Diyet probleminin çözümünde kullanılabilecek bazı eniyileme tekniklerinin yaklaşım farklılıklarının değerlendirilmesi
Bir kişinin yaşamını sağlıklı ve verimli bir şekilde sürdürebilmesinde beslenme önemlidir. Çeşitlilik, ölçülülük, denge ve maliyet beslenme planlamalarındaki önemli unsurlardır. Bu unsurları sağlayacak menü planlarının hazırlanması gerçek yaşamda sürekli olarak karşılaşılan önemli bir problem olup diyet problemi kapsamında ele alınır. Diyet probleminin çözülmesiyle bireyin yaşına, cinsiyetine, fiziksel aktivite düzeyine, fizyolojik durumunu ve beslenme alışkanlıklarına uygun menüler hazırlanır. 0-1 Tamsayılı Doğrusal Programlama (TDP), Doğrusal Hedef Programlama (DHP) ve Bulanık Doğrusal Programlama (BDP) diyet probleminin çözümünde kullanılabilecek tekniklerdir. Çalışmanın amacı TDP, DHP ve BDP tekniklerinin diyet problemine yaklaşım farklılıklarını göstermektir. Bu doğrultuda her üç en iyileme tekniğinin diyet problemine yaklaşımları tartışılmış ve genel diyet problemine ilişkin TDP, DHP ve BDP modelleri karşılaştırmalı olarak kurulmuştur. Uygulamada 19-30 yaş grubunda orta fiziksel aklivileye sahip 65 kg. ağırlığındaki sağlıklı erkeklere ilişkin bir diyet problemi menü planlama kapsamında tanımlanmıştır. Bu probleme söz konusu tekniklerin çözümleme aşamasındaki yaklaşım farklılıkları değerlendirilmiş ve uygulayıcılar ile araştırıcılara öneriler sunulmuştur.
Evaluation of the approach differences of some optimization techniques which can be used to solve diet problem
To lead a healthy and productive life, any person should pay attention to nutrition. Variety, moderation, balance and cost are key constituents for nutrition planning. Planning menus prepared according to these constituents is a problem frequently encountered in the real life and should be handled under diet problem. Solving diet problem, menus lit to age, gender, physical activity level, physiologic condition and nutrition habits are prepared. 0-1 Integer Linear Programming (TOP). Linear Goal Programming (DHP) and Fuzzy Linear Programming (BDP) are among techniques which could be employed in solving diet problems. Aim of this study is to show approach differences of TDP, DHP and BDP techniques to the diet problem. For this aim, approach of each of three optimization techniques to the diet problem is discussed, and TDP, DHP and BDP models regarding general diet problem are set up comparatively. In the practice section, a diet problem for 19-30 aged and 65 kg weighted men having moderate body activity is taken into consideration in the scope of menu planning. Approach differences to the techniques being discussed about this problem in the solving phase are also evaluated, and suggestions are made for those who practice and research techniques for solving diet problems.
___
- 1.http://www.intelihealth.com
- 2.Baysal A., Aksoy M.. Bozkurt N., Merdol T.K.. Pekcan G., Keçecioğlu S., Besler H.T. ve Mercanlıgil S.M.. Diyet El Kitabı, 4. Baskı, Hatiboğlu Yayınevi, Ankara, 490. (2002).
- 3.http://www-fp.mcs.anl.gov/otc/Guide/CaseStudies/diet/
- 4.Koç E., Etkileşimli 0-1 Tamsayılı Doğrusal Hedef Programlama ve Bir Diyet Probleminin Çözümüne Uygulanması, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 69, (2001).
- 5.Lee S.M.. Goal Programming Methods for Multiple Objective Integer Programs. Operations Research Division American Institute of Industrial Engineers, Inc., Atlanta, 1-28.(1979).
- 6.Ijiri Y., Management Goals and Accounting for Control, North-Holland Publishing Co., Amsterdam, 191, (1965).
- 7.Dyer J.S., Interactive Goal Programming, Management Science, 19:(1), 62-70, (1972).
- 8.Lee S.M., Green G.I. and Kim C.S., A Multiple Criteria Model for The Location- Allocation Problem, Computers and Operations Research, 25:(12), 1137-1143, (1981).
- 9.Ignizio J.P., The Determination of A Subset of Efficient Solutions Via Goal Programming, Computers and Operations Research, 8, 9-16, (1981).
- lO.Ignizio J.P.. Introduction to Linear Goal Programming, Sage Publications. California. 95,(1985).
- 11.Schniederjans M.J.. Linear Goal Programming; Pelrocelli Books. New Jersey. 228.(1984).
- 12.Erdoğmuş Ş., Goal Programlama Kullanılarak Personel Nöbet Çizelgeleme Probleminin Modellenmesi ve Bir Örnek Uygulama, 5. Ulusal Biyoistatistik Kongresi Bildiri Kitabı. 362, (2000).
- 13.Bellman R.E.. Zadeh L.A.. Decision-making in a fuzzy environment, Management Science. 17:(4). 141-164.(1970).
- 14.Zimmermann H.J.. Fuzzy Programming and Linear programming with several objective functions. Fuzzy Sets and Systems, 1, 45-55, (1978).
- 15.Öğütlü A.S.. Bulanık Doğrusal Programlama ve Bir yem Karışım Problemine Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. 1 12. (2002).
- 16.Alphan M.E.. Diyabette Diyet Tedavisi, Pusula 7, 1-30, (1998).
- 17.Baysal A. ve Merdol T.K.. Toplu Beslenme Yapılan Kurumlar için Yemek Planlama Kuralları ve Yıllık Yemek Listeleri, 3. Baskı. Hatipoğlu Yayınevi, Ankara. 105.(1994).
- 18.Atlas M., Minimum maliyetli uygun beslenme bileşimlerini oluşturmada sıfır bir tamsayılı doğrusal programlama ve Anadolu Üniversitesi Yunusemre Kampusu öğrenci kafeteryasında bir uygulama denemesi, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, 79. (1988).
- 19.Baysal A., Genel Beslenme Bilgisi, 3. Basım. Hatipoğlu Yayınevi, Ankara, 227, (1987).
- 20.Merdol T.K., Toplu Beslenme Yapılan Kurumlar için Standart Yemek Tarifeleri, 2. Baskı, Hatipoğlu Yayınevi. Ankara, 188. (1994).
- 21 .http://www.kultur.gov.tr http://www.turkatak.gov.tr
- ISSN: 1302-3187
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Yayıncı: AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ