Vedat AKTEPE, Hilal KESER, Şükran Ezgi ŞEREF

Sınıf Öğretmenlerinin Perspektifinden Değerler ve Değerler Eğitimi Uygulamalarının Değerlendirilmesi

Bu araştırmanın amacı, değerler eğitimi etkinliklerini sınıf öğretmenlerinin görüşleri kapsamında incelemektir. Sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre mevcut durumun ortaya konması bakımından durum çalışması yöntemine yer verilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak görüşme tekniği kullanılmıştır. Araştırma verileri uzman görüşü alınarak hazırlanan yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak toplanmıştır. Veriler analiz edilirken içerik analizinden yararlanılmıştır. Araştırmaya Nevşehir ve Kayseri illerine bağlı okullarda görev yapan toplam 25 sınıf öğretmeni katılmıştır. Araştırmanın sonucunda öğretmenlerin birçoğu, değerler eğitiminin amacının karakter gelişimini sağlamak olduğunu belirtmişlerdir. Öğretmenler değerler eğitiminde en fazla örnek olay, drama, film, resim, öyküden yararlandıklarını ifade etmişlerdir. Öğretmenler değerler eğitiminde karşılaştığı güçlükler olarak, çocukların değer eğitiminin çoğu zaman adını bilmediklerini ve başka da bir güçlükle karşılaşmadıklarını dile getirmişlerdir. Yine öğretmenler örtük olarak verilen değerlerin, eğitim programlarında daha çok kazanımlarla birlikte verildiğini söylemişlerdir. Araştırmanın sonucunda, öğretmenlerin birden fazla değer eğitimi yaklaşım, yöntem ve tekniğini kullandıkları görülmüştür. Öğretmenler kullanım sıklığına göre; drama, soru-cevap, hikaye yazma, film izleme, atasözleri ve deyim, eğitici oyunlar, altı şapka tekniği, bulmaca ve bilmece, kavram haritası, poster, beyin fırtınası olarak sıralamışlardır. Ayrıca öğretmenlerin çoğu “ayın değeri” etkinliklerini yeterli bulmamaktadır. Öğretmenler, değerler eğitiminin “zorunlu ders” kapsamında okutulması yönünde görüş bildirmişlerdir.

The Assessment of Values Education Activities According to the Primary School Teachers’ Opinions

The purpose of the current study is to analyse values education activities according to primary school teachers’ opinion. In order to reveal the current situation according to views of primary school teachers, case study method was included. The interview technique was used as a data collection tool in the research. Research data were collected through structured interview forms which were prepared upon asking the opinions of experts in the field. Content analysis method was used during the course of data analysis. 25 teachers, working in schools either in Kayseri or in Nevsehir provinces of Turkey, took part in the study. As a result of the research teachers have stated that the purpose of values education is to provide personal development. They said that they mostly benefited from case studies, drama, films, pictures and stories during values education. Teachers state that the only difficulty that they meet during values education is children who are not familiar with the term. Moreover, teachers stated that values taught tacitly are mostly conveyed with learning outcomes in curriculum. At the end of the study teacherswere seen to use more than one approach, method and technique of values education. According to frequency of use, following methods were stated to be used by teachers; drama, question-answer, story-writing, watching films, idioms and proverbs, educational games, six thinking hats method, puzzles and riddles, concept maps and brainstorming. Moreover most of the teachers find “Value of Month” events insufficient. A consensus was reached on teaching values education as an “obligatory course” by teachers.

Keywords:

Values values education activities, primary school teacher, assessment,

PDF

___

Akbaş, O. (2004) Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Akbaş, O. (2008) Değerler eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
Aktepe, V. (2014). Ailede değerler eğitimi ve program ihtiyacı. R. Turan ve K. Ulusoy (Ed). Farklı yönleriyle değerler eğitimi kitabı içinde (ss.77-93), Ankara: Pegem Akademi.
Aktepe, V. (2015). Etkinliklerle yardımseverlik değer eğitimi. M. Gündüz (Ed), Değerler eğitimi içinde (ss.175-212), Ankara: Maya Akademi.
Aktepe, V. ve Yalçınkaya, E. (2016). Hayat bilgisi dersinde değer eğitimi ve uygulama. S. Güven, S. Kaymakçı (Ed), Hayat bilgisi öğretimi kitabı içinde (ss.133-177), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Aktepe, V. ve Gündüz, M. (2018). Değerler Eğitimi. V. Aktepe ve A. Uzunöz (Ed), Özel öğretim yöntemleri kitabı içinde (ss.69-105), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Akpınar, B. ve Özdaş F. (2013) İlköğretimde değerler eğitime ilişkin öğretmen görüşleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23,105-113.
Aslan, S. (2019) Karakter ve değer eğitiminde kullanılan yaklaşım, yöntem ve teknikler. V. Aktepe, M. Gündüz (Ed), Karakter ve değer eğitimi kitabı içinde (ss.157-188). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Bahçe, A. (2010). Hayat bilgisi öğretiminde değerlerin kazandırılma düzeylerinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Balcı, F. A. ve Yanpar Yelken, T. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler programında yer alan değerler ve değer eğitimi uygulamaları konusunda öğretmen görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 195-213.
Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. BEÜ SBE Dergisi, 7(1), 231-274
Batmaz, O. ve Erdoğan, T. (2019). Sınıf öğretmenlerinin değerler eğitimine yönelik görüşleri. Kastamonu Education Journal, 27(6), 2681-2692.
Bayır, Ö. Çengelci, T. ve Deveci, H. (2016) Sınıf öğretmeni adaylarına göre ilkokullarda değer eğitimi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 317-339.
Binbaşıoğlu, C. (2003). Hayat bilgisi öğretimi, Ankara: Nobel Yayıncılık.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Çakmak, E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Çelikkaya, T. (2019). Değerin tanımı ve sınıflandırılması. V. Aktepe, M. Gündüz (Ed), Karakter ve değer eğitimi kitabı içinde (ss.66-87), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Çengelci, T. (2010). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinde değer eğitiminin gerçekleştirilmesine ilişkin bir durum çalışması. (Doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. (Genişletilmiş 3.Baskı), Trabzon: Celepler Matbaacılık.
Çınar, F. (2019). Kavramsal çerçeve. V. Aktepe, M. Gündüz (Ed), Karakter ve değer eğitimi kitabı içinde (ss.2-20), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Çengelci, T., Hancı, B. ve Karaduman, H. (2013). Okul ortamında değerler eğitimi konusunda öğretmen ve öğrenci görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 25, 33-56.
Ergin, E. ve Karataş, S., (2014). Öğretmenlerin değer eğitimi hakkındaki görüşleri: Bir durum çalışması. Journal of Educational Science, 2(2), 33-45.
Güngör, E. (1998). Değerler Psikolojisi Üzerine Araştırmalar (2. baskı), İstanbul: Ötüken Yayınları.
Gür, Ç., Koçak, N., Şirin, N., Şafak, M. ve Demircan, A. (2015). İlköğretim öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin görüşleri ve karşılaştıkları güçlüklerin incelenmesi: Ankara örneği. Asya Öğretim Dergisi, 3(1), 78-91.
Kabapınar, Y. (2009). İlköğretimde hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: Maya Akademi.
Kafadar, T. (2019). Türkiye, ABD ve Fransa’nın sosyal bilgiler öğretim programları ve ders kitaplarının değerler eğitimi boyutunda karşılaştırılması. (Doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Keskin, Y. (2008). Türkiye’de sosyal bilgiler öğretim programlarında değerler eğitimi: tarihsel gelişim, 1998 ve 2004 programlarının etkililiğinin araştırılması. (Doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Kurtulmuş, M., Tösten. R. ve Gündaş. A. (2014). İlköğretim 1. kademe öğretmenlerinin değerler eğitimi sürecinde karşılaştıkları sorunlar. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(27), 281- 305.
Külünkoğlu, T. (2018). Ortaokul 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde uygulanan değer eğitiminin öğrencilerin dürüstlük değerini kazanma düzeyine etkisi. (Doktora tezi). Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
MEB (2010). Talim terbiye kurulu başkanlığı 18.milli eğitim şurası kararları https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/29170222_18_sura.pdf (Erişim tarihi 07.12.2019).
Montagu, A. (2005). Çocuklarımıza ahlaki değerleri nasıl kazandırabilirsiniz? (R. Öncül Çev.). Ankara: Milli Eğitim Basımevi. TDK, (2011). Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu yayınları, 11. Baskı, Ankara.
Tillman, D. (2014). 8-14 yaş grubu öğrencileri için yaşayan değerler eğitimi etkinlikleri V. Aktepe (Çev. Ed.). Konya: Eğitim Yayınevi.
Ulusoy, K. (2007). Lise tarih programında yer alan geleneksel ve demokratik değerlere yönelik öğrenci tutumlarının ve görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ulusoy, K. ve Arslan, A. (2014). Değerli bir kavram olarak ‘değer ve değerler eğitimi’. Farklı Yönleriyle Değerler Eğitimi kitabı içinde (ss.1-14). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Uzunkol, E. (2019). Karakter ve değer eğitimi V. Aktepe, M. Gündüz (Ed), Türkiye’de değerler eğitimi uygulamaları ve araştırmaları kitabı içinde (ss. 263-295). Ankara: Pegem Akademi
Uzun, M. ve Köse, A. (2017). Okul öncesi eğitimde değerler eğitiminin uygulanmasına yönelik öğretmen görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 305-338.
Uzuner, N. K. (2019). Değerler eğitimine yönelik sınıf öğretmenleri görüşleri. Pesa International Journal of Social Studies, 5(2), 52-53.
Yalar, T. ve Yanpar Yelken, T. (2011). Değerler eğitiminin geliştirilmesi ile ilgili öğretmen görüşlerinin belirlenmesi ve bir program modülü örneğinin geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 10(38) 79-88.
Yazar, T. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler programında değerler eğitiminin mevcut durumunun belirlenmesi ve öğretmenlere yönelik bir program modülü geliştirme. (Doktora tezi). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
Yeşilyurt, E. (2019). Değerler eğitimine uygunluğu açısından öğretim yöntem tekniklerin incelenmesi: Bir derleme çalışması. Ekev Akademi Dergisi. 77, 121-122.
Yüksel, S. (2005). Örtük programın eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik meslek derslerine yönelik düşüncelerindeki etkisi. Uludağ Üniversitesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Örneği 14. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresinde sunulan sözlü bildiri, Denizli: Pamukkale Üniversitesi.