Hava Kirliliğine İlişkin Mahalli Çevre Kurulu Kararlarının Yansıttıkları: Kararsızlık Üretimine Karşı Savunuculuk Gereksinimi

Hava kirliliği kentleşmenin hızlı ve düzensiz biçimde gelişmesi, motorlu taşıt sayısının artması, sanayileşme için uygun olmayan yer seçimleri ve atık gazlar için yeterli önlemlerin alınmaması, topografik ve meteorolojik şartlar gibi birçok nedenden dolayı ortaya çıkmaktadır. Hava kirliliği doğrudan insan sağlığını tehdit etmekte, iklim değişikliği, ozon tabakasının incelmesi, asit yağmurları gibi küresel sorunlara yol açabilmektedir. Bunların önlenmesi için uluslararası alanda hava kirleticilerinin eşik değerleri belirlenmekte, eşiklerin aşıldığı yerlerde önlem alınması gerekmektedir. Ancak uluslararası ve ulusal düzenlemelere rağmen hava kirliliğinin önlenmesi yönünde başarı kaydedilememektedir. Türkiye’de de kentsel ölçekte Mahalli Çevre Kurulu kararlarıyla hava kirliliği sürekli gündeme gelmekte ancak uzun yıllardır bu soruna çözüm üretilememektedir. Kararsızlık üretimi ve eylemsizlik yoluyla hava kirliliği politikasızlığı ekseninde konu ele alınmaktadır. Bu politikasızlık durumunun aşılması için çalışma, çevre hakkı ve sağlık hakkıyla ilişkili biçimde temiz hava hakkı bağlamında hava kirliliğinin azaltılmasına yönelik savunuculuk önerilerini gündeme getirmeyi amaçlamaktadır. Araştırma kesitsel türde olup 2010 yılı itibariyle kirlilik verileri ortaya konulmuş, 2014 yılı itibariyle de Mahalli Çevre Kurulu kararları değerlendirilmiştir. Yerel sivil toplumun mevcut durumu değerlendirilmiştir. Tüm bu göstergelerin sağladığı veriler ışığında Erzincan’da hava kirliliği sorununun kararsızlık üretimi ile ilişkili olduğu, bunun aşılması ve sorunun çözümü için Erzincan’da temiz hava hakkı kavramı üzerinden savunuculuk faaliyetlerinin gerekli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kararsızlık Üretimi, Hava Kirliliği, Temiz Hava Hakkı, Savunuculuk, Mahalli Çevre Kurulu, Erzincan

Reflections of Local Environmental Board Decisions on Air Pollution: The Need for Advocacy Against Non-Decision-Making

Air pollution occurs due to many reasons such as the rapid and irregular development of urbanization, the increase in the number of motor vehicles, the selection of unsuitable places for industrialization and the lack of adequate measures for waste gases, topographic and meteorological conditions. Air pollution directly threatens human health and can cause global problems such as climate change, depletion of the ozone layer, and acid rain. In order to prevent these, threshold values of air pollutants are determined in the international arena, and measures should be taken where the thresholds are exceeded. However, despite the international and national regulations, there is no success in preventing air pollution. In Turkey, air pollution is constantly on the agenda with the decisions of the Local Environment Board on an urban scale, but no solution can be found for this problem for many years. The issue is discussed in the axis of air pollution through non-decision-making and inaction. In order to overcome this lack of policy, the study aims to raise advocacy proposals for the reduction of air pollution in the context of the right to environment and the right to clean air in relation to the right to health. The research is cross-sectional and pollution data has been revealed as of 2010, and the decisions of the Local Environmental Board have been evaluated as of 2014. The current situation of local civil society was evaluated. In the light of the data provided by all these indicators, it has been concluded that the air pollution problem in Erzincan is related to the production of indecision, and that advocacy activities are necessary in Erzincan over the concept of the right to clean air in order to overcome this and solve the problem.

Keywords:

Non-decision-making, Air Pollution, Right to Clean Air, Advocacy, Local Environment Board, Erzincan,

PDF

___

Bachrach, P. & Baratz, M. S. (1962). “Two Faces of Power”, The American Political Science Review, 56(4), 947-952.
Bachrach, P. & Baratz, M. S. (1963). “Decisions and Nondecisions: An Analytical Framework”, The American Political Science Review, 57(3), 632-642.
Birlik Vakfı Erzincan Şubesi, (2019). Erzincan Sivil Toplum Kuruluşları Platformu Faaliyete Geçti. t.ly/ucLk, (Erişim tarihi: 05.08.2020).
Boyd, D. R. (2019). “The Human Right to Breathe Clean Air”, Annals of Global Health, 85(1), 1-2.
CECSR (2000). CESCR General Comment No. 14: The Right to the Highest Attainable Standard of Health, EC/12. 2000/4.
Crenson, M. A. (1971). The un-politics of Air Pollution: A Study of Non-decisionmaking in The Cities, Baltimore: Johns Hopkins Press.
Çetin, M. & Demirci, O. K. (2016). “Erzincan’da Doğalgaz Kullanımının Hava Kalitesine Etkisi”, Erzincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1), 8-18.
EEA (2016). Air Qulity Standards under the Air Quality Directive and WHO Air Quality Guidelines, https://www.eea.europa.eu/themes/data-and-maps/figures/air-quality-standards-under-the, (erişim tarihi: 06.06.2020).
EEA (2020). Air Quality in Europe- 2020 Report, EEA Report, No. 09/2020, Publications Office of the European Union, Luxemburg.
EPA (2020). History of Air Pollution, https://www.epa.gov/air-research/history-air-pollution, (Erişim tarihi: 01.12.2020).
Erdoğan Çelikkın, Z. (2018). “Steven Lukes’un Üç Boyutlu İktidar Yaklaşımı: Kararsızlık Üretimi ve Kamu Politikası Analizi Disiplini”, Memleket Siyaset Yönetim (MSY), 13(30), 161-194.
Erzincan Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü (2020). Erzincan İli Temiz Hava Eylem Planı, THEP (2020-2024), http://www.erzincan.gov.tr/cevre-ve-sehircilik-il-mudurlugunden10, (erişim tarihi: 12.02.2021).
Erzincan24 Gazetesi, http://www.erzincan24.com/guncel/erzincanda-hava-kirliligi-artiyor-h6032.html, (erişim tarihi: 20.02.2020).
HEI (2019). State of Global Air 2019, Special Report, Health Effect Institute, Boston.
Karakoyun, G. & Osma, E. (2015). “Erzincan’da Hava Kirliliğine Bağlı Olarak Sarı Çamlarda Ağır Metal Birikimi”, Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 65-77.
Kayıkçı, S. (2014). “Türkiye’de Yönetimden Yönetişime Geçiş: Yüksek Çevre Kurulu Örneği”, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 105-114.
Lukes, S. (2005). Power of A Radical View, Palgrave Macmillan, Secon Edition.
Marmara Belediyeler Birliği (2020). Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Kapsamında Hava Kalitesi ve Belediyenin Sorumlulukları, 22 Ocak 2020, İstanbul.
Misonne, D. (2020). “The Emergence of a Right to Clean Air: Transforming European Union Law Through Litigation and Citizen Science” Review of European, Comparative and International Environmental Law, 00, 1-12.
OHCHR (2018). Right to Health and Right to Clean Air in the Context of Children’s Rights and Children’s Environmental Health, https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=23810&LangID=E, (erişim tarihi: 22.01.2021).
Orhan, G. (2012). “Lack of Evidence as Evidence: The Case of Air Pollution in Turkey”, The 2012 Berlin Conference on the Human Dimension of Global Environmental Change: Evidence for Sustainable Development, October 5-6, 2012, Freie Universitat Berlin, Berlin.
Orhan, G. (2014). “Public Participation as a Depoliticisation Process: The Case of Environmental Policy”, in Korel Göymen and Onur Sazak (eds.) Centralisation Decentralisation Debate Revisited, İstanbul, Sabancı University IPC and Fredrich Neumann Stiftung, 262-291.
Orhan, G. (2017). “Uzun Menzilli Sınır Aşan Hava kirliliği Sözleşmesi ve Protokolleri: Türkiye’nin Duruşu ve Uygulamaları” içinde Orhan, Gökhan, Semra Cerit Mazlum ve Yasemin Kaya (Der.), Uluslararası Çevre Rejimleri, Dora Yayıncılık, Bursa, 131-166.
Pala, K. (2018). Küresel Hava Kirliliği ve Sağlık Konferansından İzlenimler, www.tbb.org.tr, (erişim tarihi: 12.10.2020).
Sezen, S. (2003). Türk Kamu Yönetiminde Kurullar Geleneksel Yapılanmadan Kopuş, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, Ankara.
Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü (2021). İllere ve Faaliyet Alanlarına Göre Dernekler. https://www.siviltoplum.gov.tr/illere-ve-faaliyet-alanlarina-gore-dernekler, (erişim tarihi: 21.01.2021).
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2017). I. Ulusal Hava Kalitesi Yönetimi Çalıştayı, Sonuç Bildirgesi ve Raporu, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü- Çevre, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, 8-10 Mayıs, Afyonkarahisar.
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı, 2019, https://sim.csb.gov.tr/Intro/Uhkia, (erişim tarihi: 12.10.2020).
Temiz Hava Hakkı Platformu (2020). Kara Rapor 2020: Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri, https://www.temizhavahakki.com/kara-rapor/, (erişim tarihi: 18.12.2020).
TMMOB Çevre Mühendisleri Odası (2018). Hava Kirliliği Raporu-2018, http://www.cmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=99283&tipi=78&sube=0, (erişim tarihi: 20.03.2020).
Topal, E. N. (2020). Erzincan İli 2019 Yılı Çevre Durum Raporu, Erzincan Valiliği, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Erzincan.
TÜİK (2019). Gösterge Uygulaması, https://biruni.tuik.gov.tr/ilgosterge/?locale=tr, (erişim tarihi: 06.02.2020).
UN (2017). New Urban Agenda, https://habitat3.org/the-new-urban-agenda/, (erişim tarihi: 03.01.2021).
UN (2019a). Report of the Special Rapporteur on the Issue of Human Rights Obligations Relating to the Enjoyment of a Safe, Clean, Healthy and Sustainable Environment, United Nations General Assembly, A/HRC/40/55.
WHO (2016). Ambient Air Pollution: A Global Assessment of Exposure and Burden of Disease, https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/250141/9789241511353-eng.pdf?sequence=1, (erişim tarihi: 12.10.2020).
Worthington, R. P., Doshi, N. & McLean M. (2017). Air Pollution in India: Questions of Advocacy and Ethics, Global Security: Health, Science and Policy, 2(19), 75-82.
https://www.temizhavahakki.com/sozluk/, (erişim tarihi: 05.11.2020).
https://www.who.int/airpollution/publications/aqg2005/en/, (erişim tarihi: 20.06.2021).