Tip 2 Diyabet Hastalarının Hastalıklarını Yönetme Davranışları

Amaç: Çalışmanın amacı tip 2 diyabetlilerin hastalıkları hakkındaki bilgi düzeyleri ve tersiyer korunma uygulamalarını bilme ve uygulama durumlarını ve bunlarla ilişkili faktörleri ortaya koymaktır. Araçlar ve Yöntem: Kesitsel nitelikteki çalışmanın evrenini Talas ilçesindeki tip 2 diyabet hastaları oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında Kasım 2018-Nisan 2019 tarihleri arasında aile sağlığı merkezine başvuran 390 erişkin hastaya ulaşılmıştır. Veriler anket yöntemiyle yüz yüze görüşülerek toplanmıştır. Frekans tablolarının gösteriminde sayı ve yüzdeler, kategorik verilerin değerlendirmesinde ki-kare testleri kullanılmıştır. Bulgular: Araştırma grubunun %57.9’u kadındır ve yaş ortalaması 57.9±10.1 yıldır. Diyabete ek olarak en çok sahip olunan kronik hastalıklar; hipertansiyon (%45.6), dislipidemi (%42.1) ve kalp hastalığıdır (%25.9). Sağlık personelinden en az bir kez diyabet eğitimi alanların oranı %83.1’dir ve en çok eğitim alınan konular sırasıyla; beslenme (%75.9), diyabet ilaçlarının kullanım şekli (%62.1), kendi kendine kan şekeri ölçümü yapabilmedir (%53.3). Hastalık tecrübesi daha uzun olanların doğru uygulamaları bilme oranı daha yüksektir. Sonuç: Literatürdeki çalışmalarla karşılaştırıldığında, diyabet yönetimi konusunda en az bir kez eğitim alanların oranı yüksektir. Hastaların hastalık yönetiminde yapmaları gerekenleri uygulama oranları bilme oranlarından daha düşüktür. Hasta eğitimlerinin komplikasyonları önlemede başarılı olabilmesi için sadece bilgilendirme değil davranış değişikliği ve tutum geliştirme hedefleri olmalıdır ve bu açılardan eğitimlerin etkinliği periyodik hasta takiplerinde değerlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler:

diyabet eğitimi, tersiyer korunma, kronik hastalık yönetimi

Management Behaviors of Illness at Type 2 Diabetes Patients

Purpose: The aim of the study is to reveal the knowledge level about the diseases of type 2 diabetics and their knowledge and application of tertiary prevention practices and related factors. Materials and Methods: The universe of the cross-sectional study is type 2 diabetes patients in Talas district. Within the scope of the study, 390 adult patients were reached between November 2018 and April 2019. The data was collected by face-to-face interviewing by questionnare method. Numbers and percentages in the representation of frequency tables, chi square tests in the evaluation of categorical data were used. Results: 57.9% of the research group is female and the average age is 57.9±10.1. In addition to diabetes, the most common chronic diseases are; hypertension (45.6%), dyslipidemia (42.1%) and heart disease (25.9%). The rate of those who have received diabetes education at least once from the health personnel is 83.1% and the education received was mostly about nutrition (75.9%), use of diabetes drugs (62.1%), and self-measurement of blood glucose (53.3%). Those with longer disease experience have a higher knowledge of correct practices. Conclusion: Compared to studies in the literature, the proportion of those who received at least one training in diabetes management is high. Patients have lower rates of practice what they need to do in disease management than they know. In order for patient education to be successful in preventing complications, there should be goals of behavior change and attitude development, not just information.

Keywords:

diabetes education, tertiary prevention, chronic disease management,

PDF

___

1. Association AD. Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus. Diabetes Care. 2014;37(1):81-90.
2. Cho NH, Shaw JE, Karuranga S, et al. Global estimates of diabetes prevalence for 2017 and projections for 2045. J. Diabetes Res. 2018;138:271-281.
3. World Health Organization. https://www.who.int/ news-room/factsheets/detail/diabetes. Erişim tarihi 1 Ekim, 2022.
4. Satman I, Omer B, Tutuncu Y, et al. Twelve-year trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. Eur J Epidemiol. 2013;28(2):169-180.
5. Abdullah N, Attia, J, Oldmeadow C, Scott RJ, Holliday EG. The architecture of risk for type 2 diabetes: Understanding Asia in the context of global findings. Int J Endocrinol. 2014;2014:593982.
6. Goyal, A., Gupta, Y., Singla, R., Kalra, S., & Tandon, N. American Diabetes Association. Standards of medical care in diabetes-2014. Diabetes Care. 2014; 37(1):14-80.
7. Long, AN, Dagogo-Jack S. Comorbidities of diabetes and hypertension: Mechanisms and approach to target organ protection. J Clin Hypertens. 2011;13(4):244-251.
8. Zulman DM, Rosland AM, Choi H, Langa KM, Heisler M. The influence of diabetes psychosocial attributes and self-management practices on change in diabetes status. Patient Educ Couns. 2012;87(1):74-80.
9. Shrivastava, SR, Shrivastava PS, Ramasamy J. Role of self-care in management of diabetes mellitus. J Diabetes Metab Disord. 2013;12(1):1-5.
10. Tong WT, Vethakkan SR, Ng CJ. Why do some people with type 2 diabetes who are using insulin have poor glycaemic control? A qualitative study. BMJ Open 2015;5(1): e006407.
11. Miller TA, Dimatteo MR. Importance of family/social support and impact on adherence to diabetic therapy. Diabetes Metab Syndr Obes. 2013;6:421-426.
12. Nicolucci A, Burns KK, Holt RIG, et al. Diabetes attitudes, wishes and needs second study (DAWN2™): Cross-national benchmarking of diabetes-related psychosocial outcomes for people with diabetes. Diabet Med. 2013;30(7):767-777.
13. DiMatteo MR. Variations in patients’ adherence to medical recommendations: A quantitative review of 50 years of research. Med. Care. 2004;42(3):200-209.
14. Russell LB, Suh DC, Safford MA. Time requirements for diabetes selfmanagement: Too much for many? J Fam Pract. 2005;54(1):52-56.
15. Türkiye Cumhuriyeti Kayseri Valiliği. www.kayseri.gov.tr/nufus-yapisi. Erişim tarihi 7 Ekim, 2022.
16. Sümbüloğlu V, Sümbüloğlu K. Klinik ve Saha Araştırmalarında Örnekleme Yöntemleri ve Örneklem Büyüklüğü. Ankara: Alp Ofset ve Matbaacılık Ltd. Şti; 2005.
17. World Health Organization. http://www.euro.who. int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/a-healthy-lifestyle/body-mass-index-bmi. Erişim tarihi 7 Ekim, 2022.
18. IBM Corp. Released 2011. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 20.0. Armonk, NY: IBM Corp.
19. Tezcan B. Diyabet Hastalarında Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Sosyo-Demografik Ve Klinik Özellikler İle İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2017.
20. Aydoğan B, Aydın A, İnci MB, Ekerbiçer H. Tip 2 Diyabet Hastalarının Hastalıklarıyla İlgili Bilgi, Tutum Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin Değerlendirilmesi. Sakarya tıp derg. 2020;10(Özel Sayı):11-23.
21. Akaltun H, Ersin F. Evde Bakım Hizmeti Alan Diyabetli Hastaların Diyabet Tutum ve Davranışlarının Belirlenmesi. DEUHFED. 2016;9(4):126-133.
22. Türkiye Endokrinoloji Ve Metabolizma Derneği. Turkey Society of Endocrinology and Metabolism. https://temd.org.tr/yayinlar/kilavuzlar. Erişim tarihi 12 Ocak, 2023.
23. Vaidya V, Partha G, Karmakar M. Gender Differences in Utilization of Preventive Care Services in the United States. J Women's Health. 2011;21(2):140-145.
24. Küçük E, Yapar K. Tip II diyabetli hastalarda sağlık algısı, sağlıkla ilgili davranışlar ve ilaç tedavisine uyum: Türkiye’nin Karadeniz Bölgesi’nde bir çalışma. TAF Prev Med Bull. 2016;15(4):285-292.
25. Hui SSC, Hui GPS, Xie YJ. Association between physical activity knowledge and levels of physical activity in chinese adults with type 2 diabetes. PloS one. 2014;9(12).
26. Moström P, Ahlén E, Imberg H, Hansson PO, Lind M. Adherence of self-monitoring of blood glucose in persons with type 1 diabetes in Sweden. BMJ Open Diabetes Res Care. 2017;5(1):1-9.
27. Centers for Disease Control and Prevention. 2021. CDC’s Vaccine Information for Adults with Diabetes. https://www.cdc.gov/vaccines/adults/rec-vac/health-conditions/diabetes.html Erişim tarihi 13 Ocak, 2023.
28. Vamos EP, Pape UJ, Curcin V, et al. Effectiveness of the influenza vaccine in preventing admission to hospital and death in people with type 2 diabetes. CMAJ. 2016;188(14):E342-E351.
29. Feng W, Cui J, Li H. Determinants of Willingness of Patients with Type 2 Diabete Mellitus to Receive the Seasonal Influenza Vaccine in Southeast China. International Int. J Environ Res Public Health. 2019;16 (12):2203.
30. Szőllősi GJ, Minh NC, Pataki J, et al. Influenza Vaccination Coverage and Its Predictors among Self-Reported Diabetic Patients—Findings from the Hungarian Implementation of the European Health Interview Survey. IJERPH. 2022;19(23):16289.
31. Bhugra P, Mszar R, Valero-Elizondo J, et al. Prevalence of and sociodemographic disparities in influenza vaccination among adults with diabetes in the United States. J Endocr. Soc. 2020;4(11):1-5.
32. Koul PA, Bhat MA, Ali S, et al. Influenza and Pneumococcal vaccination in patients with diabetes. J Diabetol. 2014;2(5):1-6.
33. Almusalam YA, Ghorab MK, Alanezi SL. Prevalence of influenza and pneumococcal vaccine uptake in Saudi type 2 diabetic individuals. Fam Med Prim Care Rev. 2019;8(6):2112.
34. Huang J, Ou H-Y, Lin J, et al. The Impact of Hepatitis B Vaccination Status on the Risk of Diabetes, Implicating Diabetes Risk Reduction by Successful Vaccination. Plos One. 2015;10(10):1-14.