Kur'ân'a Göre "Hakk" ve "Adalet" Kavramları Bağlamında İslâm Toplumunun İctimâî Değerleri

İslâm toplumunun ictimâî birçok değeri bulunmakla birlikte bunlardan "hak" ve "adalet", en ön plana çıkan iki anahtar kavramdır. Kur'ân'a göre toplum düzeni ancak hak ve adalet zemininde tesis edilebilir ve sürdürülebilir. Aksi halde, hak ve adalet ekseninde oluşturulmamış bir düzen ve birlikteliğin, -bu durum kardeşliğe halel getireceğinden dolayı- sürdürülebilir olması mümkün değildir. Başka bir ifadeyle her iki kavram da (hak ve adalet) İslâm toplumunun huzur ve refahının teminine yönelik olarak vaz' edilmiştir. Kelime olarak "barış" anlamına gelen İslâm, şeriatın zaruri maksatları kapsamında; dînin, nefsin, neslin, malın ve aklın korunmasını öngörmektedir. Bu öngörü ve hedefler, öncelikle İslâm toplumunda bilahare tüm dünyada hak ve adalet ekseninde Müslümanlar eliyle gerçekleştirilecektir. Bu, Müslümanların görevidir. Nihaî hedef ise evrensel barışı (İslâm) sağlamaktır.

According to the Qur'anin the Context of "Hak" and "Justice" Concepts the Social Values of the İslamic Community

Although there are many social values of the Islamic Community, "hak" and "justice" are the two key concepts to the forefront. According to the Qur'an, the community system can only be established and sustainable in the basis of hak and justice. Otherwise, a system didn't establish on hak and justice axis and togetherness -because, this will damage to the brotherhood- aren't possible to be sustainable. In other words, both concepts (hak and justice) have commanded towards the provision of peace and prosperity of the Islamic community. Islam as the word "peace" means. Islam ordered the protection of the essential purposes of the Sharia. Essential purposes of the Sharia are: religion, life, generation, good and mind. These foresight and targets, primarily in the Islamic community, later on in the whole world, in hak and justice axis will be carried by Muslims.It is the duty of Muslims. The ultimate goal is to realize the universal peace (Islam).

PDF

___

Ahmed b. Hanbel, 1992. el-Müsned, (I-VI), İstanbul: Dâru Sahnun ve Çağrı Yayınları, 2. Baskı.
Abdullah Ahmed el-Yûsuf. 2009 (20. Yıl) "el-Adaletü'l-İctimâiyye Fî'l-Kur'âni'l-Kerîm", Mecelletü'l-Basâir, Beyrut, Sayı: 44, s. 50-68.
Ahmed eş-Şerbasî. 1985, Mevsüatü Ahlâki'l-Kur'ân, Dâru'r-Râidi'l- Arabî, Beyrut
Ali el-Hafif. 1990. el-Mülkiyetü Fi'ş-Şeriati'l-İslâmiyye Dâru'n-Ne- hezati'l-Arabiyye, Beyrut
Armağan, Servet. 1987. İslâm Hukukunda Temel Hak ve Hürriyetler, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Ateş, Süleyman. 1988-1991, Yüce Kur'ân'ın Çağdaş Tefsiri (I-XII), İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat.
Bardakoğlu, Ali. 1988. "Hak", DİA, (I-XLIV), TDV. Yayınları, İs- tanbul, XV, 139.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. 1992. el-Camiu's-Sahîh (I-VIII), İstanbul: Dâru Sahnûn ve Çağrı Yayınları, 2. Baskı.
Bulaç, Ali. 1994. "Asr-ı Saadette Bir Arada Yaşama Projesi Medine Vesikası", Bütün Yönleriyle Asrı Saadette İslâm (I-IV), Editör: Vecdi Akyüz, İstanbul: Beyan Yayınları, II, 191.
Çağırıcı, Mustafa. 198 "Adalet", DİA, (I-XLIV), İstanbul: TDV. Ya- yınları, I, 341-343.
Demir, Fahri. 1986. İslâm Hukukunda Mülkiyet Hakkı ve Servet Da- ğılımı, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Doğan, D. Mehmet. 1996. Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: İz Yayıncı- lık,
Dursun, Davut. 1990. "Eşitlik", Sosyal Bilimler Ansiklopedisi (I-IV), İstanbul: Risale Yayınları, I, 482-483.
Ebu'l-Bekâ, Eyyüb b. Musa el-Hüseynî el-Kefevî el-Hanefî, 1287/1869. Külliyâtü Ebi'l- Bekâ, Matbaatü'l-Âmire,
Elmalılı, Hamdi Yazır. 1968. Hak Dini Kur'ân Dili (I-IX), İstanbul: Nebioğlu Basımevi, 3. Baskı.
Eryılmaz, Bilal. 1996. "Osmanlılarda Millet Sistemi", Osmanlı Ansik- lopedisi (I-VII), İstanbul: İz Yayıncılık.
Fîrûzâbâdî, Ebû Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya'kub b. Muham- med. 1987. el-Kâmûsu'l-Muhît, Müessesetü'r-Risale, 2. Baskı, Beyrut
________ 1996. Besâir Zevi't Temyîz Fi Letâifi'l- Kitabi'l-Azîz (I-V), Kahire.
İbn Kesîr, Ebu'l-Fida İsmail. 1985. Tefsîru'l-Kur'âni'l-Azîm (I-VII), thk: Dr. Muhammed İbrahim el-Benna, Muhammed Ahmed Aşur, Abdül Azîz Ğanîm, İstanbul: Kahraman Yayınları.
İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid. 1992. Sünenü İbn Mâce (I-II), thk: M. Fuat Abdülbaki, İstanbul: Dâru Sahnun ve Çağrı Yayın- ları, 2. Baskı.
İbn Manzûr, Ebu'l-Fadl Cemalüddin Muhammed b. Mukrim. 1300h. Lisanü'l-Arab (I-XV); Dâru Sadır, Beyrut.
el-Kardâvî, Yusuf. 1968. en-Nas ve'l-Hak, (İnsan ve Hak Mefhumu), ter: Mustafa Ateş, İstanbul: İrfan Yayınevi.
Mevdûdî, Ebu'l-A'lâ. İslâm'da Hükümet, ter: Ali Genceli, Ankara: Hilal Yayınları, 3. Baskı, tsz.
Molla İbrahimoğlu, Süleyman. 1996. "Kur'ân'da Hak Kavramı", Di- yanet Dergisi, sayı: 32/1, s. 24-40.
Mukâtil b. Süleyman, İbn Beşîr, el-Azdî, el-Horasanî, 1993. Kitabu'l- Vücûh ve'n-Nezâir, haz: Ali ÖZEK, İstanbul: İlmî Neşriyat.
Mutahharî, Ayetullah Murtaza, 1988. Adli İlâhî, Çev: Hüseyin Ha- temî, İstanbul.
Müslim, Ebu'l-Hüseyn b. Haccâc el-Kuşeyrî. 1992. el-Camiu's- Sahîh" (I-III), nşr: Muhammed Fuat Abdülbâkî, şerh: İmam Nevevî, İstanbul: Dâru Sahnûn ve Çağrı Yayınları.
Olguner, Fahrettin. 1992. "Batıl", DİA (I-XLIV), İstanbul: TDV. Ya- yınları, V, 147.
Râğıb el-Isfahânî, Ebu'l-Kasım el-Hüseyn b. Muhammed. el-Müf- redât fî Ğarîbi'l-Kur'ân, thk: Muhammed Seyyid Keylânî, Dâru'l-Ma'rife, Beyrut, tsz.
Sâbûnî, M. Ali, Safvetü't-Tefâsîr (I-III), Derseâdet, İstanbul tsz.
Şâtıbî, Ebû İshak İbrahim b. Musa b. Muhammed. 1997. el- Muvâfakât(I-VI), Dâru İbn Affan, Suudi Arabistan el-Huber - el-Akrabiyye
Şimşek, M. Sait. 2005. Kur'ân'ın Ana Konuları, İstanbul: Beyan Ya- yınları.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. 1954. Câmiu'l-Beyan an Te'vîli Âyi'l-Kur'ân (I-XXX), Mısır.
Topaloğlu, Bekir. 1988. "Adl", DİA (I-XLIV), İstanbul: TDV. Yayın- ları, I, 387.
Yüksel, Nevzat. 1995. Konularına Göre Kur'ân'ı Kerîm Fihristi, İs- tanbul: Bayrak Yayınları, 8. Baskı.
Zemahşerî, Ebu'l-Kasım Cârullah Mahmud b. Ömer. 1318h. el-Keş- şâf an Hakaiki't-Tenzîl ve Uyûni'l-Akavîl fî Vucûhi't-Te'vîl (I-III), Bulak, Mı- sır: el-Matbaatü'l-Kübra el-Emîriyye.