Kovid-19 Pandemi Sürecinde Türkiye Yöresel Koyun Üretiminin Arttırılmasında İvesi Koyunlarından Yararlanma

Ceylanpınar Tarım İşletmesi koşullarında, 2-3-4-5-6-7> yaşlı 537 baş İvesi koyun sürüsünün, kuzulama parametreleri incelenerek, yaş gruplarına göre, tek, ikiz, toplam ve genel kuzulayan koyun sayı ve oranlarının belirlenmesi amacıyla bu çalışma yapılmıştır. Bu kapsamda yaş gruplarına göre en yüksek, en düşük ve genel ortalama değerler sırasıyla (baş; %, baş); 2 (yaş) 1221.38; 89.71-141.09;10.29, 1361.24, 4 (yaş) 751.39; 78.13 -211.13; 21.87, 961.26 ve 4481.33; 83.43- 891.11; 16.57, 5371.22 olarak bulunmuştur. Doğum tipi ve cinsiyetin, kuzu doğum canlı ağırlığı üzerine etkilerinin dağılımları incelendiğinde, tek erkek (kg/baş), tek dişi (kg/baş), toplam tek kuzu sayısı (baş) ve genel ortalama tek kuzu doğum canlı ağırlığı (kg/baş) ile, ikiz erkek (kg/baş), ikiz dişi (kg/baş), toplam ikiz (baş) ve genel ortalama ikiz kuzu doğum canlı ağırlığı (kg/baş) ortalamaları, en yüksek, en düşük ve genel olarak sıralandığında; 5 (yaş) 5.31.28, 4.91.22-611.41, 5.11.25; 4.61.29, 4.01.22-321.15, 4.31.30, 2 (yaş)4.21.19, 3.81.17-1221.38, 4.01.18; 3.61.19, 3.11.14- 281.09, 3.41.17 olarak belirlenmiştir. Kuzulayan ana yaşı ile kuzulama tipi, kuzu cinsiyeti ve doğum canlı ağırlıkları arasında istatistiki olarak önemli farklılıkların olduğu (p≤0.05) belirlenmiştir. Bu bağlamda, kovid-19 pandemi sürecinde artan koyun eti talebi, İvesi gibi kısıtlı koyun yetiştiriciliği koşullarında karşılanarak, yöresel koyun varlığı arttırılabilir. Kuzulama parametreleri bakımından, yüksek damızlık değerli popülasyonların yerli ırkların ıslahında damızlık materyali olarak kullanılması durumunda, yöresel ve bölgesel koyun üretim etkinliğinin arttırılmasına olanak sağlanacaktır. Böylece kovid-19 gibi Türkiye yöresel koyun üretimini doğrudan etkileyen risk faktörleri azaltılmış olacaktır.

Covid-19 pandemic process in Turkey to benefit from the local sheep Awassi in increasing production of sheep

In CeylanpınarState Farm conditions, 2-3-4-5-6-7> 537 head of the Awassi sheep flock, by examining the lambing parameters, this study was carried out to determine the number and ratio of single, twin, total and general lambs according to age groups. In this context, the highest, lowest and general average values according to age groups are respectively (head;%, head); 2 (age) 1221.38; 89.71- 141.09; 10.29, 1361.24, 4 (age) 751.39; 78.13-211.13; 21.87, 961.26 and 4481.33; 83.43-891.11; 16.57, 5371.22.When the distribution of the effects of birth type, sex on lamb birth live weight is examined, single male (kg/head), single female (kg/head), total of single lamb (head) and overall average single lamb birth live weight (kg/head) When ordering twin male (kg/head), twin female (kg/head), total twin (head), overall average twin lamb birth live weight(kg/head) maximum, minimum and general respectively; 5 (age) 5.31.28, 4.91.22 - 611.41, 5.11.25 ; 4.61.29, 4.01.22 - 321.15, 4.31.30, 2 (age) 4.21.19, 3.81.17 - 1221.38, 4.01.18; 3.61.19, 3.11.14 - 281.09, 3.41.17, determined. This result were statistically significant differences between lambing mother age and lambing type, lamb sex and live birth weight it was determined (P≤0.05). Increasing the demand for mutton in the process of Covid-19 pandemic, these differences can be lamb meat under the conditions of limited sheep breeding, local sheep presence and sheep products can be increased. In terms of lambing parameters, if the high breeding populations are used as breeding material for the breeding of domestic breeds as Awassi, it will be possible to increase the local and regional sheep production efficiency. The pandemic negative impact of sheep breeding process can be minimized in Turkey.

PDF

___

Berkyürek T, İzgür İH (1992) Koyunlarda Kuzulamanın Kontrolü, Doğa, Tr.J. of Veterinary and Animal Sciences, 16:353-361.
Fisher MW (2004) A review of the welfare implications of out-of-season extensive lamb production systems in New Zealand. Livestock Production Science, 85 (2-3): 165-172.
Gizaw S, Komen H, Van Arendonk JAM (2007) Selection on linear size traits to improve liwe weight in Menz sheep under nucleus and village breeding programs. Livestock production volume 118, Issues 1-2, October 2008, Pages 92-98.
Gizaw S, Lemma S, Komen H, Van Arendonk JAM (2008) Estimates of genetic parameteres and genetic trends for live weight and fleece in Menz sheep. Small Ruminant Research volume 70, Issues 2-3 July 2007 Pages 145-153.
Karaca O, Altın T, Okut H (1996) Köylü İşletmelerinde Karakaş Koyunları Canlı Ağırlık Değişimlerine İlişkin Kimi Parametre Tahminleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt 3 /1-2, Sayfa 33-40 Van.
Kaymakçı M, Sönmez R (1989) Türkiye’de Koyunlarda Verimliliği Arttırmanın Başlıca Yolları, Hayvansal Üretim Dergisi. 32: 1-13.
Kırk K (2010) Yapay Tohumlama Yöntemi ile Küçükbaş Hayvanlarda Genetik Üstünlüğün Korunması. Bilimde Modern Yöntemler Sempozyumu(BMYS 2010) 14-16 Ekim 2010 Dicle Üniversitesi - Diyarbakır.
Kırk K (2011) Yerli Koyun Irklarının Döl Verim Özelliklerinin İyileştirilmesinde Yapay Tohumlamadan Yararlanma Olanakları. VII. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi. 14-16 Eylül 2011. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Balcalı-Adana.
Kırk K (2018) Breeding local dairy sheep production on Van province. Zootekni Federasyonu, 10th International Animal Science Conference Book. p. 159. 25-27 October, Antalya/Turkey.
Kırk K (2019) Taze ve Sulandırılmamış Sperma ile Yapay Tohumlanan Yerli Koyunların Döl Verim Özellikleri. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (Journal of Adnan Menderes University Agricultural Faculty), Cilt(Volume): 16(1):85-89.
Kingwell RS, Abadi Ghadim AK, Robinson SD, Young JM (1995) Introducing Awassi Sheep to Australia: an Application of Farming System Models. Agricultural Systems 47 (45): 1471.
Kunene NW, Nesamvuni AE, Nsahlai IV (2009) Determination of prediction equations for estimating body weight of Zulu (Nguni) sheep. Small Ruminant Research volume 84, Issues 1-3 June 2009 Pages 41- 46.
Milán MJ, Caja G, González-González R, Fernández-Pérez A M, Such X (2011) Structure and performance of Awassi and Assaf dairy sheep farms in northwestern Spain. J. Dairy Sci. 94:771-784.
Morris ST (2009) Economics of sheep production. Small Ruminant Research Volume 86, Issues 1–3, October 2009, Pages 59-62.
Pollott GE, Gürsoy O, Kırk K (1998) Genetics of milk and meat production in Turkish Awassi sheep. 6th World Congress on Genetics Applied to Livestock Production, 12-16 Jan 1998. Armidale- Australia. 24: 177-180.
Taşkın T (1995) Kıvırcık ve Dağlıç Erkek Kuzularında Kimi Üreme Özelliklerinin Mevsimsel Değişimi. Ege Üniv. Fen Bil. Enst. Zootekni Anabilim Dalı. 10.3100.0000.125 (Doktora Tezi), Bornova-İzmir.
Tekin N, Günzel-Apel AR, Yurdaydın N, Yavaş Y, Daşkın A, Keskin O, Etem H (1991) Oestruslerı Sinkronize Edilen Koyunlarda, Sun’i Tohumlama Yöntemi ile Elde Edilen Döl Verimi. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. 38(1-2):60-73, (Ayrıbasım), Ankara.
SAS (2017) Statistical Analysis System. SAS Institute Inc., Cary, N.C.USA.
Sönmez R (1955) İvesi Koyunları Vücut Yapılışları, Çeşitli Verimleri ve Bunların Diğer Yerli Koyunlarla Çeşitli Verimler Bakımından Mukayeseleri. A.Ü. Zir. Fak. Yayınları, 74. Ankara.
Zishiri OT, Cloete SWP, Olivier JJ, Dzama K (2014) Genetic parameters for live weight traits in South African terminal sire sheep breeds. Small Ruminant Research Volume 116, Issues 2-3 February 2014 Pages 118-125.
Wall AJ, Juengel JL, Edwards S.J, Rendel J.M (2018) The economic value of replacement breeding ewes attaining puberty within their first year of life on New Zealand sheep farms Agricultural Systems. Volume 164, July 2018, Pages 38-46.
Wilkes A, Barnes P A, BaivalBatkhishig, Clare A, Namkhainyam B, Serenbandi T, Chuluunbaatar N, Namkhainyam T (2017) Is cross-breeding with indigenous sheep breeds an option for climate-smart agriculture. Small Ruminant Research Volume 147, February 2017 Pages 83-88.