Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Afetlere Yönelik Tutumlarının İncelenmesi

Afetler, bireyler ve toplumlar üzerinde yıkıcı etkiler bırakmaktadır. Toplumlar eski çağlardan beri afetlerden korunmak ve afetlerin olası etkilerini azaltmak için uğraş vermişlerdir. Nüfus artışı, kentleşme, endüstrileşme ve iklim değişikliği gibi faktörlerin de etkisiyle afetler daha sık ve şiddetli bir duruma gelmiştir. Bu süreç içerisinde afetlerin yıkıcı etkilerini hafifletmek için farklı çözümler geliştirilmiş ve afet eğitimleri önemli bir başlık olarak ele alınmıştır. Türkiye’de afet eğitimlerinin 2010 yılından itibaren okul tabanlı olarak verilmeye başlanması önemli bir tarihtir. Okul tabanlı eğitimle, çocukluk çağda afet farkındalığın gelişime önemli katkılar sunması amaçlanmıştır. Öğretmenlere ve gelecekte bu eğitimi verecek olan öğretmen adaylarına bu aşamada önemli rol ve sorumluklar düşmektedir. Bu çalışmada gelecekte okul tabanlı afet eğitiminin önemli bir parçası olacak olan sosyal bilgiler öğretmen adaylarının afetlere yönelik tutum düzeyleri ölçülmeye çalışılmıştır. Anket yoluyla toplanan veriler istatistik programına aktarılmış ve araştırma sorularına uygun analizlere tabi tutulmuştur. Çalışmada öğretmen adaylarının afetlere yönelik bilişsel ve davranışsal tutumları düşük duyuşsal tutumları ise yüksek bulunmuştur. Öğretmen adaylarının tutumlarında cinsiyete, afet yaşama, afet eğitimi alma, ilk yardım eğitimi alma ve bir sivil toplum kuruluşunda faaliyette bulunma durumuna göre farklılık tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Afet Eğitimi, Afet Tutumları, Öğretmen Adayları, Sosyal Bilgiler

Examination of Social Studies Teacher Candidates' Attitudes Towards Disasters

Disasters have devastating effects on individuals and societies. Societies have struggled to protect themselves from disasters and to reduce the possible effects of disasters since ancient times. With the influence of factors such as population growth, urbanization, industrialization and climate change, disasters have become more frequent and severe. In this process, different solutions have been developed to mitigate the devastating effects of disasters. Disaster training has been considered as an important topic among these solutions. It is an important date that disaster education started to be given on a school-based basis as of 2010 in Turkey. With school-based education, it is aimed to contribute to the development of disaster awareness in childhood. Teachers and teacher candidates who will give this training in the future have important roles and responsibilities at this stage. In this study, it was tried to measure the attitudes of social studies teacher candidates towards disasters, which will be an important part of school-based disaster education in the future. The data collected through the questionnaire were transferred to the statistical program and analyzed in accordance with the research questions. In the study, pre-service teachers' cognitive and behavioral attitudes towards disasters were found to be low, while their affective attitudes were high. A difference was determined in the attitudes of teacher candidates according to gender, experiencing disasters, receiving disaster education, first aid training and being active in a non-governmental organization.

Keywords:

Disaster Attitudes, Disaster Education, Social Studies, Teacher Candidates,

PDF

___

Alkın, R. C. (2021). Afet yönetiminde sivil toplum: İzmir depremi sonrası müdahale ve iyileştirme aşamaları üzerine bir inceleme. Karadeniz Araştırmaları. XVIII/70: 313-334.
Astuti, N. M. W., Werdhiana, I. K. ve Wahyono, U. (2021). Impacts of direct disaster experience on teachers’ knowledge, attitudes and perceptions of disaster risk reduction curriculum implementation in Central Sulawesi, Indonesia. International Journal of Disaster Risk Reduction, 53, 101992. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2020.101992
Atmojo, S. E. (2021). Natural disaster mitigation on elementary school teachers: Knowledge, attitude, and practices. JPI (Jurnal Pendidikan Indonesia), 10(1), 12-22. https://doi.org/10.23887/jpi-undiksha.v10i1.25060
Bela, M., Keqmezi-Rexhepi, Z. ve Fisher, J. (2022). Teachıng students about disaster preparedness: “If you are prepared, you need not fear”. Knowledge-International Journal, 52(1), 133-137.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırmanın temelleri. Nicel araştırmalar. Pegem Akademi, Ankara.
Chung, S. C. ve Yen, C. J. (2016). Disaster prevention literacy among school administrators and teachers: A study on the plan for disaster prevention and campus network deployment and experiment in Taiwan. Journal of Life Sciences, 10. https://doi.org/10.17265/1934-7391/2016.04.006
Çelebi, İ. (2014). Kayseri 112 acil sağlık hizmetlerinde görev yapan sağlık personelinin deprem bilgi düzeyi, depreme hazırlık durumu ve etkileyen etmenler. Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi. Ganpatrao, J. S. (2014). Knowledge and practices of school teacher regarding disaster management. International Journal of Health System and Disaster Management, 2(2), 98. https://doi.org/10.4103/2347-9019.139055
George, D. ve Mallery, M. (2016). IBM SPSS statistics 23 Step by step a simple guide and reference, 14. Baskı. Routledge, New York.
Gezer, M. ve Şahin, İ. F. (2022). Deprem eğitimi: Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının depreme ilişkin bilgi düzeyleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 97-106. https://doi.org/10.17556/erziefd.941878
Gokmenoglu, T., Sonmez, E. D., Yavuz, I. ve Gok, A. (2021). Turkish Ministry of National Education school-based disaster education program: A preliminary results of the program evaluation. International Journal of Disaster Risk Reduction, 52, 101943. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2020.101943
Göncü, S. ve Sim, Ş. (2019). Post-truth zeminde suriyeli mülteciler hakkında çıkan haberlere dair bir inceleme. Düşünce ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 1-28.
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. ve Tatham, R. L. (2014). Multivariate data analysis, 7. Baskı. Pearson, Essex.
Hasan, M., Moriom, M., Shuprio, S. I. M., Younos, T. B. ve Chowdhury, M. (2022). Exploring disaster preparedness of students at university in Bangladesh. Natural Hazards, 111(1), 817-849. https://doi.org/10.1007/s11069-021-05080-2
IPCC, 2022: Climate change 2022: Impacts, adaptation and vulnerability. Contribution of working group II to the sixth assessment report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [H.-O. Pörtner, D.C. Roberts, M. Tignor, E.S. Poloczanska, K. Mintenbeck, A. Alegría, M. Craig, S. Langsdorf, S. Löschke, V. Möller, A. Okem, B. Rama (editörler)].Cambridge University Press, Cambridge, UK and New York, NY, USA, 3056 pp. https://doi.org/10.1017/9781009325844
Kawasaki, H., Yamasaki, S., Kurokawa, M., Tamura, H. ve Sonai, K. (2022). Relationship between teachers’ awareness of disaster prevention and concerns about disaster preparedness. Sustainability, 14(13), 8211. https://doi.org/10.3390/su14138211
Kortak, V. (2019). Sosyal bilgiler eğitimi öğrencilerinin afetlerle ilgili tutumları. Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
Maya, İ. ve Sarı, B. (2018). Ortaokul öğretmenlerinin görüşlerine göre Türkiye'de afet eğitimi uygulamaları. The Journal of Academic Social Science Studies, 71, 49-65. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7804
Mersal, F. A. ve Aly, R. A. E. S. (2016). Developing disaster management and first aid guidelines for school teachers in Cairo Egypt. Journal of Nursing Education and Practice, 6(7), 41. https://doi.org/10.5430/jnep.v6n7p41
Nakano, G. ve Yamori, K. (2021). Disaster risk reduction education that enhances the proactive attitudes of learners: A bridge between knowledge and behavior. International Journal of Disaster Risk Reduction, 66, 102620. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2021.102620
Nakano, G., Suwa, S., Gautam, A. ve Yamori, K. (2020). Long-term evaluation of proactive attitudes toward disaster education in Nepal. International Journal of Disaster Risk Reduction, 50, 101866. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2020.101866
Okay, N. ve İlkkaracan, İ. (2018). Toplumsal cinsiyete duyarlı afet risk yönetimi. Resilience, 1-12. https://doi.org/10.32569/resilience.431075
Öcal, A. (2011). The relationship between earthquake knowledge and earthquake attitudes of disaster relief staffs. Disaster Advances, 4(1), 19-24.
Özmen, B. ve İnce, Z. D. (2017). Okul tabanlı afet eğitimi. Resilience, 1(1), 21-29. https://doi.org/10.32569/resilience.356892
Pinar, A. (2017). What is secondary school students’ awareness on disasters? A case study. Review of International Geographical Education Online, 7(3), 315-331.
Suarmika, P. E., Arnyana, I. B. P., Suastra, I. W. ve Margunayasa, I. G. (2022). Reconstruction of disaster education: The role of indigenous disaster mitigation for learning in Indonesian elementary schools. International Journal of Disaster Risk Reduction, 72, 102874. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2022.102874
Taşkıran, G. (2015). Bir kamu üniversitesi hastanesinde çalışan hemşirelerin afetlere hazır oluşluluk durumları. Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi.
Teo, M., Goonetilleke, A., Ahankoob, A., Deilami, K. ve Lawie, M. (2018). Disaster awareness and information seeking behaviour among residents from low socio-economic backgrounds. International Journal of Disaster Risk Reduction, 31, 1121–1131. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2018.09.008
Tkachuck, M. A., Schulenberg, S. E. ve Lair, E. C. (2018). Natural disaster preparedness in college students: Implications for institutions of higher learning. Journal of American college health, 66(4), 269-279. https://doi.org/10.1080/07448481.2018.1431897
Turan, S. (2019). 2018 Sosyal bilgiler öğretim programının disiplinlerarası yapısının incelenmesi .Journal of Innovative Research in Social Studies, 2(2), 166-190.
Türkan, A. H. ve Kılıç, İ. (2017). Üniversite öğrencilerinin bilişsel, duyuşsal ve davranışsal boyutta afetlere yönelik tutumlarına ilişkin bir betimleme. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 6(1).
URL 1, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/06/20090617-1.htm (Son erişim: 28.02.2023).
URL 2, https://web.jrc.ec.europa.eu/dashboard/INFORMRISKCOUNTRYPROFILE2023/?no-header=1&v-vISO3=TUR&no-scroll=1 (Son erişim: 10.11.2022).
URL 3, https://www.afad.gov.tr/upload/Node/3923/xfiles/turkiye-afet-farkindaligive-afetlere-hazirlik-arastirmasi_-2014-edited.pdf (Son erişim: 06.05.2019).
URL 4, https://www.afad.gov.tr/afad-2021-afet-egitim-yilinda-51-milyon-kisiye-egitim-hedefini-asti-basin-bulteni-14122021 (Son erişim: 09.11.2022).
Uzunyol, B. (2013). 8. Sınıf öğrencilerinin doğal afetler hakkındaki bilgi düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde Üniversitesi.
Varol, N. ve Kırıkkaya, E. B. (2017). Afetler karşısında toplum dirençliliği. Resilience, 1(1), 1-9. https://doi.org/10.32569/resilience.344784
Yayla, U. (2016). Deprem bilgi düzeyi ve depreme hazırlıklı olma durumu: Erzincan ili. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane Üniversitesi.
Yıldız, A. (2014). Ülkemizde afet yönetimi, Gümüşhane örneği ile Gümüşhane’de yaşayan üniversite gençlerinin afetlerle ilgili bilgi düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane Üniversitesi.
Yiğit, E., Boz, G., Gökçe, A. ve Özer, A. (2019). Tıp ve mühendislik fakültesi öğrencilerinin afet konusundaki bilgi, tutum ve davranışları. In 3. International 21. National Public Health Congress.
Yildiz, A., Dickinson, J., Priego-Hernández, J. ve Teeuw, R. (2022). Children’s disaster knowledge, risk perceptions, and preparedness: A cross-country comparison in Nepal and Turkey. Risk Analysis, 1–15. https://doi.org/10.1111/risa.13937
Zhu, T. T. ve Zhang, Y. J. (2017). An investigation of disaster education in elementary and secondary schools: Evidence from China. Natural hazards, 89, 1009-1029. https://doi.org/10.1007/s11069-017-3004-2