Diş Teknisyenlerinin Covıd-19 Pandemi Sürecine Yönelik Görüşlerinin Değerlendirilmesi: Bir Keşfedici Araştırma

Amaç: Çalışmanın amacı COVID-19 salgınının Türkiye Cumhuriyetindeki diş teknisyenleri üzerindeki etkisini incelemektir. Amaç sadece veri toplamak ve analiz etmek değil, aynı zamanda Türkiye'deki diş teknisyenlerinin pandemi sürecini nasıl ele aldığını vurgulamak ve bilgi düzeylerini ölçmektir. Bu süreç içerisinde Türkiye Cumhuriyeti'nin tüm bölgelerindeki diş teknisyenlerinin iş yoğunluğundaki değişim, diş teknisyeninin kendisini, hekimi ve hastayı korumak için aldığı önlemler incelenecektir. Yöntem: Keşfedici tipteki bu çalışmada Türkiye'deki diş teknisyenlerinin COVID-19 pandemi sürecindeki davranışlarının değerlendirilmesi amacıyla internet ortamında Google formlar üzerinden çevrimiçi olarak geliştirilen; teknisyenlerin iş gücündeki değişimi, COVID-19 prosedürlerinin uygulanması, virüse karşı korunma, COVID-19 hakkında bilgi düzeyleri ve sosyodemografik bilgilerini içeren 31 sorudan oluşan bir anket oluşturulmuştur. Çalışmamıza 118 diş teknisyeni katılmıştır. Bağımsız gruplardaki değişkenlerin analizinde ki-kare testi kullanılmıştır. Bulgular: Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde diş teknisyenlerinin aşılanma oranları düşüktür. Protez ve ölçülere temasta kadın diş teknisyenleri erkek diş teknisyenlerine eldiven kullanmaya daha çok önem vermişleridir ve protezleri kliniklere göndermeden önce dezenfekte etmeye daha çok dikkat etmişlerdir. Genç diş teknisyenleri daha yaşlı teknisyenlerine göre dental laboratuvarlar için önerilen COVID-19 kılavuz/protokolü uygulamaya daha çok özen göstermişlerdir. Sonuç: Bu konuda daha fazla katılımcı popülasyonun olduğu, daha kapsamlı çalışmalara ihtiyaç vardır. Ayrıca diş teknisyenlerine tedbirlere uyma ve uygulama konusunda daha fazla eğitim verilmeli ve laboratuvar şartları ile ilgili denetlemeler sıklaştırılmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

covit-19, diş teknisyenleri, anket

PDF

___

1. Tong Z-D, Tang A, Li K-F, Li P, Wang H-L, Yi J-P, Et Al. Potential Presymptomatic Transmission Of Sars-Cov-2, Zhejiang Province, China, 2020. Emerg Infect Dis. 2020;26(5):1052.
2. Lai C-C, Shih T-P, Ko W-C, Tang H-J, Hsueh P-R. Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2 (Sars-Cov-2) And Coronavirus Disease-2019 (Covid-19): The Epidemic And The Challenges. Int J Antimicrob Agents. 2020;55(3):105924.
3. Shereen Ma, Khan S, Kazmi A, Bashir N, Siddique R. Covid-19 Infection: Origin, Transmission, And Characteristics Of Human Coronaviruses. J Adv Res. 2020;24:91.
4. Walls Ac, Park Y-J, Tortorici Ma, Wall A, Mcguire At, Veesler D. Structure, Function, And Antigenicity Of The Sars-Cov-2 Spike Glycoprotein. Cell. 2020;181(2):281-92. E6.
5. Guo Y-R, Cao Q-D, Hong Z-S, Tan Y-Y, Chen S-D, Jin H-J, Et Al. The Origin, Transmission And Clinical Therapies On Coronavirus Disease 2019 (Covid-19) Outbreak–An Update On The Status. Mil Med Res. 2020;7(1):1-10.
6. Guan W-J, Ni Z-Y, Hu Y, Liang W-H, Ou C-Q, He J-X, Et Al. Clinical Characteristics Of Coronavirus Disease 2019 In China. N Engl J Med. 2020;382(18):1708-20.
7. Sanders Jm, Monogue Ml, Jodlowski Tz, Cutrell Jb. Pharmacologic Treatments For Coronavirus Disease 2019 (Covid-19): A Review. Jama. 2020;323(18):1824-36.
8. Cleve M. What The Lightning-Fast Quest For Covid Vaccines Means For Other Diseases. Nature. 2021;589.
9. Callaway E. The Race For Coronavirus Vaccines: A Graphical Guide. Nature. 2020:576-7.
10. Xu H, Zhong L, Deng J, Peng J, Dan H, Zeng X, Et Al. High Expression Of Ace2 Receptor Of 2019-Ncov On The Epithelial Cells Of Oral Mucosa. Int J Oral Sci. 2020;12(1):1-5.
11. Al Mortadi N, Al-Khatib A, Alzoubi Kh, Khabour Of. Disinfection Of Dental Impressions: Knowledge And Practice Among Dental Technicians. Clin Cosmet Investig Dent. 2019;11:103.
12. Stevens R, Loudon D, Wrenn B, Cole H. Concise Encyclopedia Of Church And Religious Organization Marketing: Routledge; 2013.
13. Davey L. The Application Of Case Study Evaluations. Practical Assessment, Research, And Evaluation. 1990;2(1):9.
14. Nulty Dd. The Adequacy Of Response Rates To Online And Paper Surveys: What Can Be Done? Assess Eval High Educ. 2008;33(3):301-14.
15. Yolvermez B. Sağlık Çalışanlarının Covid-19 Pandemisi Sürecinde Çalışma Hayatından Kaynaklanan Sorunlarının Incelenmesi: Sakarya Örneği. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. Sakarya 2021.
16. Yıldız C. Diyarbakır Kamu Hastanelerinde Çalışan Dişhekimlerinin Covid-19 Pandemisinden Etkilenme Düzeyi. Dicle Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Restoratif Diş Tedavisi Anabilim Dali Uzmanlık Tezi. Diyarbakır 2021.
17. Akar Gc, Özmutaf Nm, Aksoy G. Diş Protez Teknisyenlerinin Alışkanlıkları Ve Çalışma Bölümlerinin Profili: Pilot Çalışma. Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi.28(1):51-9.
18. Duruk G, Gümüşboğa Zş, Çolak C. Investigation Of Turkish Dentists’ Clinical Attitudes And Behaviors Towards The Covid-19 Pandemic: A Survey Study. Braz Oral Res. 2020;34.
19. Rossato Mds, Gregorio D, De Almeida-Pedrin Rr, Maia Lp, Poli Rc, Berger Sb, Et Al. Evaluation Of Dental Practices Changes During The Covid-19 Pandemic In Brazil. Eval Health Prof. 2021;44(2):192-7.
20. Tysiąc-Miśta M, Dziedzic A. The Attitudes And Professional Approaches Of Dental Practitioners During The Covid-19 Outbreak In Poland: A Cross-Sectional Survey. Int J Environ Res Public Health. 2020;17(13):4703.
21. Prescott K, Baxter E, Lynch C, Jassal S, Bashir A, Gray J. Covid-19: How Prepared Are Front-Line Healthcare Workers In England? J Hosp Infect. 2020;105(2):142-5.
22. Bozhkova T, Musurlieva N. Survey Of The Opinion Of Dentists And Dental Technicians On The Impact Of The State Of Emergency Related To The Coronavirus Disease 2019 Epidemic In Bulgaria On Their Practice. Open Access Maced J Med Sci. 2021;9(D):43-6.
23. Blackhall K, Downie I, Ramchandani P, Kusanale A, Walsh S, Srinivasan B, Et Al. Provision Of Emergency Maxillofacial Service During The Covid-19 Pandemic: A Collaborative Five Centre Uk Study. Br J Oral Maxillofac Surg. 2020;58(6):698-703.
24. Sahu D, Agrawal T, Rathod V, Bagaria V. Impact Of Covid 19 Lockdown On Orthopaedic Surgeons In India: A Survey. J Clin Orthop Trauma. 2020;11:S283-S90.
25. Maffia F, Fontanari M, Vellone V, Cascone P, Mercuri L. Impact Of Covid-19 On Maxillofacial Surgery Practice: A Worldwide Survey. Int J Clin Oral Maxillofac Surg. 2020;49(6):827-35.
26. Tabah A, Ramanan M, Laupland Kb, Buetti N, Cortegiani A, Mellinghoff J, Et Al. Personal Protective Equipment And Intensive Care Unit Healthcare Worker Safety In The Covid-19 Era (Ppe-Safe): An International Survey. J Crit Care 2020;59:70-5.
27. Mutlu Şn, Akbulut Mb. Ağız Ve Diş Sağlığı Programı Öğrencilerinin Ve Diş Hekimi Yardımcılarının Yeni Koronavirüs (Covid-19) Bilgi Ve Algıları. Selcuk Dental Journal.8(3):693-8.
28. Soysal F, Isler Sc, Peker I, Akca G, Ozmeric N, Unsal B. The Impact Of Covid-19 Pandemic On Dentistry Practices/Covid-19 Pandemisinin Dis Hekimligi Uygulamalarina Etkisi. KLIMIK Derg 2020;33(1):5-15.
29. Ibrahim Nk, Alwafi Ha, Sangoof So, Turkistani Ak, Alattas Bm. Cross-Infection And Infection Control In Dentistry: Knowledge, Attitude And Practice Of Patients Attended Dental Clinics In King Abdulaziz University Hospital, Jeddah, Saudi Arabia. J Infect Public Health. 2017;10(4):438-45.
30. Sekhsaria S, Sharma A, Tiwari B, Sharma A, Mahajan T. Changing Paradigm In Prosthodontics Practice Post Covid-19 Outbreak. APRD. 2020;6(2):71-6.
31. Kaya B. Pandeminin Ruh Sağlığına Etkileri. Klinik Psikiyatri Dergisi. 2020;23(2):123-4.
32. Pala Sç, Metintas S. Covid-19 Pandemisinde Sağlik Çalişanlari. Estüdam Halk Sağlığı Dergisi. 2020;5:156-68.
33. Brar B, Bayoumy M, Salama A, Henry A, Chigurupati R. A Survey Assessing The Early Effects Of Covid-19 Pandemic On Oral And Maxillofacial Surgery Training Programs. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol. 2021;131(1):27-42.
34. Bansal P, Agnihotri A, Gupta A, Singh G, Kaur A, Arora R, Et Al. Emergency Preparedness Of Oral Health Professionals During Covid-19 Pandemic: A Knowledge, Attitude, And Practices Study. Indian J Dent. 2020;12(3):137.
35. Athey Ag, Cao L, Okazaki K, Zagra L, Castelli Cc, Kendoff Do, Et Al. Survey Of Aahks International Members On The Impact Of Covid-19 On Hip And Knee Arthroplasty Practices. J Arthroplasty. 2020;35(7):S89-S94.
36. Tefera At, Asefaw K, Bekele B, Ayelign A, Aragie H, Ayhualem S, Et Al. Dental Professionals Knowledge, Attitude, And Practice Towards To Covid-19: Syst Rev. 2020.
37. Allevi F, Dionisio A, Baciliero U, Balercia P, Beltramini G, Bertossi D, Et Al. Impact Of Covid-19 Epidemic On Maxillofacial Surgery In Italy. Br J Oral Maxillofac Surg. 2020;58(6):692-7.
38. Alhaj Ak, Al-Saadi T, Mohammad F, Alabri S. Neurosurgery Residents' Perspective On Covid-19: Knowledge, Readiness, And Impact Of This Pandemic. World Neurosurg. 2020;139:E848-E58.
39. Forni G, Mantovani A. Covid-19 Vaccines: Where We Stand And Challenges Ahead. Cell Death Differ. 2021;28(2):626-39.
40. Bernal Jl, Andrews N, Gower C, Gallagher E, Simmons R, Thelwall S, Et Al. Effectiveness Of Covid-19 Vaccines Against The B. 1.617. 2 (Delta) Variant. N Engl J Med. 2021.
41. Bostan S, Erdem R, Öztürk Ye, Kılıç T, Yılmaz A. The Effect Of Covid-19 Pandemic On The Turkish Society. Electron J Gen Med. 2020;17(6).