VARDİYALI VE NÖBET SİSTEMİ ŞEKLİNDE ÇALIŞMA DÜZENİNİN HEMŞİRELER ÜZERİNE ETKİSİ
Amaç: Bu araştırma, vardiyalı ve nöbet sistemi şeklindeki çalışma sisteminin hemşireler üzerine etkisinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Kesitsel tipte planlanan çalışmanın evrenini Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesinde, hemşire olarak çalışan, 290 kişi oluşturmuştur. Örneklem seçimine gidilmemiş evrenin tamamına ulaşılmaya çalışıp çalışmayı katılmayı kabul edenler çalışma kapsamına alınmıştır. Araştırmanın verileri, Mayıs- Haziran 2016 tarihleri arasında ilgili hastaneden yazılı izin ve hemşirelerden sözel onay alındıktan sonra yüz yüze görüşme yöntemi ile toplanmıştır. Anket formunda yer alan sorular hemşirelerin demografik özellikleri ve çalışma saatlerinin fiziksel sağlıklarını, uyku, günlük yaşam aktivitelerini, sosyal ve aile yaşamlarını nasıl etkilediğine yönelik olarak kapalı soru formunda hazırlanmıştır. Verilerin analizinde sayı ve yüzdelik dağılımı ve ki-kare testi kullanılmıştır. Sonuçlar p<0.05 anlamlılık düzeyinde değerlendirilmiştir.Bulgular: Araştırmaya katılan hemşirelerin %87,9’u kadındır. Katılımcıların yarıdan fazlasını (%66,2) 20-29 yaş aralığı oluşturmakta, tüm katılımcıların %36,2’si evli, %63,8’i ise bekardır. Katılımcıların %67,2’si gece-gündüz (vardiya sistemi) çalışmakta olup %23,4’ü sürekli gündüz, %9,3’ü nöbet usulü (sürekli gece) çalışmaktadır. Vardiya ve nöbet şeklinde çalışan hemşirelerin daha fazla uyku düzeni bozukluğu, iş performansında azalma ve dikkat eksikliği/konsantrasyon sorunu yaşadığı bulundu. Sonuç: Vardiyalı ve nöbetli şeklinde çalışmanın hemşirelerin uyku düzenini, iş performansını ve dikkat eksikliği/konsantrasyon bozukluğu düzeyini etkilediği saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Hemşire, vardiyalı-çalışma, hastane
THE EFFECT OF SHİFT WORKİNG AND ROTATİNG SHİFTS ON NURSES
Aim: The aim of the study is to determine the effects of shift work and on-call system on the nurses.Method: The cross-sectional study consisted of 290 people working as a nurse in Adnan Menderes University Medical Faculty Research and Practice Hospital. Those who accepted to participate in the study were included in the scope of the study. The questionnaire data were collected by face-to-face interviews between May and June 2016, following written approval from the relevant hospitals and verbal confirmation from the nurses. The questions in the questionnaire included the demographic characteristics of the nurses and the physical health of their working hours, sleep, daily living activities, social and family life and how it affected them. Number and percentage distribution and chi-square test were used in the analysis of the data. The results were evaluated at p <0.05 significance level.Results: The nurses participating in the study 87.9% of were females all participants were 36.2% of married and 63.8% were married. 67.2% of the participants were working day and night (shift system) and 23.4% is working day by day, and 9.3% duty (continuous night). Workers in shifts and seizures were found to have more sleep disorder, cold work performance, and attention deficit / sleep problems.Conclusion: It was determined that working in shifts and shifts affected nurses' sleep patterns, job performance and attention deficit / concentration impairment.
Keywords:
Nursing, shift work, hospital,
___
- 1. Türkiye İşçi Sendikaları Konferadasyonu. http://www.turkis.org.tr/dosya/Hfaw3n0LhVz6. pdf (Erişim tarihi 22.07.2017).
- 2. Sağlık Bakanlığı’na Bağlı Hastanelerde Çalışma Saatleri Hakkında Genelge 2004. http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/mev/mev_gen/tedavi_hiz/saglik_bakanligina_bagli_hastanelerde.pdf(Erişim tarihi 21.12.2017)
- 3. İncir G. (1998). Çoklu Vardiya Çalışmasının Ergonomik Tasarımı, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları No: 624.
- 4. Folkard S. Tucker P. (2003). Shift work, Safety and Productivity; Occupational Medicine 53:95-101
- 5. Ünaldı N, Çakıroğlu O. Vardiyalı-Nöbet Usulü Çalışma Düzeninin Hemşirelerin Sağlığı ve İş Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi.1. sayı. 2. Uluslararası İş Güvenliği ve Çalışan Sağlığı Kongresi. 2016.
- 6. Sağlık Bakanlığı, Yönetmelikler.2015. https://www.saglik.gov.tr/TR,10413/yonetmelikler.html(Erişim Tarihi 12.01.2018)
- 7. Ak F. Vardiyalı çalışmanın hemşirelerin fiziksel sağlığı üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi,İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul. 2007
- 8. Work Organisation &Stress-World Health organization. http://www.who.int/occupational_health/p ublications/en/oehstress.pdf.(Erişim tarihi 10.012018)
- 9. Leathert S.Health effects of internal rotation of shifts. Nursing Standard. 2000;14(47)34- 36.
- 10. Camkurt MZ. İşyeri çalışma sistemi ve işyeri fiziksel faktörlerinin iş kazaları üzerindeki etkisi. TÜHİS İş Hukuku ve iktisat Dergisi. 2007;20(6):12-7.
- 11. Çalik Y K., Aktaş S., Kobya Bulut H., Özdaş Anahar E., Vardiyalı ve Nöbet Sistemi Şeklindeki Çalışma Düzeninin Hemşireler Üzerine Etkisi. HSP 2015;1(1):33-45
- 12. Taycan O,Kutlu L,Çimen S, Aydın N. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyo-demografik özelliklerle ilişkisi. Anatolian Journal of Psychiatry. 2006;7:100-8.
- 13. Biçim S, Dakman M, Coşkun Y, Maydos A , Karakaş E, Göçmen G ve ark. Vardiyalı çalışan hemşirelerde uyku kalitesi. Bilimsel Çalışmalar 2002 .
- 14. Gedikli FG. Otomotiv sektöründe faaliyet gösteren bir işyerinde vardiya sistemi ile yapılan çalışmanın sağlık ve güvenlik üzerine etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İş Sağlığı Programı, Ankara 2008.
- 15. DeMoss C, Mcgrail M, Haus E, Crain L, Asche S. Health and performance factors in health care shift workers. Journal Of Occupational Enviromental Medicine. 2004; 46(12):1278-81
- 16. Üstün Y, Yücel Ş. Hemşirelerin Uyku Kalitesinin İncelenmesi. Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi. Maltepe Üniversitesi. 2011; 4: 29-38
- 17. Ergüney S, Tan M, Sivrikaya S, Erdem N. Hemşirelerin karşılaştıkları mesleki riskler. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2001; 4(1): 63-73.
- 18. Zverev YP, Misiri HE. Perceived. effects of rotating shiftwork on nurses'. sleep quality and duration. Malawi. Medica lJournal 2009; 21(1):19-21.
- 19. Suzuki K, Ohida T, Kaneita Y, Yokoyama E, Uchiyama M. Daytime sleepiness, sleep habits and occupational accidents among hospital nurses. J Adv Nurs. 2005;52:445-53.
- 20. Erkan N, Ergonomi Verimlilik Sağlık ve Güvenlik İçin. İnsan Faktörü Mühendisliği, Milli Prodüktivite Merkezi. Yayınları: 373, Ankara,1996.
- 21. Parkes KR. Human Factors, Shift Work, and Alertness In The Offshore Oil Industry, Health and Safety Executive - Offshore Technology Report. https://www .citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1. Erişim Tarihi10.11.2017
- 22. N. Bilir, A.N. Yıldız, İş Sağlığı ve Güvenliği. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2004.
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 2017
- Yayıncı: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Şerafettin OKUTAN, Serdar SARITAŞ
SAĞLIK PROFESYONELİ VE ÖĞRENCİLERİNİN YAŞLILARA YÖNELİK TUTUMLARI; SİSTEMATİK DERLEME
Selen Müftüoğlu, Hatice Yanpar, Mendane Saka
Ayşe NUMANOĞLU AKBAŞ, Muhammet Fatih UYSAL, Nuriye ÖZENGİN
VARDİYALI VE NÖBET SİSTEMİ ŞEKLİNDE ÇALIŞMA DÜZENİNİN HEMŞİRELER ÜZERİNE ETKİSİ