ARAP BAHARI SONRASI YEMEN: ÜLKEDEKİ TEMEL AKTÖRLER VE KOALİSYON OPERASYONLARININ MEŞRULUĞU

Tarihi olarak Kuzey ve Güney arasında iç çekişmelere sahne olan Yemen’de yaşanan 1990’daki birleşme; ülkedeki istikrarsızlığı sona erdirmemiş aksine günümüze kadar devam edecek olan iç çatışmalara zemin hazırlamıştır. Ülkenin; kuzeyinde Husi isyanları, güneyinde ayrılıkçı el-Hirak oluşumu, geniş kabile yapılanmaları ve el-Kaide’nin varlığı gibi etmenler Yemen’de meydana gelen parçalı yapı üzerindeki temel aktörler idi. Ülkedeki kıt kaynaklar üzerinde yürütülen bu mücadele; 2011 Arap Baharı ile doruk noktasına ulaşırken, oluşan otorite boşluğu da ülkedeki bu aktörlere geniş manivela alanları sağladı. Nitekim sözü edilen ülke içi aktörlerden en önemlisi olarak kabul edilen Husilerin; gerek 2004-10 arası dönemde rejim karşıtı yürüttükleri mücadele deneyimlerinden gerekse devrik lider Abdullah Salih ile kurdukları müttefiklikten faydalanarak ülkenin güneyine doğru ilerleyişleri, Mart 2015’te Suudi liderliğindeki koalisyon ülkelerinin askeri operasyonuna dönüştü. Yürütülen bu operasyonların meşruluğuna ilişkin ise, koalisyon ülkeleri tarafından çeşitli argümanlar ileri sürülmüş fakat bu operasyonların bireysel ya da kolektif meşru müdafaaya mı yoksa davet üzerine müdahaleye mi dayandığına ilişkin ise net ifadeler kullanılmamıştır. Bu çalışmadaki ilk amaç; Yemen’deki mevcut parçalı yapının yeni bir olgu olmadığını ve bu yapı üzerinde önemli rol oynayan Husilerin, ülkede nasıl etkin bir pozisyona geldiklerini göstermek olacaktır. Çalışmanın ikinci temel amacı ise; Husilere karşı başlatılan askeri operasyonların, neden bireysel ya da kolektif meşru müdafaa hakkından ziyade davet üzerine müdahale doktrinine dayandırılabileceğini; askeri davette bulunan Mansur Hadi’nin gerek uluslararası toplum tarafından meşru otorite olarak kabul edilmesi gerekse ülkenin belirli bölgeleri üzerindeki kontrolünü hâlâ sürdürüyor olması gerekçelerinden kaynaklandığını göstermeye çalışmak olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Husiler, Arap Baharı, Suudi Arabistan, davet üzerine müdahale, bireysel-kolektif meşru müdafaa.

PDF

___

Ahmed, S. (30 August 2019). AQAP in South Yemen: Past and Present. The Washington Institute Improving the Quality of U.S. Middle East Policy. https://www.washingtoninstitute.org/fikraforum/view/aqap-in-south-yemen-past-and-present, ErişimTarihi: 4.2.2020 Akyurt, M.A. (2010). “Yemen 2010”, K. İnat, M. Ataman ve İ. N. Telci (Editörler). Ortadoğu Yıllığı 2010. (Birinci Baskı). Açılım Kitap, 313-34 Albloshi, H. H. (2016). “Ideological Roots of the Hūthī Movement in Yemen”. Journal of Arabian Studies. 6(2), 143-62 Alkaff, S.H.b.O. (2015-6). “Counter Terrorist Trends and Analyses”. International Centre for Political Violence and Terrorism Research. 7(1), 97-101 Alley, A. L. (2013). “Assessing (in) security after the Arab Spring: The Case of Yemen”. PS: Political Science and Politics. 46(4), 721-6 Alwazir, A. Z. (2013). “Yemen’s Independent Youth and Their Role in the National Dialogue Conference: Triggering a Change in Political Culture”. SWP Comments. No.23 Arslan, İ. (2015). “Yemen: İstikrarsızlaştırılan Bir Ülkede Bölgesel/Küresel Güç Mücadelesi”. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 1(1), 17-48 Augustin, A.L.A. (2014). “Chanting for Southern Independence”. MERIP. No.273, 11-13 Aytıntepe, M. ve Artokça, İ. (2013) “Yemen”. TASAM. Stratejik Rapor No:55 Baron, A. (2015). “Civil War in Yemen: Imminent and Avoidable”. European Council on Foreign Relations. ECFR/130 BBC Türkçe. (16 Mart 2014). “Kırım’da Rusya’ya Bağlanma Referandumu”. https://www.bbc.com/turkce/ haberler/2014/03/140316_kirim_referandum, Erişim Tarihi:7.8.2019 Birleşmiş Milletler. “Birleşmiş Millet Anlaşması ve Uluslararası Adalet Divanı Statüsü”. https://www.ombudsman.gov.tr/ contents/ files/6535501-Birlesmis-Milletler-Antlasmasi.pdf, Erişim Tarihi: 5.8.2019 Boucek, C. and Revkin M. (2011). “The Unravelling of the Salih Regime in Yemen”. CTC Sentinel. 4(3), 1-4 Brandt, M. (2013). “Sufyān’s “Hybrid” War: Tribal Politics during the Hūthī Conflict”. Journal of Arabian Studies. 3(1), 120-38 Büyükkara, M.A. (2011). “Sosyal, Siyasi ve Dini Yönleriyle Yemen Husi Hareketi”. Divan Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi. 16(30), 115-52 Dahlgren, S. (2008). “The Southern Movement in Yemen”. ISIM Review. 2008(22), 50-1 Dahlgren, S. (2010). “The Snake with a Thousand Heads: The Southern Cause in Yemen”. MERIP. No.256, 28-33 Dresch, P. (1989). Tribes, Government and History in Yemen. (First Title). New York: Oxford Press Dresch, P. and Haykel B. (1995). “Stereotypes and Political Styles: Islamists and Tribesfolk in Yemen”. International Journal of Middle East Studies. 27(4), 405-31 Durac, V. (2012). “Yemen’s Arab Spring – Democratic Opening or Regime Maintenance?”. Mediterranean Politics. 17(2), 161-78 European Council on Foreign Relations. (2015). “Mapping the Yemen Conflict”. https://www.ecfr.eu/page/-/Mapping_ Yemen_%281%29.pdf Edebiyat ve Sanat Akademisi. (9 Haziran 2015). Belkıs Saba Melikesi ve Efsanesi. https://edebiyatvesanatakademisi.com/ edebiyat- terimleri-mazmunlar/belkis-saba-melikesi-ve-efsanesi/4801, Erişim Tarihi: 18.2.2020 Fattah, K. (2011). “Yemen: A Social Intifada in a Republic of Sheikhs”. Middle East Policy. 18(3), 79-85 Ferro, L. and Ruys, T. (2018). “The Saudi-led Military Intervention in Yemen’s Civil War-2015”. The Use of Force in International Law: A Case-Based Approach. (Editors T. Ruys, O. Corten and A. Hofer). New York: Oxford University Volume/Cilt 7, Number/Sayı 20, 2020