Muhammed KIZILGEÇİT, Murat ÇİNİCİ, Nesrullah OKAN

YAPAY ZEKÂ SOHBET ROBOTU CHATGPT İLE İNANÇ- İNANÇSIZLIK, DOĞAL AFET VE ÖLÜM KONULARI ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA: DİN VE MANEVİYATIN PSİKOLOJİK SAĞLIĞA ETKİLERİ

Araştırmanın amacı OpenAI yapay zekâ şirketi tarafından insanlarla sohbet etmesi için geliştirilen bir chatbox olan ChatGPT ile din psikolojisinin temel konuları üzerine sohbet verilerinin incelenmesidir. Bu çalışmanın konusu yapay zekânın din psikolojisi bilimi için önemli konular olan din, dindarlık, inanç ve inançsızlık, insan, tanrı, ölüm ve ölümsüzlük, ahiret, peygamber, kutsal kitap ve ruh sağlığı maneviyat ilişkisi konularında yaklaşımının öğrenilmesi şeklindedir. Araştırmanın soruları uzman görüşleri alınarak araştırmacı tarafından görüşme analizi için hazırlanmıştır. Araştırmanın verilerini GPT chatbox’un dokuzuncu versiyonundan elde edilen bilgiler oluşturmaktadır. Araştırmada elde edilen veriler yapay zekâ sohbet aracının henüz gelişmekte olduğunu göstermekte, verdiği bilgilerin doğrudan bir kaynağa dayanmasa da isabetli ve doğru verilerin yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır. Yine de verilerin güvenilirliği konusunda şüpheler yer almaktadır. Nitekim yabancı literatürde 2022 yılından itibaren bu konularda ilk çalışmaların yapıldığı göz önünde bulundurulursa çok boyutlu ve hem insanı hem toplumu etkileyen sebep ve sonuçlarının olabileceğini söylemek mümkündür. Araştırmacılar bir taraftan etik ilkeleri göz önünde bulundurarak öte taraftan güncel hayatın değişen şartlarını betimlemekle uğraşmaktadır. Ayrıca yapay zekânın dinî tartışmalara girmeden daha çok mevcut durum analizi yaptığı gözlemlenmiştir. Elde edilen ve Maxqda araştırma programıyla analiz edilen bulgulardan hareketle yapay zekâ robotunun din ve dindarlıkla ilgili olumlu bir yaklaşım içinde olduğu görülmüştür. Buna ilaveten inanç esasları olan ahiret, peygamberlik, kutsal kitaplar vb. gibi durumların insana hem olumlu hem olumsuz etkilerinin olabileceğini düşünmektedir. Bu düşüncelerini de örnekleri ile açıklamıştır. Din ve maneviyatın psikolojik sağlık üzerindeki etkilerinin genellikle olumlu olduğu tezi vurgulanırken, bazı durumlarda olumsuz etkilerin de olabileceği vurgulanmıştır. Hem dinin hem ateizmin gelecekte artarak varlıklarını koruyacağını söylemesi çalışmanın dikkate değer verileri arasındadır.

Anahtar Kelimeler:

Yapay zeka, din, dindarlık, inanç, din psikolojisi, psikolojik sağlık, chatGPT

A Qualitative Interview with Artificial Intelligence Chatbot ChatGPT on Belief-Unbelief, Natural Disaster and Death: Effects of Religion and Spirituality on Psychological Health

The purpose of this research is to examine the chat data on the fundamental topics of religious psychology with ChatGPT, a chatbox developed by OpenAI for communicating with humans. The subject of this study is to learn the approach of artificial intelligence on important topics for the science of religious psychology such as religion, religiosity, belief and disbelief, human, god, death and immortality, afterlife, prophet, holy book, and spiritual health. The research questions were prepared for interview analysis by the researcher with the opinions of experts. The data of the study consists of information obtained from the ninth version of the GPT chatbox. The results of the study show that the artificial intelligence chat tool is still developing and the information provided is accurate and correct even though it does not directly rely on a source. However, doubts remain about the reliability of the data. Given that the first studies on these topics in foreign literature started in 2022, it is possible to say that there may be multi-dimensional cause and effect factors that affect both individuals and society. Researchers are trying to describe ethical principles while considering changing conditions in modern life. Moreover, it has been observed that artificial intelligence mainly conducts a current situation analysis without engaging in religious discussions. Based on the findings obtained and analyzed with the Maxqda research program, it is seen that the AI robot has a positive approach towards religion and religiosity. Furthermore, it believes that situations involving beliefs such as the afterlife, prophecy, and holy books can have both positive and negative effects on individuals. These thoughts are explained with examples. While emphasizing that the effects of religion and spirituality on psychological health are generally positive, it is also highlighted that negative effects may occur in some cases. The statement that both religion and atheism will continue to exist and increase in the future is among the noteworthy data of the study.

Keywords:

Artificial İntelligence, Religion, Religiosity, Belief, Psychological Health, Chat GPT, Psychology Of Religion,

PDF

___

APA. (2013). İçinde Diagnostic and istatistical manual of mental disorders (5th ed.). American Psychiatric Association
Argyle, M., & Hallahmi, B. B. (1975). The social psychology of religion. Psychology Revivals.
Ayten, A., & Ferhan, H. (2016). Forgiveness, religiousness, and life satisfaction: an empirical study on Turkish and Jordanian university students. Spırıtual Psychology and Counselıng, 1(1), 79-84.
Azaria, A. (2022). ChatGPT usage and limitations. HAL Open Science. https://hal.science/hal-03913837/
Cengil, M. (2003). Depresyonu önlemede dinî inancın koruyucu rolü. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 3(2), 129-152.
Chesterman, S. (2023). AI-generated content is taking over the world. But who owns it? The Straits Times. NUS Law Working Paper No. 2023/002, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4321596
Clark, W. H. (1958). How do social scientists define religion? The Journal of Social Psychology, 47(1), 143-147. https://doi.org/10.1080/00224545.1958.9714350
Cotton, D. R. E., Cotton, P. A., & Shipway, J. R. (2023). Chatting and cheating. ensuring academic integrity in the era of ChatGPT. https://doi.org/10.35542/osf.io/mrz8h
Dis, E. A. van, Bollen, J., Zuidema, W., Rooij, R. van, & Bocking, C. L. (2023). ChatGPT: five priorities for research. Nature. https://www.nature.com/articles/d41586-023-00288-7
Düzgüner, S. (2016). Nereden çıktı bu maneviyat: manevi bakımın temellerine ilişkin kültürlerarası bir analiz. First International Congress on Religious-Spiritual Counseling, 7-10 Nisan 2016, İstanbul.
Düzgüner, S. (2014). Ruh-beden ve insan-aşkın varlık ilişkisine yönelik psikolojik yaklaşımın tarihi serüveni. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 45, 253-284.
Ekşi, H., Kaya, Ç., & Okan, N. (2020). Maneviyat ve psikolojik danışma. Manevi Yönelimli Psikolojik Danışma (Ed. H. Ekşi) içinde (1-24). Ankara: Nobel Akademi.
Gilson, A., Safranek, C., Huang, T., Socrates, V., Chi, L., Taylor, R. A., & Chartash, D. (2022). How does ChatGPT perform on the medical licensing exams? The ımplications of large language models for medical education and knowledge Assessment. medRxiv, 1-9. https://doi.org/10.1101/2022.12.23.22283901
Jiao, W., Wang, W., Huang, J., Wang, X., & Tu, Z. (2023). Is ChatGPT a goodtranslator? A preliminary study. arXiv. https://arxiv.org/abs/2301.08745
Karaca, F. (2011). Din psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset Yayınları.
Karakuş, A. (2022). Polisiye romanların psikolojik tahlili. İstanbul: Kitabevi yayınları.
Kayıklık, H. (2015). Din psikolojisi bireysel dindarlık üzerine. Adana: Karahan Kitabevi.
Kızılgeçit, M., & Yıldırım, M. (2022). Fear of COVID-19, death depression and death anxiety: Religious coping as a mediator. Archive for the Psychology of Religion. 45(1), 23–36. https://doi.org/10.1177/00846724221133455
Kızılgeçit, M., Çinici, M., & Tuysuz, E. (2021). Religiosity prediction by gender with artificial ıntelligence in 2020-2025 in Turkey. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 56(2), 283-307. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilted/issue/67652/993560
Kızılgeçit, M. (2020). Din psikolojisi’nin 300’ü. Ankara: Otto Yayıncılık.
Kitamura, F. C. (2023). ChatGPT ıs shaping the future of medical writing but still requires human judgment. Radiology, 307(2), 1-5. https://doi.org/10.1148/radiol.230171
Krugman, P. (2022). Does ChatGPT mean robots are coming for the skilled jobs? New York Times. https://www.nytimes.com/2022/12/06/opinion/chatgpt-ai-skilled-jobs-automation.html
Mehmedoğlu, A. U. (2013). İnanç psikolojisine giriş. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
Roose, K. (2022). The brilliance and weirdness of ChatGPT. The New York Times. https://www.nytimes.com/2022/12/05/technology/chatgpt-ai-twitter.html
Rudolph, J., Tan, S., & Tan, S. (2023). ChatGPT: Bullshit spewer or the end of traditional assessments in higher education? Journal of Applied Learning & Teaching, 6(1). https://doi.org/10.37074/jalt.2023.6.1.9
Sanmartín, B. K. R. (2023). ChatGPT nedir, nasıl çalışır? https://tr.euronews.com/next/2022/12/18/insan-gibi-yazisabilen-yapay-zeka-chatgpt-nedir-nasil-calisir
Shen, Y., Heacock, L., Elias, J., Hentel, K. D., Reig, B., Shih, G., & Moy, L. (2023). ChatGPT and Other large language models are double-edged swords. Radiology, 307(2), 1-16. https://doi.org/10.1148/radiol.230163
Thorp, H. H. (2023). ChatGPT is fun, but not an author. Science, 379 (6630), 313. https://doi.org/10.1126/science.adg7879
Yeğin, H. İ. (2010). Öfke duygusu ve dinî açıdan başedebilme yolları. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10(2), 235-258.
Yıldırım, M., Kızılgeçit, M., Seçer, İ., Karabulut, F., Angın, Y., Dağcı, A., Vural, M. E., Bayram, N. N., & Çinici, M. (2021). Meaning in life, religious coping, and loneliness during the coronavirus health crisis in Turkey. Journal of Religion and Health, 60(4), 2371-2385. https://doi.org/10.1007/s10943-020-01173-7