Eyüp AL

Mekanik Gözün Kaydı Olarak Maddi Dünya

Kamera, teknolojik araç olarak dünyayla modern bir ilişki kurmakta; her mekânı ve her nesneyi kaydederek dönüştürmekte ve görselleştirmektedir. Bu makalede öncelikli olarak kameranın nasıl bir dünya yarattığı ve bu dünyanın modernlikle olan ilişkisi ele alınmaktadır. Ardından da kameranın hareket yetilerinin gelişimi irdelenmekte ve sinema tarihinin ilk dönemlerinde tiyatro seyircisiyle örtüşen sabit bir bakış açısına sahip olduğu görülmektedir. Ancak zaman içerisinde kameranın hareketlenmesi ile daha farklı bakış açıları yakalanmıştır. İtalyan tipi sahnenin ve perspektifin ortadan kaldırılması da kameranın hareket kazanması ile irtibatlı bir şekilde ele alınmaktadır. Makale boyunca nesne/araç merkezli bir bakıştan hareket edilmekte, kamera içerikten bağımsız bir biçimde tarihsel bir fenomen olarak incelenmektedir. Araç merkezli yaklaşımın karşılığı olarak mekanik gözün maddi dünyanın her köşesini kaydettiği görülmektedir. Bu tartışmalar eşliğinde makalenin son bölümünde Film Kameralı Adam filmi sinematografik unsurların maddi dünya ile olan irtibatı açısından incelenmektedir. Filmin analizinde kameranın gündelik hayata dâhil olması, bakış açılarının çoğalması, yakın ve uzak çekim gibi farklı sinematografik unsurların maddi dünyayı dönüştürdüğü gösterilmektedir. Makale boyunca kavramsal ve kuramsal çerçeveyi teknolojik determinizm oluşturmakta; tarihsel ve sosyolojik/toplumbilimsel çözümleme yöntemleri de birlikte kullanılmaktadır.

Physical World as a Record of the Mechanic Eye

Camera as a technological tool, establishes a modern relationship with the world; transforms and visualizes every space and object by recording. First of all, in this article, what kind of a world camera creates and its relationship with modernity is discussed. Then, the development of camera movement abilities is examined and it is seen that it has a fixed point of view that overlapped with theater audience in the early stages of cinema history. However, over time, different points of view were obtained by moving the camera. Elimination of the Italian-style scene and perspective is also addressed in connection with the movement of the camera. Throughout this article, an object/means centered perspective is used, and camera is examined as a historical phenomenon, regardless of content. In response to object centered approach, mechanical eye seems to record every corner of physical world. Accompanied by these discussions, in the last part of the article, “Man with a Movie Camera” is examined in terms of the connection of cinematographic elements with the world. In film analysis, it is shown that different cinematographic elements such as close-up and long shots, camera’s involvement in everyday life, the increase of point of views transform physical world. Throughout the article, technological determinism forms the conceptual and theoretical framework; historical and sociological analysis methods are also used together.

PDF

___

Adorno, T. W. ve M, Horkheimer. (2010). Aydınlanma’nın Diyalektiği. (N. Ülner ve E. Ö. Karadoğan, Çev.) İstanbul: Kabalcı.
Andrew, D. (2010). Büyük Sinema Kuramları. (Z. Atam, Çev.) İstanbul: Doruk Yayınları.
Armes, R. (2011). Sinema ve Gerçeklik. (Z. Ö. Barkot, Çev.) İstanbul: Doruk Yayımcılık.
Arnheim, R. (2010). Sanat Olarak Sinema. (2. b.). (R. Ü. Tamdoğan, Çev.) İstanbul: Hil Yayınları.
Bağce. H. E. (2004). Modernliğin Temelleri ve İkircikli Serüveni. Modernlik ve Modernleşme Sürecinde Türkiye içinde. Ankara: Babil Yayınları, 2004, 3-59.
Barthes, R. (2011). Camera Lucida. (5. b.). (R. Akçakaya, Çev.) İstanbul: Altıkırkbeş Yayın.
Baudrillard, J. (2005). Anahtar Sözcükler. (O. Adanır, ve L. Yıldırım, Çev.) Ankara: Paragraf Yayınları.
Baudrillard, J. (2012a). İmkansız Takas. (2. b.). (A. Sönmezay, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Baudrillard, J. (2012b). Sanat Komplosu. (4. b.). (E. Gen, ve I. Ergüden, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
Baudrillard, J. (2013). Simülakrlar ve Simülasyon. (7. b.). (O. Adanır, Çev.) Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Benjamin, W. (2012). Pasajlar. (9. b.). (A. Cemal, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Berger, J. (2012). Görme Biçimleri. (18. b.). (Y. Salman, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
Burch, N. (1994). Zaman ve Mekân İle İlgili Bağlantılar. Y. Demir (Ed.). Filmde Zaman ve Mekan içinde (Y. Demir, Çev.) Eskişehir: Turkuaz Yayınları, 1994, 117-130.
Bordwell, D. ve K, Thompson. (2012). Film Sanatı. (2. b.). (E. Yılmaz, ve E. S. Onat, Çev.) Ankara: De Ki Yayınları.
Brown, B. (2014). Sinematografi: Kuram ve Uygulama. (4. b.). (S. Taylaner, Çev.) İstanbul: Hil Yayınları.
Capra, F. (2018). Batı Düşüncesinde Dönüm Noktası. (4. b.). (M. Armağan, Çev.) İstanbul: İnsan Yayınları.
Çitil, A. A. (2017). Selefiliğin Çözümlenmesi İçin Bir Anahtar: Modern Bilimlerin Gelişiminde Kuram-Gözlem Bağıntısının Dönüşümü. Modernleşme, Protestanlaşma ve Selefilik Kongresi. https://www.youtube.com/watch?v=XoUUTmOK_wU (10.04.2019).
Demir, Y. (1994a). Filmde Zaman ve Mekan Üzerine. Y. Demir (Ed.). Filmde Zaman ve Mekan içinde. Eskişehir: Turkuaz Yayınları, 1994, 1-9.
Demir, Y. (1994b). Filmsel Zamanın Yaratılmasında Filmsel Araçların Zamanı Etkilemedeki Rolleri. Y. Demir (Ed.). Film- de Zaman ve Mekan içinde. Eskişehir: Turkuaz Yayınları, 1994, 47-69.
Demir, Y. (1994c). Mercekler ve Perspektif. Y. Demir (Ed.). Filmde Zaman ve Mekan içinde. Eskişehir: Turkuaz Yayınları, 1994, 109-116.
Derman, İ. (2010). Fotoğraf ve Gerçeklik. (2. b.). İstanbul: Hayalbaz Kitaplık.
Elsaesser, T. ve Hagener, M. (2014). Film Kuramı. (B. Soner, ve B. Yıldırım, Çev.) Ankara: Dipnot Yayınları.
Florenski, P. (2011). Tersten Perspektif. (3. b.). (Y. Tükel, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
Freund, G. (2008). Fotoğraf ve Toplum. (2. b.). (Ş. Demirkol, Çev.) İstanbul: Sel Yayıncılık.
Harvey, D. (2014). Postmodernliğin Durumu. (7. b.). (S. Savran, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
Kracauer, S. (2008). Siegfried Kracauer’ın ‘Sine-Kent’ Denemeleri. M. Öztürk (Ed.). Sinematografik Kentler içinde (Ö. B. Albayrak, Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı, 2008, 43-68.
Mascelli, J. V. (1965). The Five C’s of Cinematography. Los Angeles: Silman-James Press.
Mattelart, A. (2005). Gezegensel Ütopya Tarihi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Mattelart, A. (2013). İletişimin Dünyasallaşması (3. b.). (H. Yücel, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
Mercado, G. (2018). Sinemacının Gözü. (2. b.). (S. Taylaner, Çev.) İstanbul: Hil Yayın.
Mumford, L. (1996). Makina Efsanesi. İstanbul: İnsan Yayınları.
Özçınar, M. (2009). Toplumsal Kültürel Zaman Mekân Algısının Anlatı İnşasındaki Yeri ve Örnek Film İncelemeleri. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 37, 88-108.
Özön, N. (2008). Sinema Sanatına Giriş. İstanbul: Agora Kitaplığı.
Pezella, M. (2006). Sinemada Estetik. (F. Demir, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi.
Sayın, Z. (2013). İmgenin Pornografisi. İstanbul: Metis Yayınları.
Sontag, S. (2011). Fotoğraf Üzerine. (2. b.). (O. Akınhay, Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı.
Süalp, Z. T. (2004). ZamanMekan - Kuram ve Sinema. İstanbul: Bağlam Yayınları.
Thompson, J. B. (2008). Medya ve Modernite. (S. Öztürk, Çev.) İstanbul: Kırmızı Yayınları.
Touraine, A. (2016). Modernliğin Eleştirisi. (10. b.) (H. U. Tanrıöver, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Trusted, J. (2018). Fizik ve Metafizik. (3. b.). (S. Yılmaz, Çev.) İstanbul: İnsan Yayınları.
Yaykın, M. (2011). Fotoğraf ideolojisi: “algıda gerçeğin bozulumu”. (2. b.). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Vertov, D. (2007). Sine-Göz. (A. Ergenç, Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı.
Virilio, P. (2003). Enformasyon Bombası. (K. Şahin, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları