Türk Yurdunda Bilim: Kadim Türk Uygarlıklarının Zaman Ölçüm Yöntemlerinin Bilgisayar Destekli Simülasyonla Tespit Edilmesi

Türklerin ilk uygarlıklarını oluşturdukları tarih tam olarak bilinmemektedir. Ancak yazılı kaynaklar dikkate alındığında MÖ. 2500’lere dayandığı görülmektedir. Fakat Türklerin geliştirmiş olduğu dil içerisinde bulunan akrabalık kelimelerindeki zenginlik ve mecaz kullanım özellikleri bu tarihin daha da eskilere dayandığı konusunda bizlere ipuçları sunmaktadır. Türklerin yaşadıkları coğrafyanın zorlu koşulları, hayvancılık ve göçebe bir yaşam tarzını geliştirmiş olmaları gibi nedenlerde yazılı kaynaklar ve kalıcı abidelerden çok sözlü kültür bıraktıkları bilinmektedir. Bu kapsamda Türk kültüründe birçok efsane, hikâye, masal ve ninniler bulunmaktadır. Ancak eski Türklerin bilimsel keşifleri ve geliştirdikleri teknolojiler konusunda bilgiye ulaşmak oldukça zordur. Eski Türkler göçebe hayatlarını “Yurd” adını verdikleri çadırlarda geçirmekteydiler. Bugün modern Türkçede kullanılan “Yurd” kelimesinin kökeni de bu çadırdır. Yurd eski Türkler için yaşam mekânı olmanın ötesine bir anlam ve değere sahiptir. Yurd yapısal özellikleriyle binlerce yıllık deneyim ve tecrübelerin sonucunda ortaya çıkartılmış bir kültür mirasıdır. Bu çalışmada eski Türklerin yaşamında önemli bir yeri olan Yurd’un, özellikle göç zamanları ve kutsal günlerin belirlenmesinde kullanılmış olup olmayacağı sorusuna, bilgisayar destekli 3D modelleme teknikleriyle cevap aranmıştır. İlkçağ toplumlarında zaman ölçmede yaygın olarak güneş saatleri kullanılmaktaydı. Ancak eski Türklerden günümüze kalmış bir güneş saati kalıntısına henüz rastlanmamıştır. Türklerin göçebe yaşantıları ve 21 Mart gibi kutsal tarihleri belirledikleri göz önünde bulundurulduğunda, güneşi zaman ölçmek için kullanmış oldukları ortaya çıkmaktadır. Çalışma kapsamında yapılan modelleme ve gerçek zamanlı simülasyon çalışmaları Türk Yurd’unun yaşam alanı olmanın yanında zaman ölçümünde de kullanılacak şekilde tasarlanmış olduğunu ortaya koymuştur. 
Anahtar Kelimeler:

zaman, türkler, güneş, saati

___

  • Görcelioğlu E. (1986). Güneş açıları ve bunların peyzaj düzenlemelerindeki etkileri, Mühendislik ve Mimarlık Dergisi, Sayı 4, s. 15-35.
  • Koç, S. (2002). Türk Mitolojisinde Kırgızlar (Ay ve Güneş Motiflerinin Kırgız Kültüründeki Yeri) Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Sayı 22.
  • Külcü, R. (2015). Isparta İli İçin Yeryüzüne Ulaşan Güneş Işınımının Modellenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Sayı 10, s. 22.
  • Ögel, B. (1971). “Türk Mitolojisi” M.E.B. 1971, s. 181, İstanbul.
  • Sarıyev, B. (2008). Türklerin Eski Aile Yapısına Temel Sembolleri Açısından Bir Bakış. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 9, 487-498.
  • Kabaş A. (2004). Güneş Saatleri, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fizik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, s. 1-3.