Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Becerileri ile Başarı Odaklı Motivasyonlarının İlişkisinin Bazı Değişkenler Açısından İnceleme

Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerilerini ve başarı odaklı motivasyon düzeylerini cinsiyet, öğrenim gördükleri bölüm, yaş ve öğrenim gördükleri sınıf düzeyi açısından incelemektir. Araştırmanın verileri 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Eğitim Fakültesi’nde çeşitli bölümlerde öğrenim gören 424 öğretmen adayından kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemiyle elde edilmiştir. Örneklemi oluşturan öğretmen adaylarından 171 kişi matematik öğretmenliği, 23 kişi fen bilgisi öğretmenliği, 139 kişi sınıf öğretmenliği, 39 kişi sosyal bilgiler öğretmenliği ve 52 kişi Türkçe öğretmenliği bölümünde öğrenim görmektedir. Çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak “UF/EMI Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği” ve “Başarı Odaklı Motivasyon Ölçeği” kullanılmıştır. Bu ölçeklerin Cronbach alfa katsayısı Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği için 0,892 ve Başarı Odaklı Motivasyon Ölçeği için 0,911 bulunmuştur. Araştırmada verilerin analizi için SPSS 22 programı kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerileri ve başarı odaklı motivasyon düzeyleri arasında ortalama bir ilişki olduğu görülmüştür. Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerileri cinsiyete ve öğrenim gördükleri bölüme göre farklılık göstermezken, yaş ve öğrenim gördükleri sınıf düzeyine göre farklılık gösterdikleri araştırma sonucunda ortaya çıkmıştır. Öğretmen adaylarının başarı odaklı motivasyon düzeylerinin ise cinsiyet, öğrenim gördükleri bölüm, yaş ve öğrenim gördükleri sınıf düzeyleri açılarından farklılaştığı araştırma sonuçlarında ortaya çıkmıştır. Yapılan bu araştırmanın daha büyük örneklemle ve farklı bölümlerle yapılması ilgili alana katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler:

eleştirel düşünme, başarı odaklı motivasyon, öğretmen adayı

Exploring the Relation between Critical Thinking Skills and Success Oriented Motivation of Preservice Teachers in terms of Some Variables

The aim of this study was to explore the critical thinking skills and success-oriented motivation levels of preservice teachers in terms of gender, department where they study, age, and grade level. The data was obtained by the convenient sampling method, which was easily accessible from 424 preservice teachers studying in various departments at an Education Faculty of a public university in Turkey in the 2019-2020 academic year. The descriptive survey research model was used in the study. The University of Florida Engagement, Maturity, and Innovativeness Critical Thinking Disposition Instrument (CTDI), and Success Oriented Motivation Scale (SOMS) were used as data collection tools. The Cronbach alpha coefficient of these scales was 0.892 for CTDI while it was 0.911 for SOMS. The SPSS 22 was used to analyze the data. There was an average relationship between critical thinking skills and success-oriented motivation levels of the preservice teachers. While the critical thinking skills of the preservice teachers did not differ according to gender and the department where they were studying, they differed according to the age and grade level. Preservice teachers' success-oriented motivation levels differed in terms of gender, department where they were studying, age and grade levels. Conducting this research with a larger sample and different departments and universities would contribute to the relevant field of study.

Keywords:

critical thinking, success-oriented motivation, preservice teacher,

PDF

___

Al, U., Şahiner, M. & Tonta, Y. (2006). Arts and humanities literature: Bibliometric characteristics of contributions by Turkish authors. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 57(8), 1011-1022.
Alexander, M. E., Commander, N., Greenberg, D. & Ward, T. (2010). Using the four-questions technique to enhance critical thinking in online discussions. Merlot Journal of Online Learning and Teaching, 6(2), 409-415.
Akbaba, S. (2006). Eğitimde motivasyon [Motivation in Eduation]. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 344-361.
Altun, F. & Yazici, H. (2013). Üniversite öğrencilerinin içsel ve dışsal motivasyon kaynakları ile akademik başarıları arasındaki ilişki. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(6), 1241- 1252.
Arikil, G. & Yorganci, B. (2012). Öğretmenlerin, öğretmen adaylarının ve öğrencilerin motivasyonu algılama farklılıkları. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 270, 27-30.
Ary, D., Jacobs, L. C., Sorensen, C, & Razavieh, A. (2010). Introduction to research in education (8 Edition). Canada: Wadsworth.
Bokeoglu, D. & Yilmaz, A. (2005). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünmeye yönelik tutumları ile araştırma kaygıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 41(41), 47-67. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10356/126798
Bruinsma, M. (2003). Effectiveness of higher education: Factors that determine outcomes of university education. Unpublished doctoral dissertation, University of Groningen.
Buyukozturk, S. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (7. Basım). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Buyukozturk, S. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni SPSS uygulamları ve yorum. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Can, S. & Kaymakci, G. (2015). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Education Sciences, 10(2), 66-83.
Cool, V. A. & Keith, T. Z. (1991). Testing a model of school learning: Direct and indirect effects on academic achievement. Contemporary Educational Psychology, 16(1), 28-44.
Çakırlar-Altuntaş, E., Yılmaz, M. & Turan, S. (2018). Biyoloji öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri üzerine bir inceleme. Ege Eğitim Dergisi, 19(1), 34-45. doi: 10.12984/egeefd.306019.
Cicek Saglam, A. & Buyukuysal, E. (2013). Eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri ve buna yönelik engellere ilişkin görüşleri. International Journal of Human Sciences, 10(1), 258-278.
Colak, I., Türkkas-Anasız, B., Yorulmaz, Y. I. & Duman, A. (2019). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerine cinsiyet, sınıf düzeyi, anne ve baba eğitim durumu değişkenlerinin etkisinin incelenmesi: Bir meta analiz çalışması. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 10(1), 67-86, doi: 10.19160/ijer.541861.
Demir, M. K. & Arı E. (2013). Öğretmen adaylarının akademik güdülenme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi . Journal of Theory and Practice in Education, 9(3), 265-279.
Ekinci, O. (2009). Öğretmen adaylarının empatik ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Unpublished masters thesis. Çukurova Univerist, Adana.
Ergin, A. & Karatas, H. (2018). Üniversite öğrencilerinin başarı odaklı motivasyon düzeyleri. Hacetttepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(4), 868-887. doi: 10.16986/HUJE.2018036646.
Iliman-Puskulluoglu, E. & Altinkurt, Y. (2018). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile örgütsel muhalefet davranışları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(4), 897-914. doi: 10.16986/HUJE.2018037422.
Kilic, H. E. & Sen, A. I. (2014). UF/EMI Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeğini Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(176), 1-12.
Koç-Erdamar, G. & Bangir-Alpan, G. (2017). Eleştirel düşünme algısı: Lise öğretmenleri üzerine bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(62), 787-800. doi: 10.17755/esosder.305631.
Korkmaz, Ö. (2009). Eğitim fakültelerinin öğrencilerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeylerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 879-902.
Kurban, C. & Tok, T. (2019). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimlerinin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(4), 1729-1745. doi: 10.24106/kefdergi.3275.
Kutluca, A. Y., Yılmaz, A., & Ibis, E. (2018). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 26(4), 2045-2055. doi:10.24106/kefderg,.2309.
Kutu, H. & Sozbilir, M. (2011). Adaptation of instructional materials motivation survey to Turkish: A Validity and reliability study. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 5(1), 292-311.
Kuvac, M. & Koc, I. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri: İstanbul Üniversitesi örneği. Turkish Journal of Education, 3(2), 46-59. doi: 10.19128/turje.181081.
Kurum, D. (2002). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme gücü. Unpublished master thesis, Anadolu University, Eskişehir.
McKenzie, K. & Schweitzer, R. (2001). Who succeeds at university? Factors predicting academic performance in first year Australian university students. Higher Education Research & Development, 20(1), 21-33.
Narin, N. & Aybek, D. (2010). İlköğretim ikinci kademe sosyal bilgiler öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerilerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 336-350.
Paulsen, M. B. & Feldman, K. A. (1999). Student motivation and epistemological beliefs. New Directions for Teaching and Learning, 78, 17-25.
Piji Kucuk, D. & Uzun, Y. B. (2013). Müzik öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 327-345.
Polat, M. & Kontaş, H. (2018). Sınıf öğretmenlerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(65), 142-159. doi: 10.17755/esosder.310731. Sacli, F. & Demirhan, G. (2008). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği programında öğrenim gören öğrencilerin eleştirel düşünme düzeylerinin saptanması ve karşılaştırması. Hacettepe Journal of Sport Sciences Spor Bilimleri Dergisi, 19(2), 92-110.
Sankaran, S. R. & Bui, T. (2001). Impact of learning strategies and motivation on performance: a study in web-based instruction. Journal of Instructional Psychology, 28, 191-198.
Saracaloglu, A. S. (2008). Lisansüstü öğrencilerin akademik güdülenme düzeyleri araştırma kaygıları ve tutumları ile araştırma yeterlilikleri arasındaki ilişki. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 179-208.
Schreglmann, S. (2011). Konu temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğretmen adaylarının akademik başarı, eleştirel düşünme eğilimine ve düzeyine olan etkisi. Unpublished Master Thesis, Çukurova University, Adana.
Semerci, C. (2010). Başarı odaklı motivasyon (BOM) ölçeğinin geliştirilmesi. E-Journal of New World Sciences Academy, 5(4), 2123-2133.
Şahin, Ç., Çakmak, N. & Hacımustafaoglu, M. (2015). Akademisyenlerin eleştirel düşünme becerilerinin ve eleştirel düşünme becerileri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2). doi: 10.17679/iuefd.16211687.
Sahin, H. & Cakar E. (2011). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğrenme stratejileri ve akademik güdülenme düzeylerinin akademik başarılarına etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(3), 519- 540.
Thompson S. D., Martin, L., Richards, L., & Bransonet, D. (2003). Assessing critical thinking and problem solving using a web-based curriculum for students. Internet and Higher Education, 6, 185–191.
Uçgun, D. (2013). Türkçe eğitiminde motivasyonu arttırmaya yönelik uygulamalar / Practices toward enhancing motivation in Turkish language education. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(4), 354- 362. https://dergipark.org.tr/tr/pub/eku/issue/5458/74002
Ulucınar, U. & Aypay, A. (2016). Eleştirel düşünceye dayalı karar verme modeli. Eğitim ve Bilim Dergisi, 41(185), 251-268. doi: 10.15390/EB.2016.4639.
Wolters, C. A. (1999). The relation between high school students’ motivational regulation and their use of learning strategies, effort, and classroom performance. Learning and Individual Differences, 11(3), 281-300.