Mustafa YİĞİTOĞLU

7217

İslam Hâkimiyeti Altındaki Yahudilerin Dini, Ekonomik ve İdari Durumu

Yahudiler dünya nüfus itibariyle fazla bir oranı teşkil etmemelerine rağmen bazı konularda dikkati çekebilmişlerdir. Özellikle Kur’an-ı Kerim’de ehl-i kitap olarak nitelendirilmelerinden ötürü Müslümanların da dikkatine mazhar olmuşlardır. Hz. Peygamber (sav) ile başlayan Yahudilerle ilk münasebetler çeşitli boyutlarda günümüze kadar devam etmiştir. İslam hâkimiyeti altında yaşayan Yahudilerin durumlarının farklı noktalardan ele alındığı bu çalışmada Hz. Peygamber (sav) dönemi, Halifeler, Emevi, Abbasi, Eyyübi, Memlük ve Osmanlı Dönemlerine genel anlamda yer verilmiştir. Bu makalede hayli uzun bir tarihi ele aldığından dolayı mümkün olduğunca genel konulara değinilmiştir. Tarihte Babil, Helen, Roma yönetimleri altında zor şartlar içerisinde yaşamaya mecbur kalan gerek dini anlamda gerekse pek çok hususta baskılara maruz kalan ve tecrit edilen Yahudiler, İslam egemenliğinde huzura kavuşmuşlardır. Yahudiler bu dönemlerde dini, sosyal, siyasi, iktisadi vb. alanlarda gerçek atılımlar yapmıştır. İslam hâkimiyeti altında bulundukları sürece can, mal, ırz, din gibi hususlar o devletlerin garantisi kapsamında olmuştur. Bu nedenle Yahudiler olabildiğince hak ve hürriyetleri elde edebilmişlerdir. İslam hâkimiyetinin olmadığı diğer devletlerde yaşamlarını devam ettirmek zorunda olan Yahudiler sığınılacak liman olarak yine Müslümanlar tarafından idare edilen toprakları görmüşlerdir. Hiç şüphesiz bunun sebebinde İslam’ın gayrimüslim tebaya karşı uyguladığı adil siyaseti, engin hoşgörüsü bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler:

İslam İdaresi, Yahudi, Hz. Peygamber, Osmanlı, Emevi, Abbasi, Memlük, Eyyübiler.

Religious, Economic and Administrative Situation of the Jews Under Islamic Rule

Although Jews do not constitute a large proportion of the world population, they have attracted attention in some issues. Especially because they are described as People of the Book in the Qur'an, they have also attracted the attention of Muslims. The first relations with the Jews, which started with the Prophet (Saws), have continued to the present day in various dimensions. In this study, in which the situation of the Jews living under Islamic rule is discussed from different points, the period of the Prophet (saws), Caliphs, Umayyad, Abbasid, Ayyubid, Mamluk and Ottoman periods are covered in general terms. Since this article deals with a very long history, general issues are mentioned as much as possible. The Jews, who were forced to live in difficult conditions under the Babylonian, Hellenic and Roman administrations in history, exposed to pressures and isolated in many respects, found peace under Islamic rule. Jews, in these periods, made real breakthroughs in religious, social, political, economic, etc. fields. As long as they were under the rule of Islam, matters such as life, property, honor and religion were under the guarantee of those states. For this reason, the Jews were able to obtain as many rights and freedoms as possible. The Jews, who had to continue their lives in other states where there was no Islamic domination, saw the lands administered by Muslims as a safe haven. Undoubtedly, the reason for this is the fair policy and broad tolerance of Islam implemented to non-Muslim subjects.
Keywords:

Eyyübiler., Islamic Administration, Jew, the Prophet, Ottoman, Umayyad, Abbasid, Mamluk,

PDF

___

  • Adıgüzel, A., & Çakan, B. (2019). Emeviler Döneminde Gayrimüslim İstihdamı (41-132/661-750). İstem, 17(34), 329–351.
  • Aksu, A. (2006). Emeviler Döneminde Sosyal Tabakalar. İstem, (8), 63–81.
  • Akyıldız, A. (2011). Tanzimat. In TDV İslam Ansiklopedisi (Vol. 40, pp. 1–10). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Angel, M. D. (1994). The Responsa Literature in the Ottoman Empire as a Source for the Study of Ottoman Jewry. In A. Levy (Ed.), The Jews of the Ottoman Empire. Princeton: The Darwin Press.
  • Apak, A. (2012). Anahatlarıyla İslam Tarihi (8th ed., Vol. 1). İstanbul: Ensar Neşriyat.
  • Arslan, H. (2014). Socio-Cultural and Economic Status of Izmir’s Jewish Community in the Historical Process. Milel ve Nihal, 11(1), 119–142.
  • Arslantaş, N. (2009). Abbâsîler ve Fâtımîler Döneminde Yahudiler (132-656/750-1258). 723–729. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları.
  • Aycan, İ. (1998). Ömer b. Abdülaziz ve Gayr-ı Müslimler, , 1998, c. I, sayı:3, s. 78. Dini Araştırmalar, I(3), 65–81.
  • Aydın, M. (2002). İstanbul’un Fethinden Önce ve Sonra İstanbul’daki Yahudi Cemaatleri. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (14), 5–25.
  • Belâzuri, A. b. Y. el-. (1987). Futuhu’l-Buldan (M. Fayda, Trans.). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • Bolay, M. H. (1967). Asr-ı Saadette Yahudiler. İslam Medeniyeti Dini İlmi Fikri Aylık Mecmua, 23–24.
  • Bozkurt, N., & Küçükaşçı, M. S. (2003). Medine. İn TDV İslam Ansiklopedisi (Vol. 28, pp. 305–311). Ankara: TDV Yayınları. Retrieved from https://islamansiklopedisi.org.tr/medine
  • Buzpınar, Ş. T. (1994). II. Abdülhamid Döneminin İlk Yıllarında Filistin’de Yahudi İskanı Girişimleri (1879-1882). Türkiye Günlüğü, (30), 58–65.
  • Çiftci, M. (2019). Haçlı Seferlerinin Düzenlenmesinde Kudüs’ün Önemi. Yeni Fikir, 10(22), 92–104.
  • Cohen, M. R. (2016). Defending Jewish Judicial Autonomy in the Islamic Middle Ages. In A. Echevarria, J. P. Monferrer-Sala, & J.
  • Tolan (Eds.), Law and Religious Minorities in Medieval Societies Between Theory and Praxis (pp. 13–34). Belgium: Brepols.
  • Demirkent, I. (2006). Kudüs Haçlı Krallığında Devlet İdaresi. 53–61. İstanbul: Globus Dünya Basımevi.
  • Doğan, H. (2010). Osmanlı Devleti’nde Musta’ribeler (Araplaşmış Yahudiler). Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, (9), 215–224.
  • Ebu Yusuf, Y. b. İ. (1973). Kitabu’l-Harac (A. Özek, Trans.). İstanbul: Hisar Yayınevi.
  • Emecen, F. (2008). Safranbolu. In DİA: Vol. 35. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (pp. 481–483). Ankara: TDV Yayınları.
  • Eşmeli, İ. (2018). Hz. Ömer’in Yahudilerle İlişkisi. Hz. Ömer, II, 241–254. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Rektörlük Matbaası.
  • Gil, M. (1992). A History of Palestine 634-1099. Cambridge: Cambridge University Pres.
  • Groepler, E. (1999). İslam ve Osmanlı Dünyasında Yahudiler (S. Kaya, Trans.). İstanbul: Belge Yayınları.
  • Gül, M. (2016). Selahaddin Eyyubi. Yeni Türkiye, 22(83), 105–122.
  • Gülsoy, U. (1999). Islahat Fermanı. In TDV İslam Ansiklopedisi (Vol. 19, pp. 185–190). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Hacker, J. R. (1982). Ottoman Policy toward the Jews and Jewish Attitudes toward the Ottomans during the Fifteenth Century. In B. Braude (Ed.), Christians and Jews in the Ottoman Empire (pp. 99–108). New York: Lynne Rienner Publishers.
  • Hamidullah, M. (2003). İslam Peygamberi (S. Tuğ, Trans.). Ankara: İmaj.
  • Hamidullah, M. (2004). İslam Peygamberi (M. Yazgan, Trans.). İstanbul: Beyan Yayınları.
  • Hatipoğlu, M. S. (1993). Devlet ve Din. İstanbul: İslami Araştırmalar.
  • Ibn Hisham, E. M. C. A. (1971). Es Siratü’n Nebeviyye, thk. Mustafa es Sekka vd. , II, 1971, ss. 284-285. Lübnan.
  • Ibn Kesir, E.-F. (1994). EI-Bidaye ve’n-Nihaye (Büyük Islam Tarihi) (M. Keskin, Trans.). İstanbul: Çağrı Yayınları.
  • Kazıcı, Z. (1999). İslam Medeniyeti ve Müesseseleri Tarihi. İstanbul: Kayıhan Yayınları.
  • Kenanoğlu, M. (2008). Osmanlı İmparatorluğu’nda Gayrimüslimlerin Eğitimi Üzerine. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, (12), 181–206.
  • Küçük, C. (1998). II. Abdulhamid. In TDV İslâm Ansiklopedisi (Vol. 1, pp. 216–224). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Levy, A. (1992). The Sephardim in the Ottoman Empire. Princeton: Darwin Press.
  • Lewis, B. (1984). The Jews of Islam. New Jersey: Princeton University Press.
  • Loewenberg, F. M. (2016). A Synagogue on Har Habayit in the 7th Century: Dream or Historical Fact? Hakirah, the Flatbush Journal of Jewish Law and Though, 21(Summar 2016), 253–262.
  • Mann, J. (1920). Responsa of the Babylonian Geonim as a source of Jewish History. Jewish Quarterly Review, 10(1), 121–152.
  • Nicolle, D. (1994). Yarmuk 636 A.D.: The Muslim Conquest of Syria. Oxford: Osprey Publishing.
  • Polat, Z. (2015). Selahaddin Eyyubi’nin Kudüs Haçlı Krallığıyla Yaptığı 581/1185 Yılı Antlaşması. Journal of Islamicjerusalem Studies, 15, 47–68.
  • Pringle, R. D. (2002). Haçlı Krallığı Döneminde Filistin’de Hıristiyan Nüfus: Kiliselerin Tanıklığı (M. Gül, Trans.). Harran Vniversitesi Ilahiyat Faka/Tesi Dergisi, (3), 101–114.
  • Şarhon, K. G. (2005). Osmanlı’dan Günümüze İstanbul’da Yahudilerin Dini Hayatı. In Antik Çağdan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi: Vol. V. İstanbul: İBB Kğltür A.Ş.
  • Şeşen, R. (1998). Hıttin Savaşı. In TDV İslam Ansiklopedisi (Vol. 18, pp. 165–167). İstanbul: TDV Yayınları.
  • Şeşen, R. (2009). Selâhaddîn Eyyûbî. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları - İSAM Yayınları.
  • Sevim, A. (1991). Atsız b. Uvak. Retrieved 25 November 2021, from TDV İslam Ansiklopedisi website: https://islamansiklopedisi.org.tr/atsiz-b-uvak
  • Shaw, S. J. (1991). The jews of the Ottoman Empire and the Turkish Republic. London: Palgrave Macmillan.
  • Shmuelevitz, A. (1984). The Jews of the Ottoman Empire in the Late 15th and 16th Centuries. Leiden.
  • Sinanoğlu, M. (2001). Karâîlik. In TDV İslam Ansiklopedisi (Vol. 24, pp. 424–426). İstanbul: TDV Yayınları.
  • Singer, I., & de Haas, J. (2007). Theodor Herzl. In Jewish Encyclopedia (Vol. 6, pp. 370–371). Detroit: Keter Publishing House. Retrieved from https://jewishencyclopedia.com/articles/7640-herzl-theodor
  • Şişman, C. (2008). Sabatay Sevi. In TDV İslam Ansiklopedisi (Vol. 35, pp. 334–335). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Sırma, İ. Süreyya. (2015). İslami Tebliğin Örnek Halifeler Dönemi. İstanbul: Beyan Yayınları.
  • Sırma, İhsan Süreyya. (1994). Medine Vesikasının Mevsukiyeti ile ilgili Bazı Veriler. Bilgi ve Hikmet, (5), 46–54. Sourdel, D., & Dursun, D. (1992). İslam. İletişim Yayınları.
  • Spence-Jones, H. D. M. (1911). The Early Christians in Rome. NewYork: John Lane Comp.
  • Tabakoğlu, A. (1999). İktisat Sistemi. In Osmanlı Dünyayı Nasıl Yönetti. İstanbul: Yeni Şafak.
  • Tomar, C. (2020). Memlükler Döneminde Kudüs. In Huzuru Bekleyen Şehir, Kudüs (pp. 107–112). İstanbul: İlim Yayma Vakfı Yayınları.
  • Tritton, A. S. (1930). The Caliphs And Their Non-Muslim Subjects: A Critical Study of the Covenant of ’Umar. London: Oxford University Prees.
  • Üstün, C. (2018). Selahaddin Eyyûbî ve Kudüs’ün Fethi. Yeni Fikir, 9(21), 72–85.
  • Vakıdi, E. A. M. b. Ö. el-. (1984). Kitabü’I-Meğazi. Beyrut.
  • Yaman, A. (2015). Yahudilerin Osmanlı Millet Sistemi İçindeki Yeri ve Hukukî Konumları (Aile Hukuku Özelinde Bir Değerlendirme). Diyanet İlmi Dergi, 51(2), 11–35.
  • Yiğit, İ. (1995). Emevîler. In DİA: Vol. XI. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
  • Yiğitoğlu, M. (2013). Osmanlı İmparatorluğu’nda İslami Perspektifin Gayr-i Müslimlere Etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, II(4), 21-38–38. (TDV İslâm Araştırmaları Merkezi).
  • Yiğitoğlu, M. (2017). Hz. Ömer’in Kudüs’ü Fethinden Sonra İzlediği Tapınak Dağı Politikası. Türkiye İlahiyat Araştırmaları Dergisi, I(2), 135-142–142. (TDV İslâm Araştırmaları Merkezi).
  • Yiğitoğlu, M., & Göregen, M. (2018). Economic and Commercial Relations of the Prophet Muhammad with the Jews. Afro Eurasian Studies Journal, 7(2), 236–253.
Afro Eurasian Studies-Cover
  • ISSN: 2147-110X
  • Yayın Aralığı: Yıllık
  • Başlangıç: 2012
  • Yayıncı: Musiad (Independent Industrialists and Businessmen's Association)
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Usury and its Implication on the Economy of Muslim Civil Servants in Nasarawa State, Nigeria

Sa’adatu Hassan LİMAN, Abdullahi Adamu SUALAİMAN, Muhammad Maishanu ALİYU

Bir Lokma ve Bir Hırka Anlayışının Ekonomik Hayata Etkisi

Halim GÜL

Understanding Iraq’s Persistent Domestic Instability: A Revisit to the 2003 Iraq War and the Effect of the US Foreign Policy.

Samet YÜCE

İslam Hâkimiyeti Altındaki Yahudilerin Dini, Ekonomik ve İdari Durumu

Mustafa YİĞİTOĞLU