İzzet Osman’ın Ramazaniyeleri Üzerine Değerlendirmeler

Bu çalışmada divan edebiyatında ramazaniye yazma geleneği ile ilgili bilgiler verilmiş, XVIII. asır divan şairlerinden İzzet Osman’ın ramazaniyeleri üzerinde durulmuştur. Çalışmanın amacı İzzet Osman’ın iki adet ramazaniyesini şekil, muhteva, dil ve üslup açısından incelemek ve ramazaniyelerin karşılaştırmasını yapmaktır. Ramazaniyeler, metinlerin mevcut nüshasından okunup transkribe edilmiş; metin tamiri, tashih ve tahlil yapıldıktan sonra metinle ilgili değerlendirmelerde bulunulmuştur. Çalışma üç ana bölüm başlığı kullanılarak oluşturulmuştur. Giriş kısmında ramazaniyelerle ilgili genel bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde İzzet Osman Divanı’ndaki 28 numaralı ramazaniyenin; ikinci bölümde ise 29 numaralı ramazaniyenin şekil, muhteva, dil ve üslup incelemesi yapılmıştır. Üçüncü bölümde ramazaniyelerin karşılaştırılmasına yer verilmiştir. İzzet Osman ramazaniye türünün en çok kaleme alındığı XVIII. yüzyıl divan şairlerindendir. Aruzun aynı kalıplarını kullanarak yazmış olduğu ramazaniyelerde, kaside nazım şeklini ve müreddef kafiyeyi tercih etmiştir. Ramazaniyelerini Sultan III. Selim’i methetmek amacıyla yazmıştır. Şairin, içki yasağıyla ilgili düşüncelerini ve sosyal manzarayı ortaya koyması önemlidir. Vaiz, şeyh, ehl-i riyâ, ramazan sûfîsi ve ehl-i keyf gibi tipler genelde sert bir üslupla eleştirilmiş, bazen de onlara uyarılarda bulunulmuştur. Bu çalışmada ele alınan şiirler ramazaniye türüne kaynak oluşturması bakımından önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Divan şiiri, ramazaniye, şair, kaside, Sultan Selim.

Evaluations on İzzet Osman’s Ramazaniyes

In this study, information about the tradition of writing ramazaniye in divan literature is given, ramadaniyes of İzzet Osman were emphasized. The aim of the study is to examine İzzet Osman's two ramazaniyes form, content, language and style and to compare the ramazaniyes. Ramazaniyes were read and transcribed from the existing copy of the texts; after the text repair, correction and analysis were made, evaluations were made. The study was created using three main chapter titles. In the introduction, general information about ramadaniyes is given. In the first and second parts, the ramadaniyes number 28 and 29 in the Divan of İzzet Osman the form, content, language and style were analyzed. In the third chapter, the comparison of ramazaniyes is given. He preferred the verse form of the eulogy and the rhyme müreddef in the ramazaniyes he wrote using the same patterns of aruz prosody. He wrote its to praise Sultan III. Selim. It is important for the poet to reveal his thoughts on prohibition and the social landscape. Types such as preachers, sheikhs, ehl-i riyâ, ramadan sufi and ehl-i keyf were criticized in a harsh way, and sometimes warnings were given to them. The poems discussed in this study are important in terms of being a source for the type of ramazaniye.

Keywords:

Divan poetry, ramazaniye, poet, kaside, Sultan Selim.,

PDF

___

Aksoy, E. (2022). "Kadeh duası" çevresinde gelişen inanışların sanal dünyadaki yansımaları. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (1), 113-127.
Anthony, C. Y. (2004). Edebiyat ve din (çev. Adem Çalışkan). Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 1, 227-251.
Aydemir, Y. (2002). Türk edebiyatında kaside. Bilig, 22, 133-168.
Baysun, C. (1950). Boğaziçi İskelelerine Dair Bir Kaside: İzzet Efendi’nin Sahilnamesi. Sevenler Grubu Neşriyat. https://9lib.net/document/6zk43rpq-bo%C4%9Fazi%C3%A7i-iskelelerine-dair-bir-kaside-i%CC%87zzet-efendi-sahilnamesi.html
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî (1422/2001). el-Câmiʿu’s-sahîh (nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr). Dâru Tavki’n-Necât.
Canım, R. (2014). Divan edebiyatında türler (4. Baskı). Grafiker Yayınları.
Çelebioğlu, Â. (1998). Eski Türk edebiyatı araştırmaları. MEB Yayınları.
Demir, Z. (2018). Sosyolojik açıdan edebiyat ve din. Nosyon: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, 1, 13-30.
Dindi, E. (2017). Cahiliye Araplarında ramazan ayı, itikâf ve oruç. Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi, 3 (2), 27-55.
Dursunoğlu, H. (2003). Klasik Türk edebiyatında ramazan konulu şiirler. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 22, 9-29.
Duru, N. F. (2016). Klasik Türk şiirinin dejenere tiplerinden vâiz. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 35, 197-234.
Ertan, M. E. (1995). Divan edebiyatında ramazaniyeler üzerine incelemeler. Yayımlanmamış doktora tezi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Günay, H. M. (2007). Ramazan. Diyanet İslâm Ansiklopedisi (34. cilt, s. 433-435). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
İspir, M. (2017). Divan şiirinin oluşumunda dini düşüncenin şairler üzerindeki etkisi. Asos Journal, 5 (42), 102-108.
Kaplan, H. (2020). Bir İstanbul methiyesi: İzzet’in bilâdiyesi. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 5 (2), 442-487.
Kaplan, Y. (2021). 18. yüzyıl şairlerinden İzzet Efendi ve bilâdiyyesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31 (1), 115-134.
Keklik, M. (2019). Klasik Türk şiirinde yıldızlarla ilgili deyimler. Aslan, Ü. - Taş, H. (Ed.). Vakıf İnsan Prof. Dr. Hikmet Özdemir Armağanı (1. Baskı: 496-521), Kriter Yayınları.
Korkmaz, Z. (2007). Dil Nedir? (1-46). Türk dili ve kompozisyon. Ekin Yayınları.
Köprülü, F. (2005). Türk edebiyatı tarihi. Akçağ Yayınları.
Kur'an-ı Kerim (2022). Diyanet İşleri Başkanlığı. https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal.
Müslim, , Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc (ts). el-Câmiu’s-Sahih (nşr. Muhammed Fuad Abdülbâkî). Dâru İhyâ’t-Türâsî’l-Arabiyyi.
Nalcıoğlu, A. (2016). Edebiyat ve kültür üzerine. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20 (2), 701-710.
Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb (1986). Sünenü’n-Nesâî, (I-IX, thk. Abdulfettâh Ebû Gudde). Mektebetu’l-Matbûâti’l-İslâmiyye.
Okçu, N. (1993). Şeyh Gâlib dîvânı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Öztoprak, N. (2004). Fennî ve İzzet Efendinin sahilnameleri ve bu sahilnamelerde Üsküdar. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 11, 111-148.
Pala, İ. (2002). Kün. Diyanet İslâm Ansiklopedisi (26. cilt, s. 552-553). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Pala, İ. (2003). Lâle devri. Diyanet İslam Ansiklopedisi (27. cilt, s. 84-85). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Pekolcay, N. vd. (2000). İslâmî Türk edebiyatında şekil ve nev’îlere giriş. Kitabevi Yayınları.
Rashid, A. N. (2019). Sivaslı Osman İzzet divanı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
Sarıoğlu, T. (2022). Müskirat nizamnameleri'ne göre meyhanelerin kapatılması ve II. meşrutiyet döneminde Edirne uygulamaları . Anadolu ve Balkan Araştırmaları Dergisi, 5 (9), 149-178.
Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa (1975). es-Sünen (thk. Ahmed Muhammed). Mektebetü’l-Halebî.
Uzun, M. İ. (1993). Câize. Diyanet İslâm Ansiklopedisi (7. cilt, s. 28-29). Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi .
Yazıcı, N. (2003). Maarif dergisi penceresinden Osmanlı başkentinde 1892 ramazanına bir bakış. İstem, 1, 49-60.
Yekbaş, H. (2012). Ramazanı divan şiiri metinlerinden okumak. Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 6, 173-230.