86.
Pamuk, O. (1995). Kara Kitap. İstanbul: İletişim Yayınları.
Parla, J. (1996). “Kara Kitap Neden Kara?”. Der. Nüket Esen. Kara Kitap Üzerine Yazılar, 102-09 İstanbul: İletişim Yayınları.
Recaizade M. E. (1305). Kudemâdan Birkaç Şair. İstanbul.
Saadettin N. (1932). Şeyh Galib. İstanbul: Kanaat Kütüphanesi.
Sontag, S. (Haziran 1989). “Susan Sontag Borges ile Konuşuyor”. Çev. Yavuz Baydar. Çerçeve, s. 16.
Şahin, S. (2003, Mayıs-Temmuz). “Türk Edebiyatında Modernizm-Postmodernizm Tartışmasının İlk Örneği: Kara Kitap”. Hece, VII, 77-79, 266-82.
Şener, S. (1996). “İşaretleri Değerlendirme Kitabı”. Kara Kitap Üzerine Yazılar, 110-114 Der. Nüket Esen. İstanbul: İletişim Yayınları.
Şeyh G. (1992). Hüsn ü Aşk. Haz. Orhan Okay-Hüseyin Ayan. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Şimşek, G. (1992, 6 Ekim). “Kara Kitap’ta Gelenek”. Yedi İklim, 24, 104-06. Tahsin N. (1327). “Bahar”. Servet-i Fünun, 42/78.
Tanpınar, A. H. (1976). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
Tanpınar, A. H. (1992). Huzur. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Tanpınar, A. H. (2005). Edebiyat Üzerine Makaleler. Haz. Zeynep Kerman. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Tevfikoğlu, M. (1986). Rıfkı Melül Meriç. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Türinay, N. (1995). “Klasik Hikâyenin Son Merhalesi: Hüsn ü Aşk”. Şeyh Galib Kitabı, 87-122. Haz.
Beşir Ayvazoğlu. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları.
Ülkü, F. S. (1941). “Ahmet Haşim Hayallerini Kimlerden Aldı?”. Ülkü, XVII, 17-24.
Yavuz, H. (1984). Yaz Şiirleri. İstanbul: Cem Yayınevi.
Yücel, T. (Ocak 1992). “ABC’nin Eleştirisi”. Gösteri, 27-28.
Yüksel, S. (1963). Şeyh Galip Eserlerinin Dil ve Sanat Değeri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi.