ÇARLIK RUSYASI’NIN TÜRKİSTAN’DAKİ EĞİTİM POLİTİKASI 1870-1917

Türkistan’da uygulanan Ruslaştırma siyasetinin temel aracı eğitim idi. Türkistan’daki bu eğitim programının teorisyenleri ise Nİ.İlminski, N.P. Ostroumov ve A.E. Alektorov gibi meşhur Rus misyonerleridir. Rus eğitim programının ilk hedefi Türkistan’da yaşayan her Türk boyuna kiril alfabesi esasına dayanan ayrı birer alfabe benimsetmekti. Rus yönetimi bölgedeki Ruslaştırma siyasetinin kuvvetli ve sistemli bir şekilde devam ettirmek için Moskova’da özel bir misyoner teşkilatı kurdu. Bölgedeki Rus idarecileri basın yayın faaliyetlerine ağırlık vermişlerdir. Birçok Rusça süreli yayının yanı sıra kiril alfabesi kullanılarak çeşitli Türk lehçelerinde birçok kitap basılmıştır. Misyonerler, Türkleri tam olarak kaliteli bir eğitim ve öğretime tabi tutmak taraftarı değillerdi. Amaçları onları kendi kültürlerinden koparmak ve Ruslaştırma sürecini hızlandırmaktı.

Anahtar Kelimeler:

Çarlık, Rusya, Türkistan

EDUCATIONAL POLITICS OF CZARDOM RUSSIA IN TURKISTAN 1870-1917

The main device of Russianism politics in Turkistan was education. The theoreticians of educational program applied in Turkistan were well known Russian missionaries like N.İ. Ilminski, N. P. Ostroumov and A. E. Alektorov. The immediate aim of the Russian educational program was to adopt an alphabet for each Turkish tribe which was based on Cyrillic Alphabet. Russian Government founded a special missionary organization in Moscow to carry on the Russianism politics in a systematic and powerful way. Russian administrators in the region focused on the activities related to the media. Along with many periodicals in Russian, many books were printed in different Turkish dialects by using the Cyrillic alphabet. Missionaries were against educating the Turkish people in a qualified way. Their aim was to isolate them from their own culture and hence to increase the pace of Russianism

PDF

___

ÖCMDA (Özbekistan Cumhuriyeti Milli Devlet Arşivi ) , F (Birim Numarası), Op. (Kayıt Numarası) 1, D (Dosya Numarası) 1004.

ÖCMDA, F.İ-1, Op.32, D.384.

ÖCMDA, F.İ-17, Op. 1, D.110.

KCMDA (Kazakistan Cumhuriyeti Milli Devlet Arşivi), F.74, Op.4067, D.2848

Bendrikov, K. Y., Oçerki po İstorii Narodnogo Obrazovaniya v Turkestanskom Kraye (1865-1924), Moskova-1960

Kazakistan Tarihi (Oçerki) , Almatı-1994 Targıl Tobet, Almatı-1998

Gofman, Y., Ustav Pravoslavnogo Obşestva, “Turkestanskiye Vedomosti Gazetesi” , 28 Ocak 1917, No:5

Proşloye Kazahstanav Materialah i İstoçnikah, Almatı-1935

Ostroumov, “Otçet Turkestanskoy Uçitelskoy Seminarii za 25 let yiyo suşestvovaniya” , Taşkent-1904

Mihaylov M., K Voprosu o Rasprostranenii Obrazovaniya Sredi Tuzemtsev Ruskogo turkestana, “Turkestanskiye Vedomosti Gazetesi”, 16 Ekim 1884, No:41

Gramenitski, S., İnorodçeskoye Obrazovaniye v Turkestanskom Kraye, “Turkestanskiye Vedomosti Gazetesi” , 6 (18) Ocak 1900, No:2

Gramenitski, S., İnorodçeskoye Obrazovaniye v Turkestanskom Kraye, “Turkestanskiye Vedomosti Gazetesi” , 6 (18) Ocak 1900, No:2

Narodnoye Obrazovaniye v Turkestanskom Kraye ( İstoriko- Statsitiçeskiy Oçerk), “Turkestanskiye Vedomosti Gazetesi”, 5 (17) Eylül 1899, No:69

Kononov, A. İ., İstoriya İzuçeniya Turkskih Yazıkov v Rossii, Moskova 1982, s.207

Gorohov V. M., Reaktsionnaya Şkolnaya Politika v Otnoşenii Tatar, Kazan- 1941, s.37

Bendrikov, K. Y. , Oçerk po İstorii Narodnogo Obrazovaniya v Turkestane (1865-1924), Moskova- 1960, 67-70.