Psikolojik Danışman Adaylarının Problemli İnternet Kullanımına İlişkin Duyarlılıklarının ve Müdahale Yaklaşımlarının İncelenmesi

Son yıllarda çocuk ve ergenler arasında internet kullanım oranı artış göstermiştir. İnternetin kontrolsüz ve aşırı kullanımı sonucu ortaya çıkan bir sorun olan problemli internet kullanımı çocuk ve ergenlerin gelişimlerini olumsuz olarak etkilemektedir. Problemli internet kullanımına ilişkin okullarda yürütülecek çalışmalar sorunun önlenmesi ve çözümü açısından gereklidir. Bu kapsamda okullarda konuyla ilgili çalışmalar yürütecek olan psikolojik danışman adaylarının duyarlılıkları ve yaklaşımlarının incelenmesi önemlidir. Bu araştırmanın amacı, psikolojik danışman adaylarının problemli internet kullanımına ilişkin duyarlılıklarını ve müdahale yaklaşımlarını incelemektir. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması modeli kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını 60 psikolojik danışman adayı oluşturmuştur. Araştırmada veriler yarı yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla elde edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel analiz ve içerik analizi tekniklerinden yararlanılmıştır. Katılımcılar, problemli internet kullanımının boyutlarına farklı sıklıklarda duyarlılık göstermişlerdir. Ayrıca katılımcıların müdahale yaklaşımları “sorunun nedenlerini anlamaya yönelik çaba” ve “sorunun çözümünü gerçekleştirmeye yönelik çaba” olmak üzere iki ana temada ele alınmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar alanyazın ışığında tartışılmış ve çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Problemli İnternet Kullanımı, Duyarlılık, Müdahale Yaklaşımları

Investigation of Psychological Counselor Candidates' Sensitivity to Problematic Internet Use and Intervention Approaches

In recent years, the rate of internet use among children and adolescents has increased. Problematic internet use, which is a problem that arises as a result of uncontrolled and excessive use of the internet, negatively affects the development of children and adolescents. Studies to be carried out in schools on problematic internet use are necessary to prevent and solve the problem. In this context, it is essential to examine the sensitivities and approaches of psychological counselor candidates who will conduct studies on the subject in schools. This study examines the pre-service psychological counselor's sensitivities and intervention approaches regarding problematic internet use. The case study model, one of the qualitative research methods, was used in the research. The participants of the study consisted of 60 psychological counselor candidates. In the examination, we obtained the data through semi-structured interviews. In the data analysis, we used descriptive and content analysis techniques. Participants showed sensitivity to the dimensions of problematic internet use at different frequencies. In addition, the intervention approaches of the participants were discussed in two main themes: "effort to understand the causes of the problem" and "effort to realize the solution of the problem." The results obtained from the research were discussed in light of the literature, and various suggestions were made.

Keywords:

Problematic Internet Use, Intervention Approaches, Sensitivity,

PDF

___

Abou El Wafa, H. E., Ashry, M. H., Mekky, J. F. & Elweshahi, H. M. (2021). Internet abuse in children and adolescents during COVID-19 pandemic in Egypt. Egyptian Journal of Psychiatry, 42(1), 36–42. https://new.ejpsy.eg.net/temp/EgyptJPsychiatr42136-2410714_064147.pdf
Akın, A. & Iskender, M. (2011). Internet addiction and depression, anxiety and stress. International Online Journal of Educational Sciences, 3(1), 138–148. https://www.ajindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423904412.pdf
Ampofo, L. (2015). Mindfulness in the machine: Breaking our technology addiction. http://www.socialmediatoday.com/content/mindfulness-machine-breaking-our-technology-addiction
Andrisano Ruggieri, R., Santoro, E., De Caro, F., Palmieri, L., Capunzo, M., &nuleo, C., …, & Boccia, G. (2016). Internet addiction: A pre&ntion action-research inter&ntion. Epidemiology Biostatistics and Public Health, 13(3), 1–5. doi: 10.2427/11817
Arastaman, G., Öztürk Fidan, İ. & Fidan, T. (2018). Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik: Kuramsal bir inceleme. Yüzüncü Yıl Üni&rsitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 37–75. doi: 10.23891/efdyyu.2018.61
Asıcı, E. (2018). Çocuk ve ergenlerde problemli internet kullanımını önleme ve müdahale. F.S. Çakar (Yay.Haz.), Önleyici psikolojik danışma kuram ve uygulamaları içinde (pp. 183–216). Ankara: Pegem.
Asıcı, E. (2019). İnternet bağımlılığı. A. Eryılmaz & M. E. Deniz (Yay.Haz.), Tüm yönleriyle bağımlılık. içinde. Ankara: Pegem.
Bağatarhan, T. (2020). Lise öğrencilerinde internet bağımlılığını önlemeye yönelik bilişsel-davranışçı yaklaşıma dayalı psiko-eğitim programının geliştirilmesi ve etkililiğinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Dokuz eylül üni&rsitesi, İzmir.
Baltacı, Ö. (2019). Bağımlı ve bağımlılık riski olan çocuk ve eğitimleri. S. Avşaroğlu & K. Öğülmüş (Yay.Haz.) Zor çocukların eğitiminde psikoeğitsel yaklaşımlar ve birlikte yaşam içinde (pp. 65–78). Ankara: Vize.
Baltacı, Ö., Akbulut, Ö. F., & Yılmaz, E. (2021). Problemli internet kullanımında güncel bir risk faktörü: COVID-19 pandemisi. Humanistic Perspective, 3(1), 97–121. doi: 10.47793/hp.872503
Bayezid, G. (2000). Bastırma duyarlılık ölçeğini Türk kültürüne uyarlama çalışması. Düşünen Adam, 13(2), 99–106. https://dusunenadamdergisi.org/storage/upload/pdfs/1588686115-tr.pdf adresinden erişildi.
Bengtsson, M. (2016). How to plan and perform a qualitati& study using content analysis. NursingPlus Open, 2, 8–14. doi: 10.1016/j.npls.2016.01.001
Berber Çelik, Ç. (2016). İnternet bağımlılığı eğilimini azaltmada eğitsel bir müdahale. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 3, 365–386. doi: 10.15805/addicta.2016.3.0021
Block, J. J. (2008). Issues for DSM-V: Internet addiction. The American Journal of Psychiatry, 165, 306–307. doi: 10.1176/appi.ajp.2007.07101556
Boyacı, M. (2019). Türkiye’de internet bağımlılığı araştırmaları: Bir içerik analizi çalışması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6, 777–795. doi: 10.15805/addicta.2019.6.3.0030
Brand, M., Laier, C., & Young, K. S. (2014). Internet addiction: coping styles, expectancies, and treatment implications. Frontiers in Psychology, 5, 1256.doi: 10.3389/fpsyg.2014.01256
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
Canoğulları Ayazseven, Ö. (2019). Ergenlerde problemli internet kullanımını önlemeye yönelik bilişsel-davranışçı temelli psiko-eğitim çalışmasının etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi. Çukurova üni&rsitesi, Adana.
Çelik, H., Başer Baykal, N. & Kılıç Memur, H. N. (2020). Nitel &ri analizi & temel ilkeleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal of Qualitative Research in Education, 8(1), 379–406. doi: 10.14689/issn.2148-2624.1.8c.1s.16m
Çevik, Ö., Ata, R. & Çevik, M. (2021). Bullying and victimization among Turkish adolescents: the predicti& role of problematic internet use, school burnout and parental monitoring. Education and Information Technologies, 26(3), 3203–3230. doi: 10.1007/s10639-020-10410-1
Cheng, C. & Li, A. Y. L. (2014). Internet addiction prevalence and quality of (real) life: A meta-analysis of 31 nations across se&n world regions. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 17(12), 755–760. doi: 10.1089/cyber.2014.0317
Chi, X., Hong, X. & Chen, X. (2020). Profiles and sociodemographic correlates of internet addiction in early adolescents in Southern China. Addicti& Behaviors, 106, 1–7. doi: 10.1016/j.addbeh.2020.106385
Chwaszcz, J., Lelonek-Kuleta, B., Wiechetek, M., Niewiadomska, I. & Palacz-Chrisidis, A. (2018). Personality Traits, Strategies for Coping with Stress and the Le&l of Internet Addiction—A Study of Polish Secondary-School Students. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(5). doi: 10.3390/ijerph15050987
Cormier, L. S. & Hackney, H. (2016). Counseling strategies and inter&ntions for professional helpers. Pearson.
Dede, Y. (2017). Nitel yöntemler. S. B. Demir (Yay.Haz.), Araştırma deseni: nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları içinde. Ankara: Eğiten.
Derin, S. & Bilge, F. (2016). Ergenlerde internet bağımlılığı ve öznel iyi oluş düzeyi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 6(46), 35–51. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/631409 adresinden erişildi.
Do, K.-Y. & Lee, K.-S. (2018). Relationship between Problematic ınternet use, sleep problems, and oral health in korean adolescents: A national survey. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(9), 1870. doi: 10.3390/ijerph15091870
Duan, L., Shao, X., Wang, Y., Huang, Y., Miao, J., Yang, X. & Zhu, G. (2020). An in&stigation of mental health status of children and adolescents in china during the outbreak of COVID-19. Journal of Affective Disorders, 275, 112–118. doi: 10.1016/j.jad.2020.06.029
Durmus, G., Ortabag, T. & Ozdemir, S. (2021). Determining the relationship between obesity and problematic internet use among adolescents. Iranian Journal of Public Health, 50(9), 1796–1804. doi: 10.18502/ijph.v50i9.7052
ElSalhy, M., Miyazaki, T., Noda, Y., Nakajima, S., Nakayama, H., Mihara, S., ..., & Mimura, M. (2019). Relationships between Internet addiction and clinicodemographic and behavioral factors. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 15, 739. doi: 10.2147/NDT.S193357
Erden, S. & Hatun, O. (2015). İnternet bağımlılığı ile başa çıkmada bilişsel davranışçı yaklaşımın kullanılması: Bir olgu sunumu. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 2(1), 53–83. doi: 10.15805/addicta.2015.2.1.015
Ertemel, A. V. & Aydın, G. (2018). Dijital ekonomide teknoloji bağımlılığı ve çözüm önerileri. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 5(4), 665–690. doi: 10.15805/addicta.2018.5.4.0038
Feindel, H. (2019). İnternet bağımlılığı: Bağımlılar ve aileleri için el kitabı (A. Dirim çev.). İstanbul: İletişim.
Fernandes, B., Maia, B. R. & Pontes, H. M. (2019). Internet addiction or problematic internet use? Which term should be used? Psicologia Usp, 30, e190020. doi: 10.1590/0103-6564e190020
Gladding, S. T. (2015). Psikolojik danışma: Kapsamlı bir meslek (N. Voltan Acar çev.). Ankara: Nobel.
Griffiths, M. (1998). Internet addiction: Does it really exist? J. Gackenbach (Yay.Haz.), Psychology and the Internet: Intrapersonal, interpersonal, and transpersonal implications içinde (p. 61–75). Academic Press.
Hackney, H., & Cormier, L. S. (2008). Psikolojik danışma ilke ve teknikleri: Psikolojik yardım süreci el kitabı (T. Ergene & S. Aydemir Sevim çev.). Ankara: Mentis.
Huang, X. Q., Li, M. C. & Tao, R. (2010). Treatment of internet addiction. Current Psychiatry Reports, 12(5), 462–470. doi: 10.1007/s11920-010-0147-1
Kee, I. K., Byun, J. S., Jung, J. K. & Choi, J. K. (2016). The presence of altered craniocervical posture and mobility in smartphone-addicted teenagers with temporomandibular disorders. Journal of Physical Therapy Science, 28(2), 339– 346. doi: 10.1589/jpts.28.339
Keskin, Y., & Öğretici, B. (2013). Sosyal bilgiler dersinde" duyarlılık" değerinin etkinlikler yoluyla kazandırılması: Nitel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 143–181. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/302425 adresinden erişildi.
Kilinç, İ., & Gündüz, Ş. (2017). Lise öğrencilerinin siber duyarlılık, internet bağımlılığı ve insani değerlerinin incelenmesi. Trakya Üni&rsitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 261–283. doi: 10.24315/trkefd.304497
Kormas, G., Critselis, E., Janikian, M., Kafetzis, D. & Tsitsika, A. (2011). Risk factors and psychosocial characteristics of potential problematic and problematic internet use among adolescents: a cross-sectional study. BMC Public Health, 11(1), 1–8. doi: 10.1186/1471-2458-11-595
Kula, S. S. & Akbulut, Ö. F. (2020). Öğretmen adaylarının çocuğa yönelik şiddete duyarlıkları ile empatik eğilimleri arasındaki ilişki. Trakya Eğitim Dergisi, 10(3), 917–932. doi: 10.24315/tred.658597
Lan, Y., Ding, J. E., Li, W., Li, J., Zhang, Y., Liu, M. & Fu, H. (2018). A pilot study of a group mindfulness-based cogniti&-behavioral inter&ntion for smartphone addiction among uni&rsity students. Journal of Behavioral Addictions, 7(4), 1171–1176. doi: 10.1556/2006.7.2018.103
Li, X., Luo, X., Zheng, R., Jin, X., Mei, L., Xie, X., Gu, H., Hou, F., Liu, L., Luo, X., Meng, H., Zhang, J. & Song, R. (2019). The role of depressi& symptoms, anxiety symptoms, and school functioning in the association between peer victimization and internet addiction: A moderated mediation model. Journal of Affecti& Disorders, 256, 125–131. doi: 10.1016/j.jad.2019.05.080
Livingstone, S. & Smith, P. K. (2014). Annual research review: Harms experienced by child users of online and mobile technologies: The nature, prevalence and management of sexual and aggressi& risks in the digital age. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 55(6), 635–654. doi: 10.1111/jcpp.12197
Lo, C. K. M., Yu, L., Cho, Y. W. & Chan, K. L. (2021). A qualitative study of practitioners’ views on family ınvolvement in treatment process of adolescent ınternet addiction. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18, 86. doi: 10.3390/ijerph18010086
Mamun, M. A., Hossain, M. S., Siddique, A. B., Sikder, M. T., Kuss, D. J. & Griffiths, M. D. (2019). Problematic internet use in Bangladeshi students: The role of socio-demographic factors, depression, anxiety, and stress. Asian Journal of Psychiatry, 44, 48–54. doi: 10.1016/j.ajp.2019.07.005
Milani, L., Osualdella, D. & Di Blasio, P. (2009). Quality of interpersonal relationships and problematic Internet use in adolescence. CyberPsychology & Behavior, 12(6), 681–684. doi: 10.1089/cpb.2009.0071
Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded source book. Sage Publications. Milli Eğitim Bakanlığı. (2020). 2020-2021 rehberlik ve psikolojik danışma programı. https://orgm.meb.gov.tr/www/2020-2021-rehberlik-&-psikolojik-danisma-programi/icerik/1413
Moretta, T. & Buodo, G. (2020). Problematic ınternet use and loneliness: how complex ıs the relationship? a short literature review. Current Addiction Reports, 7(2), 125–136. doi: 10.1007/s40429-020-00305-z
National Center for Education Statistics. (2019). Student Access to Digital Learning Resources Outside of the Classroom (NCES 2017-098). https://nces.ed.gov/fastfacts/display.asp?id=46#:~:text=O&rall
Neverkovich, S. D., Bubnova, I. S., Kosarenko, N. N., Sakhieva, R. G., Sizova, Z. M., Zakharova, V. L. & Sergeeva, M. G. (2018). Students’ internet addiction: study and prevention. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 14(4), 1483–1495. doi: 10.29333/ejmste/83723
Nielsen, P., Favez, N. & Rigter, H. (2020). Parental and family factors associated with problematic gaming and problematic ınternet use in adolescents: A systematic literature review. Current Addiction Reports, 7(3), 365–386. doi: 10.1007/s40429-020-00320-0
Ögel, K. (2017). İnternet bağımlılığı: İnternetin psikolojisini anlamak ve bağımlılıkla başa çıkmak. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Özdemir, M. (2010). Nitel &ri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsali üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üni&rsitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323–343. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/113287 adresinden erişildi.
Özyeşil, Z., Arslan, C., Kesici, Ş., & Deniz, M. E. (2011). Bilinçli farkındalık ölçeği’ni Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(160), 224–235. http://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/697 adresinden erişildi.
Özyürek, A. (2017). Çocuğa yönelik şiddete duyarlık ölçeği geliştirme çalışması. Karabük Üni&rsitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 462–472. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/374296 adresinden erişildi.
Park, S., Hong, K.-E. M., Park, E. J., Ha, K. S. & Yoo, H. J. (2013). The association between problematic internet use and depression, suicidal ideation and bipolar disorder symptoms in Korean adolescents. Australian \& New Zealand Journal of Psychiatry, 47(2), 153–159. doi: 10.1177/0004867412463613
Pénard, T., Poussing, N. & Suire, R. (2013). Does the Internet make people happier? The Journal of Socio-Economics, 46, 105–116. doi: 10.1016/j.socec.2013.08.004
Peng, W., Li, D., Li, D., Jia, J., Wang, Y. & Sun, W. (2019). School disconnectedness and Adolescent Internet Addiction: Mediation by self-esteem and moderation by emotional intelligence. Computers in Human Behavior, 98, 111–121. doi: 10.1016/j.chb.2019.04.011
Przepiorka, A., Blachnio, A. & Cudo, A. (2019). The role of depression, personality, and future time perspective in internet addiction in adolescents and emerging adults. Psychiatry Research, 272, 340–348. doi: 10.1016/j.psychres.2018.12.086
Reiner, I., Tibubos, A. N., Hardt, J., Müller, K., Wölfling, K. & Beutel, M. E. (2017). Peer attachment, specific patterns of internet use and problematic internet use in male and female adolescents. European Child & Adolescent Psychiatry, 26(10), 1257–1268. doi: 10.1007/s00787-017-0984-0
Rideout, V., Saphir, M., Tsang, V., & Bozdech, B. (2011). Zero to eight children’s media use in America. https://www.commonsensemedia.org/file/zerotoeightfinal2011pdf-0/download adresinden alındı.
Savcı, M., & Aysan, F. (2016). Bağlanma stilleri, akran ilişkileri ve duyguların internet bağımlılığını yordamadaki katkıları. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 3(3), 401–432. doi: 10.15805/addicta.2016.3.0028
Shenton, A. K. (2004). Strategies for ensuring trustworthiness in qualitative research projects. Education for Information, 22(2), 63–75. doi: 10.3233/EFI-2004-22201
Snyder, S. M., Li, W., O’Brien, J. E. & Howard, M. O. (2015). The Effect of U.S. University Students’ Problematic Internet Use on Family Relationships: A Mixed-Methods In&stigation. Plos One, 10(12), 1–13. doi: 10.1371/journal.pone.0144005
Statista. (2021). Coronavirus: impact on online usage in the U.S. - Statistics & Facts. https://www.statista.com/topics/6241/coronavirus-impact-on-online-usage-in-the-us/
Tanrıkulu, T., Kınay, H., & Arıcak, O. T. (2013). Siber zorbalığa ilişkin duyarlılık ölçeği: Geçerlik & gü&nirlik çalışması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 38–47. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/200357 adresinden alındı.
Taylı, A. (2010). Okullarda akran temelli programların uygulanma süreci. Milli Eğitim Dergisi, 40(186), 8–26. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/442754 adresinden alındı.
Tomaszek, K. & Muchacka-Cymerman, A. (2020). Examining the relationship between student school burnout and problematic internet use. Educational Sciences: Theory and Practice, 20(2), 16–31. doi: 10.12738/jestp.2020.2.002
Tsumura, H., Kanda, H., Sugaya, N., Tsuboi, S. & Takahashi, K. (2018). Prevalence and risk factors of Internet addiction among employed adults in Japan. Journal of Epidemiology, 28(4), 202–206. doi: 10.2188/jea.JE20160185
TUİK. (2021). Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2021. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2021-41132
Türkiye Yeşilay Cemiyeti. (2017). Teknoloji yerinde yeterince. https://tbm.org.tr/media/kitaplar/TBM_yetiskin_teknoloji_icerik_web.pdf
Uusitalo-Malmivaara, L. (2012). Global and school-related happiness in finnish school children. Journal of Happiness Studies, 13, 601–619. doi: 10.1007/s10902-011-9282-6
Vadher, S. B., Panchal, B. N., Vala, A. U., Ratnani, I. J., Vasava, K. J., Desai, R. S. & Shah, A. H. (2019). Predictors of problematic Internet use in school going adolescents of Bhavnagar, India. International Journal of Social Psychiatry, 65(2), 151–157. doi: 10.1177/0020764019827985
We Are Social. (2020). Digital 2020. https://wearesocial.com/blog/2020/01/digital-2020-3-8-billion-people-use-social-media#:~:text=More
Xu, D.-D., Lok, K.-I., Liu, H.-Z., Cao, X.-L., An, F.-R., Hall, B. J., Ungvari, G. S., Lei, S.-M. & Xiang, Y.-T. (2020). Internet addiction among adolescents in Macau and mainland China: prevalence, demographics and quality of life. Scientific Reports, 10(1), 16222. doi: 10.1038/s41598-020-73023-1
Yang, S. Y. & Kim, H. S. (2018). Effects of a prevention program for internet addiction among middle school students in South Korea. Public Health Nursing, 3(5), 246–255. doi: 10.1111/phn.12394
Yin, R. K. (2017). Applications of case study research. New York: Sage.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Young, K. S. (2011). CBT-IA: The first treatment model for internet addiction. Journal of Cogniti& Psychotherapy, 25(4), 304–312. doi: 10.1891/0889-8391.25.4.304
Young, K. S., & De Abreu, C. (2011). Internet addiction: A handbook and guide to evaluation. John Wiley & Sons, Inc.
Yükseköğretim Kurulu. (2018). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık lisans programı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Rehberlik_&_Psikolojik_Danismanlik_Lisans_Programi.pdf