Orta Karadeniz Bölgesi'nden Toplanan Yerel Fasulye Phaseolus vulgaris L. Populasyonlarında Biyoçeşitlilik Üzerine Bir Araştırma
Orta Karadeniz Bölgesi’nin coğrafik durumu, iklimi ve ekolojisi fasulyede geniş bir varyasyonun oluşmasına neden olmuştur. Bölge içinde yetiştiriciliği yapılan yerel fasulye populasyonlarındaki fenotipik varyabilite morfolojik özellikleri farklı yerel fasulye populasyonlarının toplanarak tanımlamalarına imkân sağlamıştır. Bu kapsamda Orta Karadeniz Bölgesi sınırları içinde yer alan 4 İl, 15 ilçe ve 41 köy gezilerek 54 adet yerel fasulye populasyonu toplanmıştır. Toplanan fasulye populasyonları tohum şekli ve renkleri dikkate alınarak 72 adet alt örneğe ayrılmıştır. 72 adet alt örneğin 12-14/05/2010 tarihlerinde Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün deneme arazisinde ekimleri gerçekleştirilmiş olup alt örneklerin morfolojik karakterizasyonları sonucunda 25 adedinin bodur, 41 adedinin yarı sarılıcı, geriye kalan 6 adedinin ise sarılıcı tip formunda oldukları tespit edilmiştir. Elde edilen karakterizasyon verileri ile toplanan populasyonların birer seti Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün bünyesinde bulunan Ulusal Gen Bankası’na teslim edilerek mevcut bitkisel çeşitliliğin geleceğe aktarılmasına katkıda bulunulmuştur
Anahtar Kelimeler:
Orta Karadeniz Bölgesi, Fasulye, Biyoçeşitlilik, Karakterizasyon, Islah
Domestic Bean Phaseolus vulgaris L. Populations Collected From Middle BlackSea Region Are A Research On Biodiversity
Geographical position of Middle Black Sea Region together with its climate and ecology resulted in large variance in bean populations. The phenotypic variability in the locally cultivated domestic bean populations has enabled collection and identification of different domestic bean populations based on morphological properties. In this context 54 numbers domestic bean populations have been collected from 4 cities, 15 provinces and 41 villages in Middle Black Sea Region. Collected bean populations have been categorized into 72 numbers sub samples based on seed shape and color. Sub samples have been sown in Black Sea Agricultural Research Institute’s trial field in 12-14/05/2010. Morphological characterizations have revealed 25 samples were dwarf, 41 samples were semi-climbing and the remaining 6 samples were climbing type. A set of each studied sample has been submitted to National Gene Bank in the Aegean Agricultural Research Institute together with their characterization data, contributing to preservation of biological diversity for the future
Keywords:
The Middle Blacksea Region, Bean, Biodiversity, Characterization, Breeding,
___
- Anlarsal, A.E., Yücel, C. ve Özveren, D., 1999, Çukurova koşullarında bazı kuru fasulye çeşitlerinde tane verimi ve verimle ilgili özelliklerinin saptanması. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi. 24:19-29.
- Anonim, 2011, http://faostat.fao.org/site/336/DesktopDefault.aspx. Bozoğlu, H. ve Sözen, Ö., 2007, Some agronomic properties of the local population of common bean (Phaseolus vulgaris L.) of Artvin Province, Turkish Journal of Agriculture and Forestry, Vol: 31, No:5, 327-334.
- Castineiras, L., Esquivel, M., Lioi, L. and Hammer, K., 1991, Origin, diversity and utilization of the Cuban germplasm of common bean (Phaseolus vulgaris L.). Euphytica 57: 1-8.
- Genchev, D. and Kiryakov, I., 2005, State and prospects of dry bean breeding and production in Bulgaria. Ann. report of the bean ımprovement cooperative 48:56.
- Önder, M. ve Şentürk, D., 1996, Ekim zamanlarının bodur kuru fasulye çeşitlerinde dane ve protein verimi ile verim unsurlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10 (3): 7-18.
- Özçelik, H. ve Sözen, Ö., 2009, Kelkit Vadisi yerel fasulye (Phaseolus vulgaris L.) populasyonlarının toplanması, karakterizasyonu, morfolojik ve agronomik değişkenliklerin belirlenmesi. Proje No: TÜBİTAK 108O013. 80 s, Ankara.
- Özgen, M., Adak, M.S., Karagöz, A., ve Ulukan, H., 2000, Bitkisel gen kaynaklarının korunma ve kullanımında yeni yaklaşımlar. V.Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi. 1.Cilt. 259- 284 s. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Ankara.
- Salih, F.A., 1981, Influence of seed size on yield and yield components of dry beans. Zeitschrift für Acker und Pflanzenbau. (1):19-26.
- Sözen, Ö., Özçelik, H., Ergin, M., Bozoğlu, H., 2011, Artvin ili fasulye genetik kaynaklarının toplanması ve karakterizasyonu, TAGEM/08/06/01/002, Samsun.
- TTSM, 2012, http://http://www.ttsm.gov.tr/TR/belge/1-51.
- TÜİK, 2012, http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist.
- Ülker, M., 2008, Orta Anadolu ekolojik şartlarında yetiştirilen fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin bazı tarımsal ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Varankaya, S. ve Ceyhan, E., 2012, Yozgat ekolojik şartlarında yetiştirilen Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 26 (1): (2012) 27-33, ISSN:1309-0550.
- Zeytun, A. ve Gülümser, A., 1988, Çarşamba ovasında yetiştirilen fasulye çeşitlerinin fenolojik ve morfolojik karakterlerinin tespiti üzerinde bir araştırma. O. M.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 3 (1): 83-98.
- ISSN: 2667-4092
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2013
- Yayıncı: Adıyaman Üniversitesi